نوزادم از خواب میپره (شیر مادر مقصر اصلی!؟) با هم بشنویم:
برخی از مراجعین به واحد اختلالات خواب کلینیک سلامت مغز، بیان میکنند که نوزاد آن ها در شب بارها از خواب بیدار می شود و ممکن است گریه کند و این باعث شده والدین خواب مناسبی نداشته باشند و در شب اذیت شوند. اما واقعا مشکل از کجاست، آیا این طبیعی است که بارها نوزادم از خواب میپره ؟ راهکار چیست؟ در این مقاله براساس مطالعات جدید به آن خواهیم پرداخت.
الگوهای خواب کودک می تواند برای والدین جدید یک راز باشد، به خصوص زمانی که باعث کم خوابی والدین شود. در بزرگسالان، الگوهای خواب قابل پیش بینی است. در مقایسه، چرخه خواب نوزاد که ممکن است تصادفی به نظر برسد، به طوری که کودک در هر زمانی از روز یا شب از خواب بیدار می شود و به خواب می رود.
برنامه خواب نوزاد چه تفاوتی با بزرگسالان دارد؟
ابتدا باید بدانیم برنامی خواب طبیعی نوزاد با بزرگسالان چه تفاوتی دارد؟ نوزادان و بزرگسالان در میزان و زمان خواب تفاوت های اساسی دارند. به طور کلی، بزرگسالان سالم هر شب حداقل هفت ساعت میخوابند، در یک بلوک زمانی که تا حد زیادی بدون بیدار شدن است. درحالی که در شش ماهگی، نوزادان به طور متوسط حدود 13 ساعت در روز میخوابند، در چند بلاکزمانی.
بسیاری از والدین بهطور قابلتوجهی میخواهند نوزادشان در طول شب بخوابد. هر چه کودک بیشتر آرام بخوابد، والدین بیشتر می توانند بخوابند. متأسفانه اکثر والدین باید بپذیرند که نوزادشان چندین بار در طول شب بیدار شود. نوزادان تازه متولد شده در طول شب از خواب بیدار می شوند زیرا ریتم شبانه روزی او هنوز تنظیم نشده یا احساس گرسنگی میکند.
اکثر نوزادان از سه ماهگی تا یک سالگی شروع به تغییر در برنامه خواب خود می کنند. در این دوران از زندگی، نوزادان برای مدت طولانی تری در طول شب و دوره های کوتاه تری در طول روز به خواب می روند.
با این حال ، خواب همه نوزادان با برنامه خواب “بزرگسالان” مطابقت ندارد. والدین نباید نگران این باشند که چند بار نوزادم از خواب میپره. یا اینکه باید نوزاد آنها قبل از یک سالگی “در طول شب کامل بخوابد”. حتی پس از یک سال، معمول است که بسیاری از نوزادان حداقل یک بار در شب بیدار شوند.
تاثیر شیر مادر بر کیفیت خواب نوزاد
شیردهی فواید زیادی هم برای مادر و هم برای نوزاد دارد. اگرچه بسیاری از زنان، شیردهی به نوزاد خود را خیلی زود متوقف می کنند. ارتباط بین تغذیه با شیر مادر و کیفیت زندگی نوزاد ممکن است نظر آنها را تغییر دهد.
در بررسی سیستماتیکی که در سال 2023 انجام شد، محققان بر روی نقشهبرداری رابطه بین روش تغذیه نوزاد و کل زمان خواب تحقیق کردند، آنها بر روی تعداد بیداریهای شبانه، بیداریهای پس از شروع خواب (WASO) مادران و نوزادان و کیفیت خواب مادران تمرکز کردند.
آنها مقالات مرتبط منتشر شده در مجلات معتبر بین سالهای 2012 و 2022 را با دقت بررسی کردند؛ نمونه ای متشکل از مادران، نوزادان یا هر دو (بدون مشکلات روانپزشکی و سلامتی)؛ مقایسه کیفیت خواب کودکانی که شیر مادر یا شیر خشک مصرف می کردند یا مادران شیرده و مادرانی که از شیر خشک استفاده می کردند.
