سکته مغزی زمانی اتفاق می افتد که یک رگ خونی در مغز پاره می شود و خونریزی می کند یا زمانی که خون رسانی به مغز مسدود می شود. پارگی یا انسداد مانع از رسیدن خون و اکسیژن به بافت های مغز می شود. بر اساس مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC) ، سکته مغزی عامل اصلی مرگ و میر در ایالات متحده است. هر سال بیش از 795000 نفر در ایالات متحده دچار سکته مغزی می شوند.
بدون اکسیژن، سلول ها و بافت مغز آسیب دیده و در عرض چند دقیقه شروع به مرگ می کنند.
سه نوع اصلی سکته مغزی وجود دارد:
- حمله ایسکمیک گذرا (TIA) شامل یک لخته خون است که معمولاً خود به خود حل می شود.
- سکته مغزی ایسکمیک شامل انسداد ناشی از لخته یا پلاک در شریان است. علائم و عوارض سکته ایسکمیک می تواند بیشتر از علائم TIA طول بکشد یا ممکن است دائمی شود.
- سکته هموراژیک یا در اثر ترکیدگی یا نشت رگ خونی که به مغز نفوذ می کند، ایجاد می شود.
علائم سکته ی مغزی
از دست دادن جریان خون به مغز به بافت های داخل مغز آسیب می رساند. علائم سکته مغزی در قسمت هایی از بدن که توسط نواحی آسیب دیده مغز کنترل می شود، ظاهر می شود.
هر چه فردی که دچار سکته مغزی شده زودتر تحت مراقبت قرار گیرد، احتمالاً نتیجه بهتری خواهد داشت. به همین دلیل، دانستن علائم سکته مغزی مفید است تا بتوانید سریع عمل کنید. علائم سکته مغزی می تواند شامل موارد زیر باشد:
- فلج شدن
- بی حسی یا ضعف در بازو، صورت و پا، به خصوص در یک طرف بدن
- مشکل در صحبت کردن یا درک دیگران
- لکنت زبان
- سردرگمی یا عدم پاسخگویی
- تغییرات رفتاری ناگهانی، به ویژه افزایش بیقراری
- مشکلات بینایی، مانند مشکل بینایی در یک یا هر دو چشم با دید سیاه یا تار، یا دوبینی
- مشکل در راه رفتن
- از دست دادن تعادل یا هماهنگی
- سرگیجه
- سردرد شدید و ناگهانی با علت ناشناخته
- تشنج
- حالت تهوع یا استفراغ
سکته مغزی نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارد. اگر فکر می کنید شما یا شخص دیگری دچار سکته شده اید، فورا با 115 یا خدمات اورژانس محلی تماس بگیرید. درمان سریع برای جلوگیری از پیامدهای زیر کلیدی است:
- ضربه مغزی
- ناتوانی طولانی مدت
- مرگ
بهتر است هنگام مواجهه با سکته بیش از حد محتاط باشید، بنابراین اگر فکر می‌کنید علائم سکته را می‌شناسید از دریافت کمک فوری پزشکی نترسید.
چه چیزی باعث سکته ی مغزی می شود؟
علت سکته مغزی به نوع سکته بستگی دارد. سکته های مغزی به سه دسته اصلی تقسیم می شوند :
- حمله ایسکمیک گذرا (TIA)
- سکته مغزی ایسکمیک
- سکته هموراژیک
این دسته ها را می توان به انواع دیگری از سکته تقسیم کرد، از جمله:
- نوع سکته آمبولیک
- نوع سکته ترومبوتیک
- سکته مغزی
- سکته زیر عنکبوتیه
نوع سکته مغزی شما بر روند درمان و بهبودی شما تأثیر می گذارد.
سکته مغزی ایسکمیک
در طول سکته مغزی ایسکمیک، شریان های خونرسانی به مغز باریک یا مسدود می شوند. لخته شدن خون یا کاهش شدید جریان ضربه به مغز باعث ایجاد این انسدادها می شود. تکه های پلاک شکسته شده و رگ خونی را مسدود می کند نیز می تواند باعث ایجاد آنها شود.
وجود دارد دو نوع انسداد که می تواند منجر به سکته مغز ی ایسکمیک شود: آمبولی مغزی و ترومبوز مغزی.
آمبولی مغزی (اغلب به عنوان سکته آمبولیک شناخته می شود) زمانی رخ می دهد که یک لخته خون در قسمت دیگری از بدن – اغلب قلب یا شریان های بالای قفسه سینه و گردن – تشکیل می شود. و از طریق جریان خون حرکت می کند تا زمانی که به شریان بسیار باریک برخورد کند.
لخته گیر می کند و جریان خون را متوقف می کند و باعث سکته می شود.
ترومبوز مغزی (که اغلب به آن استوک ترومبوتیک گفته می شود) زمانی رخ می دهد که یک لخته خون در پلاک چربی داخل رگ خونی ایجاد شود.
بر اساس گزارشات، 87 درصد از سکته های مغزی سکته های ایسکمیک هستند.
حمله ایسکمیک گذرا (TIA)
حمله ایسکمیک گذرا، که اغلب TIA یا سکته کوچک نامیده می شود، زمانی رخ می دهد که جریان خون به مغز به طور موقت مسدود شود.
علائم مشابه علائم سکته کامل است. با این حال، آنها معمولا موقتی هستند و پس از چند دقیقه یا چند ساعت، زمانی که انسداد حرکت می کند. و جریان خون بازیابی می شود، ناپدید می شوند.
