متأسفانه برای بسیاری از افراد، سردرد یک واقعیت زندگی است. سردردها بسیار شایع هستند و سازمان بهداشت جهانی (WHO) اظهار می کند که تقریباً نیمی از بزرگسالان در طی دوره هایی از یک سال دچار سردرد می شوند. سردردهای مختلفی وجود دارد، از میگرن و سردردهای تنشی گرفته تا سردردهای خوشه ای – و حتی سردردهای “بستنی” که ناشی از خوردن یا نوشیدن چیزی بسیار سرد است. سردرد نیز می تواند به دلیل عفونت سینوس، فشار خون بالا و داروها ایجاد شود. اگر مبتلا به دیابت هستید، سردردها حتی شایع تر هستند. با توجه به همه دلایل احتمالی سردرد، جای تعجب نیست که بسیاری از مردم از آن رنج می برند.
برای کسانی که مبتلا به دیابت هستند، برخی از دلایل احتمالی ممکن است ارتباط مستقیمی با بیماری آن ها داشته باشد. بیایید به پنج روش نگاه کنیم که دیابت باعث سردرد می شود.
قند خون بالا
قند خون بالا معمولاً به عنوان سطح قند خون بالای 180 میلی گرم در دسی لیتر تعریف می شود. علل قند خون عبارتند از:
• عدم مصرف (یا مصرف نکردن کافی) داروهای دیابت، از جمله انسولین، تزریقات داروهای غیر انسولین و قرص های دیابت
• خوردن کربوهیدرات بیشتر از حد معمول
• از نظر جسمی فعال نبودن
• بیماری، جراحت یا جراحی
• فشار
• خواب بیش از حد یا خیلی کم
• داروهای خاصی مانند داروهای کورتیکواستروئید
بسته به میزان قند خون شما، ممکن است علائمی وجود داشته باشد. با این حال، علائم معمولی قند خون بالا شامل موارد زیر است:
• افزایش احساس تشنگی
• افزایش میزان ادرار
• خستگی
• تاری دید
• سردرد
چه کاری می توان انجام داد؟
اگر سردرد دارید، قند خون خود را بررسی کنید. ممکن است متوجه شوید که هرچه قند خون شما بالاتر باشد، سردرد نیز بدتر خواهد شد. نوشیدن آب برای کاهش احتمال کمبود آب بدن بسیار مهم است و بسته به میزان قند خون شما یا در صورت داشتن کتون در ادرار، انجام برخی فعالیت های بدنی می تواند به کاهش سطح قند خون شما کمک کند.
برای کاهش تعداد دفعات قند خون، برنامه درمانی دیابت خود را تا حد ممکن دنبال کنید. اگر قند خون علی رغم مصرف داروهای شما طبق دستورالعمل، هنوز زیاد هستند با پزشک معالج خود صحبت کنید، زیرا ممکن است نیاز به تغییر در دوز یا داروی اضافی خود داشته باشید.
هیپوگلیسمی
از طرف دیگر، طیف هیپوگلیسمی یا قند خون پایین قرار دارد. قند خون زیر 70 میلی گرم در دسی لیتر در بیشتر افراد “پایین” است. علائم گلوکز خون پایین، سریعتر از علائم گلوکز خون بالا بروز می کند. این شامل:
• تعریق
• لرزیدن و سرگیجه
• گرسنگی
• تحریک پذیری
• گیجی
• سردرد
چه کاری می توان انجام داد؟
در صورت سردرد، احتمالاً علائم دیگر هیپوگلیسمی نیز خواهید داشت. باز هم، بهترین روش عملی بررسی قند خون است. (از شیرینی، کره بادام زمینی، یا هر چیزی که حاوی چربی باشد پرهیز کنید). هنگامی که قند خون شما به سطح استاندارد برگردد، سردرد شما باید به تدریج فروکش کند.
فشار خون بالا
طبق آمار انجمن دیابت آمریکا، 2 از هر 3 نفر مبتلا به دیابت، فشار خون بالا دارند یا برای کاهش فشار خون از دارو استفاده می کنند. برای اکثر مبتلایان به دیابت، هدف فشار خون کمتر از 140/80 میلی متر جیوه است (ممکن است هدف شما پایین تر باشد، بنابراین معاینه توسط پزشک معقول است.) بیشتر افرادی که فشار خون بالا دارند علائمی ندارند؛ با این وجود، اگر فشار خون شما بالا باشد و در طی یک دوره زمانی طولانی بالا بماند، ممکن است دچار سردرد شوید.
چه کاری می توان انجام داد؟
فشار خون کنترل نشده می تواند باعث مشکلات جدی از جمله سکته مغزی، حمله قلبی و بیماری کلیوی شود. با انجام موارد زیر می توانید فشار خون خود را در حالت نرمال نگه دارید:
• از نظر جسمی فعال باشید
• کاهش وزن
• قطع مصرف سیگار
• محدود کردن الکل
• کاهش مصرف سدیم
• خوردن میوه و سبزیجات
• مصرف دارو برای کاهش فشار خون
علاوه بر این، در هر مراجعه به پزشک سعی کنید فشار خون خود را ارزیابی کنید.