محققان 260 مقاله مرتبط را کامل خواندند. در مجموع 35 مقاله در این بررسی گنجانده شد. اکثر مطالعات موافق بودند نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می شوند بیشتر در شب بیدار می شوند.
دلیل این بیداری بیشتر این است که نوزادانی که با شیر مادر تغذیه میشوند، بیشتر از نوزادانی که با شیر خشک تغذیه میشوند، غذا میخورند. هضم شیر خشک سختتر است و نوزادانی که با شیر خشک تغذیه میشوند، در مقایسه با نوزادانی که با شیر مادر تغذیه میشوند، حجم بیشتری را در هر بار تغذیه مصرف میکنند.
این بدان معناست که نوزادانی که با شیر مادر تغذیه میشوند، احتمالاً بعد از 3 تا 6 ساعت خواب، از خواب بیدار میشوند چون گرسنه هستند و می خواهند غذا بخورند. پس به خاطر داشته باشید که اگر نوزادنتان برای خوردن شیر در طول شب 2 تا 3 بار از خواب بیدار می شود طبیعی است.
علاوه بر این، نوزادان بسیار کنجکاو هستند! آنها میخواهند بدانند خواهر و برادرشان چه کار میکنند، چه کسی از کنار آنها عبور می کند، و چه صداهایی از بیرون میآید. آنها به قدری مشغول بررسی همه چیز هستند که اغلب در طول روز ممکن است کمتر شیر بخورند. و قیمت این کنجکاوی؟ گرسنگی آنها در شب، و بیداری مکرر آنها است.
در مورد مادران شیرده اگر کودک آنها بیش از 6-7 ساعت در شب بخوابد، سطح پرولاکتین مادر کاهش می یابد. پرولاکتین هورمونی است که سینه ها را وادار به تولید شیر می کند. اگر کودک دوره طولانی بدون شیردهی مانند 8 تا 10 ساعت را طی کند، نه تنها ممکن است میزان شیر مادر کاهش یابد، بلکه ممکن است چرخه قاعدگی او نیز برگردد و میزان شیر او را بیشتر کاهش دهد و شانس بارداری او را افزایش دهد.
کافئین مقصر اصلی!
با این حال برخی محققین معتقدند که دلیل اصلی تحریک پذیری و بیدار شدن بیشتر نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می شوند را کشف کرده اند. کافئبن!
15 دقیقه پس از مصرف، کافئین می تواند در شیر مادر ظاهر شود. این سطوح کافئین همچنان افزایش می یابد و در نهایت حدود یک تا دو ساعت پس از مصرف به اوج خود می رسد. هر فردی به طور متفاوتی کافئین را متابولیسم می کند. با این حال، در یک مطالعه، میانگین نیمه عمر کافئین در شیر مادر به 6.1 ساعت پس از مصرف رسید. به بیان ساده، این بدان معناست که مادر شیرده به طور متوسط (6 ساعت پس از مصرف کافئین) هنوز می تواند 50٪ از دوز کافئین باقی مانده در شیر داشته باشد (CM Berlin Jr., et al., 1984).
به عنوان یک قاعده، اگر به کودک خود شیر می دهید، پیشنهاد میکنم کافئین را به طور کامل قطع کنید. به من اعتماد کنید، درک می کنم، این یک درخواست بزرگ برای بسیاری از شماست. با این حال، اجازه دهید به شما یادآوری کنم که با قطع مصرف کافئین، وقتی کودک می خوابد، شما هم می توانید بهتر بخوابید. اگر شما خواب بهتری داشته باشید، کافئین آنقدر هم لازم نخواهد بود!
