بعضاً ممکن است طبیعی به نظر رسد که به عقب برگردید و دوباره بررسی کنید! که آیا اتو از پریز برق خارج نشده است؟ یا نگران باشید که به میکروب آلوده شوید. یا حتی گاهی اوقات فکر ناخوشایند و خشونت آمیز داشته باشید. اما اگر این افکار در مورد شما بار ها تکرار می شود، باعث اختلال در زندگی روزمره شما می شوند.
اختلال وسواس جبری یا OCD یک اختلال اضطرابی است که با افکار غیرقابل کنترل، ناخواسته و رفتارهای تکراری و منظمی که شما مجبور به انجام آن هستید، تشخیص داده می شود. اگر مبتلا به OCD هستید، احتمالاً می دانید که افکار وسواسی و رفتارهای اجباری شما غیر منطقی است – با این حال احساس می کنید نمی توانید در برابر آنها مقاومت کنید.
سواس فکری، تصویر یا انگیزه ای غیرارادی است که بارها و بارها در ذهن شما رخ می دهد. شما نمی خواهید این افکار را داشته باشید، اما نمی توانید از شر آنها خلاص شوید. متأسفانه، این افکار وسواسی اغلب مزاحم و حواس پرت کننده هستند.
اجبار، رفتارها یا تشریفاتی است که احساس می کنید بارها و بارها مجبور به انجام آنها هستید. معمولاً اجبارها برای از بین بردن وسواس انجام می شود. به عنوان مثال، اگر از آلودگی می ترسید، ممکن است تمیز کاری زیادی انجام دهید و در کوتاه مدت احساس آرامش کنید با این حال، آرامش هرگز دوام نمی آورد. در واقع، افکار وسواسی معمولاً قویتر برمی گردند. رفتارهای اجباری اغلب زمان بر بوده و خود باعث اضطراب می شوند. این چرخه معیوب OCD است.
گرچه اختلال وسواس فکری (OCD)، یک بیماری روانی جدی است که با سطح بالایی از مشکلات همراه است، اما در حال حاضر روش های درمانی OCD وجود دارد که علائم OCD را تقریباً در دو سوم افراد مبتلا به میزان قابل توجهی کاهش می دهد. برای یک سوم باقی مانده از افرادی که تحت درمان های استاندارد OCD نیستند، تعدادی از درمان های جایگزین مانند تحریک فراجمجمه ای مغز امید جدیدی را ایجاد می کنند.
بیشتر افراد مبتلا به OCD در یکی از دسته های زیر قرار می گیرند:
- شستشو گر ها از آلودگی می ترسند. آنها معمولاً اجباری برای نظافت یا شستن دست دارند.
- چکرها به طور مکرر مواردی را بررسی می کنند (اجاق گاز خاموش، در قفل شده و غیره).
- شکاکان و گناهکاران از این می ترسند که اگر همه چیز کامل نباشد یا درست انجام نشود، اتفاق وحشتناکی رخ خواهد داد، یا مجازات می شوند.
- منظم ها وسواس نظم و تقارن دارند. آنها ممکن است در مورد تعداد، رنگ یا ترتیب خاصی خرافاتی داشته باشند.
روش هایی برای درمان وسواس فکری
مطالعات طولانی مدت نشان می دهد که 32-70٪ از افراد مبتلا به OCD بهبود علائم را تجربه می کنند که نشان می دهد بهبودی برای افراد مبتلا دست یافتنی است. روشهای مختلفی در درمان OCD استفاده می شود مانند:
دارو
باید توجه داشته باشید که معمولا دارو درمانی به تنهایی تاثیر زیادی ندارد، و مجموعه از روش های مختلف برای درمان می تواند کمک کننده باشند.
تعدادی از داروها وجود دارد که توسط سازمان غذا و دارو آمریکا (FDA) برای درمان وسواس فکری تأیید شده اند. بیشتر این داروها متعلق به دسته ای از داروهای ضد افسردگی هستند که مهارکننده های انتخابی جذب مجدد سروتونین (SSRI) می باشند. با این حال، یکی از این داروها، Anafranil ، متعلق به یک دسته از داروها به نام داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای (TCAs) است.