آپنه خواب
آپنه خواب یک بیماری شایع و جدی است که می تواند هنگام انسداد مجاری هوای فوقانی در هنگام خواب به وجود آید. افرادی که به دیابت نوع 2 مبتلا هستند، در مقایسه با افراد فاقد دیابت خطر ابتلا به آپنه خواب را دارند. همچنین در افرادی که اضافه وزن یا چاقی دارند و بیماری قلبی دارند نیز بیشتر دیده می شود و آقایان دو تا سه برابر بیشتر از خانمها احتمال ابتلا به آپنه خواب دارند. علائم و نشانه های متداول عبارتند از:
• خرناس
• قطع تنفس برای مدت زمانی در طول خواب
• دهان خشک
• خواب آلودگی در روز
• تحریک پذیری
• سردردهای صبحگاهی
چه کاری می توان انجام داد؟
اگر شما یا شریک زندگی تان مشکوک هستید که ممکن است دچار آپنه خواب باشید، با پزشک خود صحبت کنید. پزشک ممکن است شما را به یک متخصص خواب یا یک مرکز مطالعه خواب مراجعه کند. یک مطالعه خواب می تواند الگوی تنفس شما را تشخیص دهد و میزان اکسیژن خون شما و همچنین فعالیت مغز و قلب را در طول خواب کنترل کند. اگر به آپنه خواب مبتلا شده اید، ممکن است در هنگام خواب نیاز به استفاده از دستگاه CPAP داشته باشید. اقدامات سبک زندگی مانند کاهش وزن، تغذیه سالم، فعالیت بدنی و متوقف کردن سیگار نیز می تواند به کنترل یا معالجه آپنه خواب کمک کند.
عادات غذایی و تغذیه
با وجود توصیه های مداوم برای تغذیه سالم هنگام دیابت، لزوما تغییر عادات غذایی شما نیست. هیچ کس کامل نیست! اما وقتی نوبت به انتخاب غذای خود رسیدید یا اینکه چگونه و چه زمانی غذا می خورید ، ارزش دارد که به این نکته توجه کنید که) سعی کنید وارد یک برنامه غذایی شوید و ب) تصمیم گیری در مورد غذای سالم در اکثر اوقات. با این کار ، فواید زیادی از جمله سطح پایدارتر قند خون، رسیدن و ماندن در وزن سالم، خطر کمتر ابتلا به بیماریهای مزمن مانند بیماری های قلبی، به سردردهای کمتری دچار خواهید شد. چه چیزی و چگونه می خورید (یا نخورید) می تواند مسئول سردردها بخصوص میگرن باشد. “محرک” های معمولی برای میگرن شامل موارد زیر است:
• مصرف کافئین خیلی کم یا خیلی زیاد
• الکل
• پنیرها
• نیترات و نیتریت ها
• مونو سدیم گلوتامات (MSG)
• شکلات تیره
• فلفل تند
• غذاها یا نوشیدنی های حاوی آسپارتام، یک شیرین کننده غیر مغذی
• میوه های خانواده مرکبات
پرش یا تأخیر در وعده های غذایی و نوشیدن مایعات به اندازه کافی.
چه کاری می توان انجام داد؟
مصرف غذاهای ذکر شده در بالا به معنای این نیست که آنها میگرن را تحریک می کنند. باید توجه داشته باشید که برخی غذاها یا نوشیدنی ها روی شما تأثیر می گذارند. یک یادداشت از چیزهایی که ممکن است سردرد به وجود آورند، می تواند کمک کننده باشد. تا حد امکان، مرتب غذا بخورید. اگر سردردهای شما علیرغم ایجاد تغییر در رژیم غذایی همچنان ادامه داشته باشند، ممکن است از داروهایی مانند مسدود کننده های بتا، داروهای ضد افسردگی، داروهای ضد تشنج یا کلاس داروهای موسوم به تریپتان استفاده کنید.
برای اطلاعات بیشتر به موسسه سلامت مغز دانا مراجعه کنید.
منبع. DiabetsSelfManagementn
درباره نویسنده
دکتر علی محمد کمالی فارغ التحصیل دکترای تخصصی علوم اعصاب از دانشگاه علوم پزشکی شیراز، بیش از 15 سال است که در زمینه پژوهش، تدریس و فعالیت های اجرایی در حوزه علوم اعصاب فعالیت و تجربه دارد. وی همچنین در ارتقا عملکرد های شناختی با استفاده از نوروتکنولوژی و مطالعات خواب تخصص ویژه ای دارد. او یکی از بنیانگذاران انستیتو سلامت مغز دانا است، (گروهی که سلامت مغز را اولویت جامعه می داند).
دکتر کمالی بیش از 50 مقاله پژوهشی (h-index 13) در مجلات معتبر علمی به چاپ رسانده و در حال حاضر مدیر عامل انستیتو سلامت مغز دانا است. بعلاوه به عنوان پژوهشگر ارشد واحد مغز، شناخت و رفتار دپارتمان علوم اعصاب دانشگاه علوم پزشکی شیراز مشغول فعالیت می باشد. می توانید پژوهش او را در Google Scholar دنبال کنید.
دکتر کمالی علاوه بر تخصص در زمینه علوم اعصاب، سال ها است که به عنوان مدیر اجرایی مجله علوم پزشکی پیشرفته و فناوری های کاربردی (JAMSAT) مشغول به فعالیت است. همچنین به عنوان دبیر اجرایی انجمن علوم اعصاب ایران شاخه فارس فعالیت می کند.