گاهی ممکن است متوجه شوید که تغییراتی در رفتار فرزند شما ایجاد شده. مثلا افزایش تحریک پذیری یا گوشه گیری. این غالباً روشی است که کودک و یا نوجوان به جای صحبت کردن، رفتار می کند و این نشان می دهد که آنها ممکن است در حال گذراندن یک دوره سخت از نظر عاطفی باشند.
ممکن است آنها به شما نگویند “من افسرده ام” ، اما شاید تعجب کنید که چرا مرتباً ناراحت می شوند. ممکن است آنها به شما نگویند “من استرس دارم” ، اما ممکن است متوجه شوید که عصبی تر و تحریک پذیر تر از حد معمول هستند. مشکل آن ها گاهی اوقات بیانگر رفتار “معمول” یا “عادی” و یا یک مشکل بالقوه سلامت روان است. با توجه به این نکته، در اینجا نکاتی ذکر شده که ممکن است در راهنمایی شما کمک کند.
آیا می تواند بخشی از مراحل رشد کودک باشد؟
بسیاری از تغییراتی که ممکن است در رفتار فرزندتان مشاهده کنید، یک قسمت عادی از بلوغ و بزرگ شدن است. آنها همیشه به معنای یک مشکل بهداشت روانی نیستند. همین طور، مشکلات بهداشت روانی تقریباً یک نفر از هر ده کودک و نوجوان را تحت تأثیر قرار می دهد – بنابراین این موارد غیر معمول نیستند.
علی رغم افزایش استقبال روز افزون اخیر افراد، هنوز برنامه های سلامت و بهداشت روان برای کودکان به اندازه بزرگسالان مورد بحث قرار نمی گیرد. بنابراین به عنوان والدین، در صورت نگرانی، تغییراتی که متوجه شده اید، می توانند به آگاهی از برخی از علائم و گفتگو با فرزندتان کمک کند. می توانید برای افزایش آگاهی خود در مورد سلامت ذهن کودک و یا نوجوانتان، در سمینار رایگان سلامت مغز کودک شرکت کنید.
شاید همیشه نیازی به کمک پزشک و یا روانشناس نباشد. این ممکن است یک مشکل گذرا باشد. با گوش دادن، احساسات آنها را جدی بگیرید و به آنها در ایجاد تغییرات عملی کمک کنید.
با این حال ، اگر یک مشکل مداوم وجود داشته باشد، یا اینکه کیفیت و سلامت زندگی فرزندتان یا خانواده شما را به کلی کاهش دهد، ایده خوب این است که به دنبال پشتیبانی و مشاوره باشید. اولین قدم، صحبت کردن با پزشک معالج خود در مورد هرگونه نگرانی است که می توانید با کودک خود یا بدون آنها انجام دهید. بگذارید برخی از نگرانی های خاص شما را بررسی کنیم.
آیا ممکن است فرزند من افسرده باشد؟
این طبیعی است که کودکان و نوجوانان گاهی احساس غم و ناامیدی کنند. اما اگر این اتفاق زیاد رخ دهد، می توانید شک کنید که فرزند شما ممکن است افسرده باشد. افسردگی شرایطی است که روحیه کم، از دست دادن علاقه و لذت در زندگی از علائم آن می باشد. به نظر می رسد امروزه جوانان بیشتری را نسبت به گذشته تحت تأثیر قرار می دهد، اما هنوز هم نسبت به بزرگسالان کمتر این موارد دیده می شود. نوجوانان نسبت به کودکان خردسال بیشتر دچار افسردگی می شوند. برای اطلاع از پیامدهای عدم تشخیص افسردگی در کودکان به این مطلب مراجعه کنید.
نوجوان شما ممکن است چیزی بیش از نوسانات روانی “معمولی” را تجربه کند ، اگر:
- وضع و رفتار آنها کاملاً شدید به نظر می رسد – برای مثال ، آنها اغلب عصبانی می شوند.
- این تغییرات دو هفته یا بیشتر به طول انجامیده است
- تغییرات فقط در یک محیط اتفاق نمی افتد – نه تنها در خانه ، بلکه در هر مکان، از جمله وقتی که در مدرسه هستند یا با دوستان معاشرت می کنند، ممکن است پیش بیاید.
- برای کودکان بیش از بزرگسالان، تحریک پذیر بودن اغلب ممکن است یکی از علائم افسردگی باشد.
اگر پزشک معالج شما افسردگی را تأیید یا نشان می دهد، موارد زیادی وجود دارد که می توانند کمک کنند. پزشک معالج شما ممکن است مراحلی را که می توانید در خانه انجام دهید، از جمله تغییر در رژیم غذایی فرزندتان یا روال ورزش توصیه کند.
آنها همچنین ممکن است روان درمانی مانند مشاوره را پیشنهاد کنند. اگر نگرانی های مهمی وجود داشته باشد، پزشک معالج ممکن است فرزند شما را برای ارزیابی به خدمات بهداشت کودک و نوجوان ارجاع دهد. برای اطلاعات بیشتر در زمینه ی سلامت مغز کودک خود، می توانید به موسسه سلامت مغز دانا مراجعه کنید.