اگرچه این داروها ضد افسردگی معولا برای درمان افسردگی استفاده می شوند، اما در درمان اختلالات اضطرابی مانند وسواس فکری نیز موثر هستند. تصور می شود که این داروها با افزایش میزان سروتونین موجود در مغز تاثیر می گذارند. کمبود سروتونین ممکن است دلیل مهمی در OCD باشد.
اگر شما داروی استاندارد وسواس فکری را امتحان کرده اید و موفقیتی کسب نکرده اید، درمان دیگر می تواند به شما کمک کند. تراپی درمانی استراتژی است که برای بهبود علائم OCD در هنگام استفاده از دارو تجویز می شود. درمان دیگر شامل استفاده از ترکیبات داروها، به جای یک دارو ، برای به حداکثر رساندن اثر است.
استراتژی های ترکیب دارو ها می تواند به ویژه برای افرادی که به درمان استاندارد پاسخ نمی دهند، موثر باشد.
روان درمانی
درمان روانشناختی وسواس برای کاهش فراوانی و شدت علائم OCD موثر است. دو نوع اصلی درمان روانشناختی برای OCD، درمان شناختی رفتاری (CBT) و نوعی درمان رفتاری به نام درمان پیشگیری از مواجهه و پاسخ (ERP) است. بیش از دو سوم افرادی که هر یک از دو روش درمانی را برای OCD انجام می دهند، متوجه کاهش قابل توجه فرکانس و شدت علائم خود می شوند.
اگرچه CBT فردی برای وسواس بسیار موثر است، اما ممکن است گران باشد. برای کاهش هزینه ها، اگر تحت درمان OCD از طریق مرکز سلامت مغز هستید، اکنون گزینه دریافت CBT گروهی را برای علائم OCD دارید. اگرچه گروه درمانی می تواند در ابتدا سخت به نظر رسد، اما در واقع شرکت در گروه CBT برای OCD فواید زیادی دارد.
سایر درمان های وسواس فکری
تخمین زده شده است که بین 25 تا 40٪ افراد به گزینه های درمانی که در بالا توضیح داده شد پاسخ نخواهند داد. همچنین گزینه های درمانی بالقوه و پیشرفته دیگری برای OCD وجود دارد که کمتر در مراکز درمانی رایج است. برخی از این گزینه ها شامل تحریک فراجمجمه ای مغز (tES)، نوروفیدبک و تحریک مغناطیسی ترانس کرانیال (TMS) است.
مطالعات نشان داده اند که درمان هایی که مدارهای خاص مغز را هدف قرار می دهند می تواند در کاهش علائم OCD در افرادی که به درمان های خط اول پاسخ نمی دهند مفید باشد.
تحریک مغناطیسی فراجمجمه ای تکراری ، یا rTMS ،به عنوان یک روش درمانی جایگزین احتمالی برای کاهش علائم مطرح است.
جراحی مغز و اعصاب نیز یک گزینه است، از جمله روش های جراحی مغز و اعصاب مانند کپسولوتومی و سینگلوتومی، که شامل ایجاد ضایعات در مناطق هدف مغز است. چنین روشهایی معمولاً فقط پس از آنکه سایر گزینههای درمانی نتوانسته اند تسکین کافی داشته باشند، استفاده می شوند.
راهکارهای خودیاری
اگرچه درمان OCD معمولاً مستلزم مشاوره با یک متخصص واجد شرایط است، تعدادی از استراتژی های OCD برای کمک به خود وجود دارد که می توانید همین حالا شروع به استفاده از آنها کنید تا به شما در کنار آمدن با علائم OCD کمک کنند.
با توجه به اینکه استرس عامل اصلی ایجاد علائم OCD است، یکی از بهترین راههای مقابله با این روش یادگیری و تمرین ذهن آرامی و مدیتیشن است.
