پشت، پهلو یا رو به پایین؟ نحوه خوابیدن ما ممکن است مغز ما را در برابر بیماری هایی مانند ALS تحریک کند یا از آن محافظت کند. یک مطالعه جدید روی موش نشان می‌دهد که وضعیت خواب ما ممکن است بر سیستم گلیمفاتیک تأثیر بگذارد و خطر ابتلا به ALS یا سایر بیماری‌های عصبی را افزایش دهد.
یک پژوهش جدید
اسکلروز جانبی آمیوتروفیک (ALS) که به عنوان بیماری لو گریگ نیز شناخته می شود، شایع ترین شکل بیماری نورون حرکتی است. افراد مبتلا به ALS به تدریج توانایی شروع و کنترل حرکات عضلانی از جمله توانایی صحبت کردن، بلعیدن و تنفس را از دست می دهند.
هیچ درمان شناخته شده ای وجود ندارد. اما اخیراً، ما موش‌ها را مطالعه کردیم و هدف جدیدی را در مبارزه با این بیماری ویرانگر شناسایی کردیم: سیستم پاکسازی مواد زائد مغز.
بیماری های تخریب کننده عصبی – از جمله بیماری پارکینسون، آلزایمر و ام اس – شباهت های زیادی دارند، حتی اگر علائم بالینی و پیشرفت بیماری آنها بسیار متفاوت به نظر برسد. بروز این بیماری ها با افزایش سن افزایش می یابد. آنها پیشرونده و بی امان هستند و منجر به از بین رفتن تدریجی بافت مغز می شوند. ما همچنین شاهد تجمع پروتئین های زائد در مغز هستیم.
تحقیقات جدید ما به این موضوع پرداخته است که چگونه سیستم گلیمفاتیک که مواد زائد را از مغز خارج می کند، می تواند از ALS جلوگیری کند.
زنجیره های پروتئینی، چین خورده و به اشتباه تا می شود
در داخل بدن ما، زنجیره‌های پروتئینی طولانی تا می‌شوند تا اشکال عملکردی را ایجاد کنند که به آنها اجازه می‌دهد وظایف خاصی مانند ایجاد آنتی‌بادی برای مبارزه با عفونت، حمایت از سلول‌ها یا انتقال مولکول‌ها را انجام دهند.
گاهی اوقات این فرآیند به اشتباه پیش می‌رود و منجر به پروتئین‌های “نادرست تا شده” می‌شود که در کنار هم جمع می‌شوند و دانه‌ها را تشکیل می‌دهند. پروتئین تا شده اشتباه می تواند رشد کرده و تکه تکه شود و دانه هایی را ایجاد کند که در سراسر مغز پخش می شوند تا خوشه های جدیدی را تشکیل دهند.
انباشته شدن پروتئین های زائد در اوایل فرآیند بیماری عصبی – بسیار قبل از شروع علائم و از دست دادن مغز شروع می شود. به عنوان محقق، ما می خواستیم ببینیم که آیا از بین بردن یا کند کردن گسترش این پروتئین های زائد و دانه های آنها می تواند پیشرفت بیماری را متوقف یا کند کند یا خیر.
هدف گذاری حذف زباله
سیستم گلیمفاتیک مواد زائد از جمله پروتئین های سمی را از مغز خارج می کند.
این شبکه وسیع مغزی از فضاهای پر از مایع، که به فضاهای Virchow-Robin معروف است، بیشتر زمانی که ما بیدار هستیم خاموش می شود. اما در طول خواب برای توزیع ترکیبات ضروری برای عملکرد مغز و خلاص شدن از شر مواد زائد سمی به کار می‌رود.
این ممکن است توضیح دهد که چرا همه موجودات، بزرگ و کوچک (حتی مگس ها) برای زنده ماندن به خواب نیاز دارند. (جالب اینجاست که نهنگ ها و دلفین ها خواب خود را به طور متناوب بین نیمکره های مغزی تغییر می دهند و نیمکره دیگر را بیدار نگه می دارند تا شکارچیان را تماشا کنند و به آنها هشدار می دهند که نفس بکشند!)
با افزایش سن، کیفیت خواب کاهش می یابد و خطر ابتلا به بیماری های عصبی از جمله ALS افزایش می یابد.