آیا کودک من می تواند اضطراب داشته باشد؟
نگرانی یا ترس گاهی اوقات طبیعی است ولی نه همیشه. این می تواند بخشی از یک پاسخ سالم به خطر باشد. اما هنگامی که این احساس اضطراب اغلب اتفاق می افتد، و اگر مرتبا از هرگونه تهدید یا مشکل واقعی پیشی بگیرند، ممکن است نشانه ی نوعی مشکل سلامت روان باشد. برای اطلاعات بیشتر در مورد راه های بهبود اضطراب به واحد علوم اعصاب رفتاری مراجعه کنید.
کودکان مبتلا به اضطراب ممکن است علائمی از جمله:
- نگرانی بیش از حد
- بی قرار بودن
- خواب مختل شده
- خیلی نگران جدا شدن از شما باشند.
- شروع به مکیدن انگشت شست خود کنند درحالیکه سالها قبل متوقف شده بوده است
- امتناع از رفتن به مدرسه یا مشکل در حضور در کلاسها
- عقب نشینی اجتماعی یا پرخاشگرانه
وقتی از آنها سؤال شود، کودکانی که مضطرب هستند، توصیف علائم جسمی اضطراب برای آن ها آسان تر است تا توصیف علائم عاطفی. اینها ممکن است شامل، سردرد یا تنش عضلات باشد.
همانند افسردگی و سایر مشکلات سلامت روان، پزشک معالج شما می تواند به شما و فرزندتان کمک کند تا در مورد آنچه که در حال اتفاق افتادن است، آگاه شوید و در مورد درمان و پشتیبانی اقدامات لازم را انجام دهند. انواع مختلفی از اضطراب وجود دارد، و بعضی اوقات کودکانی که آن را تجربه می کنند ممکن است سایر مشکلات سلامت روان را نیز در کنار اضطراب داشته باشند.
گاهی اوقات، اضطراب در جوانان می تواند به الکل یا مواد مخدر مرتبط باشد.
تغییراتی که ممکن است در رفتار فرزندتان مشاهده کنید
سایر تغییراتی که ممکن است نگران باشید می تواند موارد زیر را شامل شود.
- شاید به نظر می رسد تنها و یا منزوی هستند. اگر نگران هستید با فرزند خود صحبت کنید.
- بازی کردن بازی های ویدیویی تمام وقت – تا حدودی این امر بسیار رایج است و لزوماً مشکلی ندارد. اما اختلال بازی اخیراً به عنوان یک مشکل سلامت روانی قابل تشخیص طبقه بندی شده است، بنابراین اگر فکر می کنید فرزند شما مشکلی دارد، باید به دنبال کمک باشید.
- تغییر در عادات غذایی آنها – ممکن است آنها بیشتر یا کمتر از گذشته غذا میل کنند.
به غرایز خود اعتماد کنید
در اینجا ما روی چند تغییر در رفتار کودکان تمرکز کرده ایم و افسردگی و اضطراب را مورد بحث قرار داده ایم زیرا این دو مورد از مشکلات شایع سلامت روان در نوجوانان است. اما انواع دیگری از مشکلات سلامت روان نیز وجود دارد که در جوانان بروز می کند. همانطور که در ابتدا اشاره کردم. همچنین لازم به یادآوری است که تغییرات ممکن است موقت یا بخشی از رشد باشند که می توانید به آنها کمک کنید.
نکته اصلی این است که به عنوان یک والدین به غرایز خود اعتماد کنید. شما فرزند خود را به بهترین وجه می شناسید – بنابراین اگر احساس می کنید نکته ای یا تغییری در حال رخ دادن است، با آنها صحبت کنید و به دنبال هرگونه مشاوره یا پشتیبانی مورد نیاز خود باشید.
درباره نویسنده
دکتر علی محمد کمالی فارغ التحصیل دکترای تخصصی علوم اعصاب از دانشگاه علوم پزشکی شیراز، بیش از 15 سال است که در زمینه پژوهش، تدریس و فعالیت های اجرایی در حوزه علوم اعصاب فعالیت و تجربه دارد. وی همچنین در ارتقا عملکرد های شناختی با استفاده از نوروتکنولوژی و مطالعات خواب تخصص ویژه ای دارد. او یکی از بنیانگذاران انستیتو سلامت مغز دانا است، (گروهی که سلامت مغز را اولویت جامعه می داند).
دکتر کمالی بیش از 50 مقاله پژوهشی (h-index 13) در مجلات معتبر علمی به چاپ رسانده و در حال حاضر مدیر عامل انستیتو سلامت مغز دانا است. بعلاوه به عنوان پژوهشگر ارشد واحد مغز، شناخت و رفتار دپارتمان علوم اعصاب دانشگاه علوم پزشکی شیراز مشغول فعالیت می باشد. می توانید پژوهش او را در Google Scholar دنبال کنید.
دکتر کمالی علاوه بر تخصص در زمینه علوم اعصاب، سال ها است که به عنوان مدیر اجرایی مجله علوم پزشکی پیشرفته و فناوری های کاربردی (JAMSAT) مشغول به فعالیت است. همچنین به عنوان دبیر اجرایی انجمن علوم اعصاب ایران شاخه فارس فعالیت می کند.