سرانجام، در حالی که بیشتر ما با مزایای جسمی ورزش هوازی، از جمله کاهش سطح کلسترول و کاهش خطر بیماری های قلبی و دیابت، آشنا هستیم، شواهد فزاینده ای وجود دارد که نشان می دهد ورزش همچنین می تواند علائم OCD را کاهش دهد.
چگونه به کسی مبتلا به وسواس است کمک کنیم؟
حتما عزیز خود را تشویق کنید که برای درمان به متخصص مراجعه کند.
نحوه واکنش شما در برابر علائم OCD عزیز شما می تواند تأثیر زیادی در چشم انداز و بهبود او داشته باشد. اظهار نظرها یا انتقادات منفی می تواند OCD را بدتر کند، در حالی که یک محیط آرام و حمایت کننده می تواند به بهبود نتیجه درمان کمک کند.
از انتقادات شخصی خودداری کنید. به یاد داشته باشید، رفتارهای OCD عزیز شما علائم است، نه نقص شخصیت وی.
کسی را که مبتلا به اختلال وسواس فکری است، سرزنش نکنید و به او نگویید که دیگر از وسواس خود دست بردارد. آنها نمی توانند رعایت کنند و فشار برای متوقف کردن رفتار آنها فقط باعث بدتر شدن رفتارها می شود.
تا آنجا که ممکن است مهربان و صبور باشید. هر مبتلا باید به مرور با کمک گرفتن از متخصص بر مشکلات غلبه کند. از هر تلاش موفقیت آمیز برای مقاومت در برابر OCD تمجید کنید و توجه را بر روی عناصر مثبت زندگی او متمرکز کنید.
شوخ طبعی پیدا کنید. خندیدن با هم از جنبه خنده دار و پوچ بودن برخی علائم OCD می تواند به عزیزانتان کمک کند تا از این اختلال جدا شوند. فقط مطمئن شوید که عزیز شما احساس بی احترامی نکند.
اجازه ندهید OCD زندگی خانوادگی را به دست گیرد. به عنوان یک خانواده بنشینید و تصمیم بگیرید که چگونه برای مقابله با علائم شخص مورد علاقه خود با هم همکاری خواهید کرد. سعی کنید زندگی خانوادگی را تا حد ممکن عادی نگه دارید و خانه را با یک محیط کم فشار روبرو کنید.
درباره نویسنده
دکتر علی محمد کمالی فارغ التحصیل دکترای تخصصی علوم اعصاب از دانشگاه علوم پزشکی شیراز، بیش از 15 سال است که در زمینه پژوهش، تدریس و فعالیت های اجرایی در حوزه علوم اعصاب فعالیت و تجربه دارد. وی همچنین در ارتقا عملکرد های شناختی با استفاده از نوروتکنولوژی و مطالعات خواب تخصص ویژه ای دارد. او یکی از بنیانگذاران انستیتو سلامت مغز دانا است، (گروهی که سلامت مغز را اولویت جامعه می داند).
دکتر کمالی بیش از 50 مقاله پژوهشی (h-index 13) در مجلات معتبر علمی به چاپ رسانده و در حال حاضر مدیر عامل انستیتو سلامت مغز دانا است. بعلاوه به عنوان پژوهشگر ارشد واحد مغز، شناخت و رفتار دپارتمان علوم اعصاب دانشگاه علوم پزشکی شیراز مشغول فعالیت می باشد. می توانید پژوهش او را در Google Scholar دنبال کنید.
دکتر کمالی علاوه بر تخصص در زمینه علوم اعصاب، سال ها است که به عنوان مدیر اجرایی مجله علوم پزشکی پیشرفته و فناوری های کاربردی (JAMSAT) مشغول به فعالیت است. همچنین به عنوان دبیر اجرایی انجمن علوم اعصاب ایران شاخه فارس فعالیت می کند.