بدن ما به گونه ای تکامل نیافته که همیشه احساس امنیت و راحتی داشته باشیم، اما شاید روزی بتوانیم، این احساس را برای همیشه به وجود بیاوریم. یک تحقیق به بررسی مبنای عصبی اضطراب در مغز می پردازد، سلول های اضطرابی واقع در هیپوکامپ موش ها را شناسایی کرده است – که نه تنها رفتار اضطرابی را تنظیم می کنند، بلکه می توانند توسط پرتویی از نور کنترل شوند.
این یافته ها، که تاکنون در آزمایشات با موش های آزمایشگاهی نشان داده شده است، می تواند منجر به کشف داروهای جدیدی شود که احساس اضطراب را در نورون های کنترل کننده آن از بین می برد، و برای میلیون ها انسان در سراسر جهان که دچار اختلالات اضطرابی هستند ( تقریباً یک از هر پنج بزرگسال تنها در ایالات متحده) ، پرتوی امیدی را ایجاد میکند.
یکی از محققان، مازن خیربک، متخصص علوم اعصاب، از دانشگاه کالیفرنیا، سان فرانسیسکو اظهار میکند: “ما می خواستیم بفهمیم که اطلاعات عاطفی که منجر به احساس اضطراب می شوند، در کدام قسمت درون مغز رمزگذاری می شوند.”
برای فهمیدن این موضوع، این تیم از تکنیکی به نام تصویربرداری کلسیم استفاده کرده و میکروسکوپ های مینیاتوری را در مغز موش های آزمایشگاهی قرار داده اند تا فعالیت سلول ها در هیپوکامپ را ثبت کنند. مکان و قفسی که موش های آزمایشگاهی در آن قرار داده شده بودند، قفس های معمولی نبودند.
این تیم مارپیچ های مخصوصی ایجاد کردند که برخی از مسیرها دارای فضاهای باز و سکوهای مرتفع شده است – محیط هایی که در افزایش آسیب پذیری در مقابل شکارچیان وجود دارد، و باعث ایجاد اضطراب در موشها می شوند.
محققان سلول هایی را در بخشی از هیپوکامپ به نام CA1 شکمی مشاهده کردند که فعال می شدند و هرچه موش ها مضطرب تر می شدند، فعالیت نورون بیشتر می شد.
محقق ارشد رنه هن از دانشگاه کلمبیا توضیح می دهد: “ما این سلول های اضطرابی را مد نظر قرار می دهیم، زیرا آنها فقط وقتی حیوانات در مکان هایی قرار می گیرند که برای آنها وحشتناک باشد، فعال می شوند.”
خروجی این سلول ها به هیپوتالاموس، در ناحیه ای از مغز ردیابی می شود که هورمون هایی را کنترل می کند که تنظیم کننده احساسات هستند.
محققان فرض می کنند که نورون های اضطرابی نیز می توانند بخشی از زیست شناسی انسان هم باشند، و در افراد – نه فقط موش های آزمایشگاهی که در معرض آزمایشگاه های تحریک کننده اضطراب هستند – نیز فعالیت می کنند.
جسیکا جیمنز یکی از افراد این تیم، اظهار میکند: “اکنون که ما این سلول ها را در هیپوکامپ پیدا کردیم، زمینه های جدیدی برای کاوش ایده های درمانی گشوده می شود که قبلاً نمی دانستیم وجود داشته اند.”
حتی جالب تر این است که ما قبلاً راهی برای کنترل این سلول های اضطرابی – حداقل در موش ها – یافته ایم.
محققان با استفاده از تکنیکی به نام اپتوژنتیک برای تاباندن پرتوی نور بر روی سلولهای منطقه vCA1، توانستند سلولهای اضطراب را به طور مؤثر غیر فعال کنند. در این صورت حتی اعتماد به نفس موش ها افزایش یافت.
“اگر این فعالیت را کم کنیم، آیا حیوانات کمتر مضطرب می شوند؟”
“آنچه که ما پیدا کردیم این بود که آنها کمتر مضطرب شدند. آنها واقعاً تمایل داشتند که حتی بیشتر بازوهای ماز را کشف کنند.”
این سوئیچ کنترل فقط به یک روش کار نکرد.
با تغییر تنظیمات نور، محققان همچنین توانستند فعالیت سلولهای اضطرابی را بیشتر کنند و حیوانات را حتی در مواقع ایمن در دیوار محصور کنند – این تیم لزوماً فکر نمی کندvCA1 تنها منطقه مغزی است که در اینجا دخیل است.
“این سلولها احتمالاً تنها بخشی از مدارهایی هستند که با استفاده از آن می توانند اطلاعات مرتبط با اضطراب را پردازش کنند.”
در هر صورت، مراحل بعدی اینست که بدانیم آیا این روش کنترلی همان چیزی است که اضطراب انسان را تنظیم می کند – و بر اساس آنچه درمورد شباهت های مغزی با موش ها می دانیم، به نظر می رسد این امر قابل قبول باشد.
این نتایج می تواند تحقیقات جدیدی را به سمت راه های درمان انواع مختلف اضطراب باز کند.
این یافته ها در Neuron گزارش شده اند.
نسخه ای از این یافته برای اولین بار در فوریه 2018 منتشر شد.
برای اطلاعات بیشتر به موسسه سلامت مغز دانا مراجعه کنید.
درباره نویسنده
دکتر علی محمد کمالی فارغ التحصیل دکترای تخصصی علوم اعصاب از دانشگاه علوم پزشکی شیراز، بیش از 15 سال است که در زمینه پژوهش، تدریس و فعالیت های اجرایی در حوزه علوم اعصاب فعالیت و تجربه دارد. وی همچنین در ارتقا عملکرد های شناختی با استفاده از نوروتکنولوژی و مطالعات خواب تخصص ویژه ای دارد. او یکی از بنیانگذاران انستیتو سلامت مغز دانا است، (گروهی که سلامت مغز را اولویت جامعه می داند).
دکتر کمالی بیش از 50 مقاله پژوهشی (h-index 13) در مجلات معتبر علمی به چاپ رسانده و در حال حاضر مدیر عامل انستیتو سلامت مغز دانا است. بعلاوه به عنوان پژوهشگر ارشد واحد مغز، شناخت و رفتار دپارتمان علوم اعصاب دانشگاه علوم پزشکی شیراز مشغول فعالیت می باشد. می توانید پژوهش او را در Google Scholar دنبال کنید.
دکتر کمالی علاوه بر تخصص در زمینه علوم اعصاب، سال ها است که به عنوان مدیر اجرایی مجله علوم پزشکی پیشرفته و فناوری های کاربردی (JAMSAT) مشغول به فعالیت است. همچنین به عنوان دبیر اجرایی انجمن علوم اعصاب ایران شاخه فارس فعالیت می کند.