امروزه اختلالات خواب آنقدر رایج است که مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (CDC) محرومیت از خواب را یک بحران اپیدمیک در سلامت عمومی اعلام کرده است.افراد باید بین 6 تا 8 ساعت بخوابند و اگر مقدار خوابتان اینقدر نیست ممکن است در خطر باشید. نداشتن خواب کافی با بسیاری از بیماری ها مانند دیابت نوع دو، بیماریهای قلبی، چاقی و افسردگی مرتبط است که سلامت ما را تهدید می کند. نداشتن خواب کافی می تواند منجر به تصادفات وسایل نقلیه و اشتباهات انسانی در محل کار شود که هر ساله باعث صدمات جبران ناپذیری می شود. البته اختلالات خواب را می توان تشخیص داد و درمان کرد.
ضرورت خواب سالم
خواب خوب برای سلامتی ضروری است و می تواند بر سطح هورمون، خلق و خو، توجه و وزن تأثیر بگذارد. اگرچه داروهای خواب بیداری را از ما می‌گیرد، اما به مغز ما اجازه نمی دهد به الگوی خوابی که برای تثبیت یادگیری و سلامتمان ضروری است دسترسی پیدا کند. وقتی به اندازه کافی نمی خوابیم، بلافاصله اثرات روانی آن را احساس می کنیم. این اثرات اغلب عبارتند از: مشکل در تمرکز و تصمیم گیری، سردرد، اختلالات حافظه و کاهش زمان واکنش. ممکن است فکر کنیم خواب زمانی است که ذهن و بدن خاموش می شود. اما اینطور نیست؛ خواب یک دوره فعال است که در آن پردازش، ترمیم و تقویت در مغزمان رخ می دهد.
اینکه دقیقاً چگونه این اتفاق می افتد و چرا بدن ما برای سپری کردن زمانی طولانی در خواب برنامه ریزی شده است هنوز تا حدودی یک راز مانده است. اما دانشمندان برخی از عملکردهای حیاتی خواب و دلایلی که ما برای سلامتی به آن نیاز داریم را می‌دانند. یکی از نقش‌های حیاتی خواب این است که به ما کمک می‌کند تا خاطرات را تقویت و تثبیت کنیم.روز خود را که می‌گذرانیم، مغز ما مقدار باورنکردنی‌ای اطلاعات دریافت می کند. با این حال، این تجربیات به جای اینکه مستقیماً ثبت شوند، ابتدا باید پردازش و ذخیره شوند. و بسیاری از این مراحل در هنگام خواب اتفاق می افتد. هنگام شب، تکه‌های اطلاعات از حافظه کوتاه‌مدت به حافظه قوی‌تر و بلندمدت منتقل می‌شوند – فرآیندی که «تثبیت» نامیده میشود. محققان همچنین نشان داده اند که پس از خواب افراد عملکرد بهتری در تست‌های حافظه دارند.اهمیت این موضوع در دانش آموزان و دانشجویانی که شب امتحان را بیدار می‌مانند قابل توجه است.بدن ما برای تجدید قوا، رشد ماهیچه ها، ترمیم بافت ها و سنتز هورمون ها به خواب طولانی نیاز دارد.
اختلال خواب
بیش از 80 نوع اختلال خواب وجود دارد که می توانند به طور موثر درمان شوند. مشکلات مرتبط با به خواب رفتن یا خواب آلودگی در طول روز تقریباً 30 درصد از جمعیت بزرگسال ایران را سالانه تحت تأثیر قرار می دهد و یکی از دلایل مهم مرگ و میر است. با این حال به درمان و مدیریت اختلالات خواب اغلب بی‌توجهی میشود.
چالش هایی که در خوابیدن افراد میتوانند با آن مواجه شوند
مشکلات خواب عبارتند از:
بی خوابی – سخت به خواب رفتن؛
چرخه‌های ساعت خواب نامنظم (ریتم‌های شبانه‌روزی)
مشکل بیدار شدن بین خواب
عدم احساس شادابی بعد از خواب
بیش از حد خوابیدن
استراحت نکردن بدن در حین خواب
کابوس دیدن
شب ادراری
راه رفتن در خواب
سندرم پای بیقرار
دندان قروچه در هنگام خواب
با وحشت از خواب بیدارشدن – برانگیختگی ناگهانی همراه با ترس بدون یادآوری رویا یا خاطره رویداد.
نارکولپسی – از دست دادن توانایی مغز برای تنظیم چرخه خواب و بیداری
درمان اختلال خواب بدون دارو
درمان اختلالات خواب با نقشه برداری مغز حین خواب
خواب یک عملکرد مغزی است پس نوروتراپی به درمان این مشکلات کمک می کند زیرا تنظیم مغز را بهبود می بخشد. تحقیقات در علوم اعصاب به ما نشان داده است که افراد مبتلا به مشکلات و اختلالات خواب اغلب دارای اختلال در تنظیم امواج مغزی مهم هستند.
مغز ما پیچیده ترین قسمت بدن ماست. با اینکه این اندام فقط حدود یک و نیم کیلوگرم وزن دارد، سطح هوش ،پردازش حواس ، تعادل و حرکت بدن و نحوه رفتار ما را تعیین می کند. دانشمندان علوم اعصاب سال‌ها برای درک بهتر اعتیاد، اضطراب، بیماریهای عصبی و اختلالات خلقی، مغز را مورد مطالعه قرار دادند. اما یک روش جدید به نام الکتروانسفالوگرافی کمّی یا QEEG می‌تواند نقشه بصری از مغز ایجاد کند که می‌تواند حتی بیشتر درباره پیچیده‌ترین اندام بدن به ما بگوید.