لخته خون معمولا باعث TIA می شود. در حالی که از نظر فنی به عنوان سکته کامل طبقه بندی نمی شود، TIA به عنوان هشداری برای وقوع سکته واقعی عمل می کند. به همین دلیل، بهتر است آن را نادیده نگیرید. همان درمانی را که برای یک سکته ی مغز ی شدید انجام می دهید، دنبال کنید و از کمک پزشکی اورژانسی استفاده کنید.
بر اساس CDC ، بیش از یک سوم افرادی که TIA را تجربه می کنند و تحت درمان قرار نمی گیرند در عرض یک سال دچار سکته مغزی شدید می شوند. 10 تا 15 درصد از افرادی که TIA را تجربه می کنند در عرض 3 ماه دچار سکته ی مغز ی می شوند.
سکته هموراژیک
سکته مغزی هموراژیک زمانی اتفاق می‌افتد که شریان مغز باز شود یا خون نشت کند. خون از آن شریان فشار اضافی در جمجمه ایجاد می کند و مغز را متورم می کند و به سلول ها و بافت های مغز آسیب می رساند.
دو نوع سکته مغزی هموراژیک عبارتند از : داخل مغزی و زیر عنکبوتیه :
- سکته مغزی هموراژیک داخل مغزی شایع ترین نوع سکته مغزی هموراژیک است. زمانی اتفاق می‌افتد که بافت‌های اطراف مغز پس از ترکیدن سرخرگ پر از خون می‌شوند.
- سکته مغزی هموراژیک ساب آراکنوئید (زیر عنکبوتیه) کمتر شایع است. باعث خونریزی در ناحیه بین مغز و بافت های پوشاننده آن می شود.
به گفته انجمن قلب آمریکا، حدود 13 درصد سکته های مغزی هموراژیک هستند.
عوامل خطر سکته مغزی
برخی عوامل خطر شما را مستعد سکته مغزی می کند. بر اساس موسسه ملی قلب، ریه و خون عوامل خطر سکته مغزی عبارتند از:
رژیم غذایی
یک رژیم غذایی نامتعادل می تواند خطر سکته ی مغزی را افزایش دهد. این نوع رژیم سرشار از:
- نمک
- چربی های اشباع شده
- چربی های ترانس
- کلسترول
عدم تحرک
عدم تحرک یا ورزش نکردن نیز می تواند خطر سکته ی مغز ی را افزایش دهد.
ورزش منظم فواید زیادی برای سلامتی دارد .CDC توصیه می کند که بزرگسالان حداقل دریافت کنند 2.5 ساعت ورزش هوازی هر هفته این می تواند به معنای ساده پیاده روی سریع چند بار در هفته باشد.
مصرف زیاد الکل
خطر سکته مغزی نیز با مصرف زیاد الکل افزایش می یابد .
اگر الکلمی نوشید، در حد اعتدال بنوشید. این بدان معناست که برای زنان بیش از یک نوشیدنی در روز و برای مردان بیش از دو نوشیدنی در روز نباشد.
مصرف زیاد الکل می تواند سطح فشار خون را افزایش دهد. همچنین می تواند سطح تری گلیسیرید را افزایش دهد که می تواند باعث تصلب شرایین شود. این تجمع پلاک در شریان ها است که رگ های خونی را باریک می کند.
مصرف تنباکو
استفاده از تنباکو به هر شکلی خطر سکته ی مغزی را افزایش می دهد، زیرا می تواند به عروق خونی و قلب آسیب برساند. نیکوتین همچنین فشار خون را افزایش می دهد.
سابقه شخصی
برخی از عوامل خطر برای سکته مغزی وجود دارد که نمی توانید آنها را کنترل کنید، مانند:
- سابقه خانوادگی. خطر سکته مغزی در برخی خانواده ها به دلیل عوامل ژنتیکی سلامتی مانند فشار خون بالا بیشتر است.
- رابطه با جنسیت. بر اساس CDC در حالی که هم زنان و هم مردان ممکن است دچار سکته مغز ی شوند، اما در همه گروه‌های سنی در زنان شایع‌تر از مردان است.
- سن. هر چه سن شما بیشتر باشد، احتمال سکته ی مغز ی بیشتر می شود.
- نژاد و قومیت. آمریکایی های آفریقایی تبار، بومیان آلاسکا و سرخپوستان آمریکایی بیشتر از سایر گروه های نژادی در معرض سکته مغزی هستند.
سابقه سلامتی
برخی از شرایط پزشکی با خطر سکته ی مغز ی مرتبط هستند. این شامل:
- سکته قبلی یا TIA
- فشار خون بالا
- کلسترول بالا
- وزن اضافی
- اختلالات قلبی، مانند بیماری عروق کرونر
- نقص دریچه قلب
- بزرگ شدن حفره های قلب و ضربان قلب نامنظم
- بیماری سلول داسی‌شکل
- دیابت
- اختلال لخته شدن خون
برای اطلاع از عوامل خطر خاص خود برای سکته ی مغزی، با پزشک خود صحبت کنید.
در قسمت دوم و سوم این مقاله در خصوص عوارض پس از سکته مغزی، روش های تشخیصی و داروها و روش های درمانی صحبت خواهیم کرد.
دانشجوی دکتری پژوهشی ارگونومی شناختی، عاشق یادگیری، عاشق خواب و مباحث مرتبط با آن و عاشق دانستن درباره عملکردهای شناختی انسان… خوشحالم که در این بستر، فرصت اشتراک اطلاعات با شما عزیزان را دارم.