اختلالات خواب نیز یکی از علائم رایج ALS است و تحقیقات نشان داده است که یک شب بدون خواب می تواند منجر به افزایش تجمع پروتئین زائد سمی در مغز شود. به این ترتیب، ما فکر کردیم که عملکرد گلیمفاتیک ممکن است در ALS مختل شود
موش های پیر
برای بررسی این موضوع، ما به موش ها نگاه کردیم. حیوانات از نظر ژنتیکی برای بیان TDP-43 انسانی – پروتئینی که در ALS نقش دارد، اصلاح شدند. با تغذیه این موش‌ها با غذای حاوی آنتی‌بیوتیک (داکسی سایکلین)، ما توانستیم بیان پروتئین TDP-43 را خاموش کنیم و آنها به طور طبیعی پیر شدند. اما وقتی موش‌ها به غذای معمولی سوئیچ می‌کنند، بیان TDP-43 فعال می‌شود و پروتئین‌های تا شده اشتباه شروع به تجمع می‌کنند.
با گذشت زمان، موش‌ها علائم کلاسیک ALS از جمله اختلالات پیشرونده عضلانی و آتروفی مغز را نشان می‌دهند.
با استفاده از تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) برای دیدن ساختار مغز، ما عملکرد گلمفاتیک را در این موش‌ها تنها سه هفته پس از روشن کردن بیان TDP-43 بررسی کردیم.
هنگامی که سیستم گلیمفاتیک را مشاهده کردیم، دیدیم که موش‌های TDP-43 نسبت به موش‌های کنترلی که از نظر ژنتیکی اصلاح نشده بودند، پاکسازی گلیمفاتیک بدتری داشتند. نکته مهم این است که این تفاوت ها در مراحل اولیه بیماری مشاهده شد.
مطالعه ما اولین شواهدی را ارائه می دهد که سیستم گلیمفاتیک ممکن است یک هدف درمانی بالقوه در درمان ALS باشد.
چگونه می توانیم عملکرد گلیمفاتیک را بهبود بخشیم؟
همه خواب ها برابر نیستند. خواب شامل حرکات سریع چشم (REM) و خواب غیر REM است. این مرحله آخر شامل خواب موج آهسته است – زمانی که سیستم گلیمفاتیک بیشتر فعال است. خواب درمانی که این مرحله را تقویت می کند ممکن است برای پیشگیری از بیماری هایی مانند ALS مفید باشد.
همچنین تصور می شود که وضعیت خواب بر پاکسازی گلیمفاتیک تأثیر می گذارد.
تحقیقات انجام شده بر روی جوندگان نشان داده است که پاکسازی گلیمفاتیک در وضعیت جانبی (یا به پهلو) در مقایسه با وضعیت خوابیده به پشت (در پشت) یا درازکش (از جلو دراز کشیده) کارآمدتر است. دلایل این امر هنوز به طور کامل شناخته نشده است، اما احتمالاً به اثرات گرانش، فشرده سازی و کشش بافت مربوط می شود.
انتخاب سبک زندگی ممکن است در بهبود عملکرد گلیمفاتیک نیز مفید باشد. امگا 3 که در ماهی های دریایی یافت می شود، مدت هاست که برای سلامتی مفید بوده و خطر ابتلا به بیماری های عصبی را کاهش می دهد. تحقیقات جدید نشان می دهد که این فواید ممکن است تا حدی به دلیل تأثیر مثبت امگا 3 بر عملکرد گلیمفاتیک باشد.
نشان داده شده است که ورزش نیز مفید است.
همه این مطالعات نشان می‌دهند که تغییرات کوچک در سبک زندگی می‌تواند پاکسازی ضایعات مغزی را بهبود بخشد تا خطر ابتلا به بیماری‌های عصبی را به حداقل برساند. در مرحله بعد، تحقیقات باید بر روی درمان هایی متمرکز شود که مستقیماً سیستم گلیمفاتیک را هدف قرار می دهد تا به کسانی که قبلاً از این بیماری های ناتوان کننده رنج می برند کمک کند.
https://neurosciencenews.com/sleep-position-als-20680/
سید مهدی ساداتی هستم. عاشق مغز! داروساز و دانشجوی دکترای تخصصی علوم اعصاب. عضو تیم مرکز سلامت مغز دانا! از علاقه هام شناسوندن کارایی های هیجان انگیز مغز به زبان ساده به آدمهاست! جست و جو می کنم در افسردگی، داروهای موثر بر مغز و سایر بیماری های حوزه ی روان و البته نوروپلاستیسیتی!