الکتروانسفالوگرافی کمی یا QEEG
الکتروانسفالوگرافی کمی یا QEEG می‌تواند یک نقشه تصویری از مغز ایجاد کند و اطلاعات زیادی در مورد پیچیده‌ترین اندام بدن به ما بدهد. QEEGیا نقشه برداری مغز نوعی تست است که فعالیت الکتریکی مغز را اندازه گیری می کند. به زبان ساده، این آزمایش امواج مغزی را به همان روشی که نوار قلب فعالیت الکتریکی قلب را اندازه‌گیری می‌کند، می‌سنجد.داده های حاصل از آزمون های QEEG دو منبع اصلی از اطلاعات را فراهم می کنند:
1-مقدار امواج مغزی موجود در مغز ما
2-نوع امواج مغزی که در مغز ما جریان دارد
مقدار کمی یا “q” در QEEG، به این معنی است که این آزمایش مغزی کمیت امواج مغزی ما را در مقایسه با فعالیت امواج مغزی طبیعی اندازه گیری می کند. الکتروانسفالوگرام یا بخش “EEG” از QEEG به این معنی است که این آزمایش در درجه اول امواج مغزی را بررسی می کند. در کنار هم، داده ها “نقشه” مغز ما را نشان می دهند.(بیشتر بخوانید)
در طول تست QEEG چه اتفاقی می افتد؟
با اینکه آزمایش QEEG عملکرد پیچیده ترین اندام بدن را اندازه گیری می‌کند، فرآیند ساده‌ای دارد. قبل از شروع آزمایش، یک تکنسین QEEG پیشانی و لبه‌های گوش شما را تمیز می‌کند تا هرگونه چربی را از پوست شما پاک کند. سپس تکنسین یک کلاه با سوراخ های کوچک روی سر شما قرار می دهد. پس از اینکه تکنسین یک ژل خنک کننده را در سوراخ ها ریخت، کلاه از طریق مجموعه ای از سیم ها به تجهیزات EEG متصل می شود. در این مرحله، هم شما و هم تکنسین می توانید امواج مغزی را روی صفحه کامپیوتر ببینید.به طور معمول، نقشه برداری مغز شامل 2 بخش مختلف است: ضبط امواج مغزی و ایجاد نقشه مغز رنگی.
. بر اساس نتایج نقشه مغزی شما، متخصص می‌تواند نوروفیدبک را پیشنهاد کند که به مغز کمک می‌کند تا عملکرد مؤثرتری را «یاد بگیرد». با استفاده از نقشه مغز فردی، متخصصان می توانند آموزش مغزی پیشنهادی را برای برآورده کردن دقیق نیازهای شما تنظیم کنند.
استفاده از QEEG (نقشه برداری مغز) در درمان اختلالات خواب
QEEG (نقشه برداری مغز) را می توان برای کمک به رفع مشکلات خواب استفاده کرد. با راهکارهای غیردارویی مثل نوروفیدبک،تحریک الکتریکی مغز،تحریک مغناطیسی مغز و با تکنولوژی‌های نوین علوم اعصاب میتوان عملکرد خواب را بهبود بخشید. پس از شناسایی الگوی مغز، نوروفیدبک می تواند برای آموزش مجدد مغز برای افزایش و کاهش الگوهای امواج مغزی مورد استفاده قرار گیرد. آموزش فردی مغز با نوروفیدبک منجر به عادی شدن خواب برای بسیاری از افراد می شود.یک مطالعه QEEG حتی می تواند تفاوت بین بیش‌فعالی اشتباه تشخیص داده شده و اختلالات خواب در مغز را نشان دهد.
امواج تتا و دلتا امواجی در مغز هستند که عمدتاً زمانی که ما آرام و در خواب هستیم وجود دارند. با این حال، زمانی که این امواج وجود نداشته باشند یا تعداد آنها بسیار کم شده باشد، خوابیدن و آرام ماندن بسیار دشوار خواهد بود. باQEEG یا نقشه برداری مغز میتوان این موضوع را تشخیص داد و با درمان،میزان این امواج را در هنگام خواب افزایش داد.
نقشه برداری مغز تشخیص اینکه شما به طور خاص از چه نوع اختلالی در خواب رنج میبرید را ممکن میسازد.
در انستیتو سلامت مغز دانا مفتخریم با ارائه تکنیک‌های علمی به بهبود عملکرد مغز شما کمک کنیم.مغز ما تا حد زیادی تعیین می کند که چه کسی هستیم، چه کاری انجام می دهیم و چگونه رفتار می‌کنیم. برنامه های جامع ما می تواند به شما کمک کند تا سلامت روان خود را ارتقا بخشید. اگر می‌خواهید درباره نقشه‌برداری مغز یا روش‌های دیگری که می‌توانید مغز خود را به سلامت بهینه برگردانید، بیشتر بدانید، با ما تماس بگیرید.
(درباره واحد نقشه برداری مغز انستیتو سلامت مغز دانا بیشتر بدانید)
منابع
https://sadarpsych.com/conditions/sleep-disorders/
https://pronghornpsych.com/what-can-qeeg-brain-mapping-show-us/
https://pronghornpsych.com/what-can-qeeg-brain-mapping-show-us/
https://www.cdc.gov/sleep/index.html
درباره نویسنده
موژان پارسا پژوهشگر ارشد توان‌بخشی شناختی دانشگاه شهید بهشتی و همکار قطب عصب روان‌شناسی شناختی کشور است. جریان اصلی تحقیقات وی اختلالات عصب تحولی و به طور خاص متمرکز بر اوتیسم می باشد.