- افزایش بی قراری و تحریک پذیری
- مشکل بیشتر برای خوابیدن یا خواب ماندن
- بیش فعالی
- بی قراری
نوزادان کوچکتر نسبت به بزرگترها نسبت به کافئین حساس ترند. کافئین همچنین در بدن نوزاد تازه متولد شده بیشتر از نوزاد بزرگتر باقی می ماند. در نوزاد 6 ماهه نیمه عمر کافئین حدود 2.5 ساعت است اما برای نوزاد تازه متولد شده چند روز است.
نوشیدن کافئین ممکن است بر کیفیت تغذیهای شیر مادر تأثیر بگذارد. مادرانی که سه فنجان قهوه در روز مینوشند، تقریباً یک سوم آهن کمتری در شیرشان نسبت به مادرانی که مصرف نمیکنند، وجود دارند.
قهوه و چای راههای اصلی دریافت کافئین توسط مادر است، اما در سایر محصولات از جمله:
- مقداری نوشابه (عمدتاً کولا)
- نوشیدنی های انرژی زا
- شکلات
- نوشیدنی های ورزشی
- داروهای مسکن مخصوصاً داروهای سردرد میگرنی
- مکمل های کاهش وزن
مواد غذایی دیگر که مادر در دوران شیردهی نباید مصرف کند
- هر ماده غذایی حاوی الکل. مشروبات الکنی می تواند باعث خواب آلودگی در نوزادان شود، اما همچنین می تواند باعث عوارض جدی و مشکلات تنفسی و حرکات غیر ارادی در آنها شود.
- مواد غذایی تند. غذاهای تند می توانند باعث نفخ و گاز در دستگاه گوارش نوزادان شوند که می تواند باعث بی خوابی و تحریک پذیری آنها شود.
- مواد غذایی نفاخ مانند لوبیا، کلم بروکلی، گل کلم و سیر. این مواد غذایی می توانند باعث نفخ و گاز در دستگاه گوارش نوزادان شوند که می تواند باعث بی خوابی و تحریک پذیری آنها شود.
- مواد غذایی حساسیت زا مانند سویا و بادام زمینی. اگر کودک شما به این مواد غذایی حساسیت داشته باشد، ممکن است باعث مشکلات گوارشی و خواب در او شود.
به عنوان مادر شیرده به خاطر داشته باشید هر ماده غذایی یا دارویی که مصرف می کنید ممکن است مقداری از آن در شیر شما نیز وجود داشته باشد و متابلیسم همین مقدار کم می تواند برای نوزاد شما دشوار باشد و علاوه بر این که بر روی خواب نوزاد شما می تواند موثر باشد، بر روی سیستم عصبی نوزادتان نیز می تواند تاثیر داشته باشد.
درباره نویسنده
دکتر علی محمد کمالی فارغ التحصیل دکترای تخصصی علوم اعصاب از دانشگاه علوم پزشکی شیراز، بیش از 15 سال است که در زمینه پژوهش، تدریس و فعالیت های اجرایی در حوزه علوم اعصاب فعالیت و تجربه دارد. وی همچنین در ارتقا عملکرد های شناختی با استفاده از نوروتکنولوژی و مطالعات خواب تخصص ویژه ای دارد. او یکی از بنیانگذاران انستیتو سلامت مغز دانا است، (گروهی که سلامت مغز را اولویت جامعه می داند).
دکتر کمالی بیش از 50 مقاله پژوهشی (h-index 13) در مجلات معتبر علمی به چاپ رسانده و در حال حاضر مدیر عامل انستیتو سلامت مغز دانا است. بعلاوه به عنوان پژوهشگر ارشد واحد مغز، شناخت و رفتار دپارتمان علوم اعصاب دانشگاه علوم پزشکی شیراز مشغول فعالیت می باشد. می توانید پژوهش او را در Google Scholar دنبال کنید.
دکتر کمالی علاوه بر تخصص در زمینه علوم اعصاب، سال ها است که به عنوان مدیر اجرایی مجله علوم پزشکی پیشرفته و فناوری های کاربردی (JAMSAT) مشغول به فعالیت است. همچنین به عنوان دبیر اجرایی انجمن علوم اعصاب ایران شاخه فارس فعالیت می کند.