توهم می تواند نشانه بیماری های روانشناختی باشد اما همیشه به معنای بیمار بودن فرد نیستند. توهم ها در واقع نسبتاً شایع هستند.
یک منبع تحقیق معتبر از 2015 در اروپا نشان داد که 7.3 درصد از مردم تجربه طولانی مدت شنیدن صداها را گزارش داده اند. یک مطالعه در مورد آفریقای جنوبی نیز در مورد توهم در جمعیت عمومی، این میزان را 12.7٪ بالاتر اعلام کرده است.
دانشمندان کاملاً متوجه نمی شوند که چرا برخی افراد دچار توهم هستند و برخی دیگر نه. آنها نمی دانند چه چیزی باعث ایجاد توهم در افراد با شرایطی مانند اسکیزوفرنی می شود.
انواع توهم
توهم همیشه نشانه یک اختلال سلامت روان نیست.
هالوسیناسیون می تواند هر زمان که تغییر در فعالیت های مغز ایجاد شود، اتفاق بیفتد. به عنوان مثال، در برخی از افراد در هنگام خوابیدن یا درست قبل از بیدار شدن از خواب، بیشتر امکان ایجاد توهم وجود دارد.
یک مطالعه در سال 2019 در موشهایی که داروی توهم زا مصرف کردند، نشان داد که این حیوانات فعالیت کمتری در نواحی مغزی مرتبط با مدیریت اطلاعات بصری، دارند.
این مشاهده نشان می دهد که توهم می تواند راهی برای جبران افت اطلاعات حسی باشد.
انواع مختلفی از توهم وجود دارد، از جمله:
توهم شنوایی: وقتی که کسی چیزی را که در آنجا نیست، مانند صدای رادیو، می شنود.
توهمات بصری: باعث می شود کسی چیزی را ببیند که واقعی نیست، مانند یک شخص یا حیوان.
توهم های بویایی: این ممکن است زمانی اتفاق بیفتد که فرد بوی چیزی را احساس کند که در آنجاوجود نداشته باشد.
توهمات گوارشی: اینها باعث می شود طعم غذایی حس شود که واقعا توسط فرد خورده نشده است.
توهمات لمسی: هنگامی که فرد احساس می کند چیزی یا کسی او را لمس کرده است.
توهم جسمی: این توهم می تواند بر کل بدن تأثیر بگذارد و باعث ایجاد احساسات غیرواقعی مانند وجود خزنده روی پوست شود.
علل توهم
بسیاری از شرایط پزشکی و سایر عوامل باعث توهم می شوند. یک منبع معتبر در سال 2010 سعی در بررسی و بحث در مورد بسیاری از این توهم ها و علل آنها داشت. آنها شامل موارد زیر هستند:
مواد مخدر
داروهایی به نام توهم زا می توانند توهم ایجاد کنند. این داروها به طور موقت نحوه پردازش و ارسال اطلاعات مغز را تغییر می دهند و باعث تجربیات و افکار غیرمعمول می شوند.
LSD، دی متیل تریپتامین (DMT) و برخی از قارچ ها توهم زاهای متداول هستند.
اسکیزوفرنی
اسکیزوفرنی یک وضعیت بهداشت روان است که طرز تفکر و رفتار یک فرد را تغییر می دهد. همچنین می تواند باعث روانپریشی شود، که از دست دادن ارتباط با واقعیت است.
مبتلایان به روانپریشی ممکن است توهم و هذیان را تجربه کنند. داروهای ضد روانپریشی ممکن است به مدیریت علائم کمک کنند و برخی از افراد با درمان، عملکرد بهتری دارند.
اختلالات سلامت روان پس از زایمان
بسیاری از والدین با افسردگی پس از زایمان و اضطراب مبارزه می کنند. به طور معمول، برخی از آنها اختلالاتی را پس از زایمان تجربه می کنند که می تواند توهم ایجاد کند.
مثال این که مادرگریه نوزاد خود را می شنود. در موارد شدیدتر، ممکن است یک مادر صدایی را بشنود که به او می گوید فرزند خود را بکشد.
از آنجا که روان پریشی پس از زایمان می تواند کودک را به خطر اندازد و رابطه والدین و فرزند را مختل کند، درمان سریع ضروری است. درمان با دارو و پشتیبانی اجتماعی می تواند کمک کند.
اضطراب و افسردگی
افراد مبتلا به اضطراب و افسردگی ممکن است توهم دوره ای را تجربه کنند. توهم معمولاً بسیار کوتاه است و اغلب مربوط به احساسات خاصی است. به عنوان مثال، یک فرد افسرده ممکن است توهم داشته باشد که کسی به او می گوید بی ارزش است.
ترک الکل
ترک الکل می تواند باعث توهم شود، خصوصاً در افرادی که دارای سندرم ترک شدیدی به نام Delirium tremens، هستند.
همچنین ممکن است فرد مبتلا دچار دلهره شدید، استفراغ یا لرزش شود. علائم معمولاً پس از چند روز از بین می روند.
دمانس و سایر اختلالات مغزی
دمانس به تدریج به مغز آسیب می زند، از جمله مناطقی که با پردازش حسی درگیر هستند. افراد مبتلا به زوال عقل از اواسط تا اواخر مرحله ممکن است توهم شنوایی و بینایی را تجربه کنند.
بعضی اوقات، افرادی را می بینند که جان خود را از دست داده اند. در موارد دیگر، توهم آنها وحشتناک است و می تواند احساس پارانویا و وحشت را برانگیزد و اعتماد به مراقبان را برای آنها دشوار می کند.
ممکن است داروها به کاهش این علائم کمک کنند.
تشنج
بعضی اوقات توهم علائم اختلال تشنج است. فرد ممکن است در طول یا بعد از تشنج دچار توهم شود. در بیشتر موارد، درمان تشنج از توهم جلوگیری می کند.
میگرن
برخی از افراد مبتلا به میگرن توهم را، حین یا درست قبل از میگرن تجربه می کنند. این توهم ها اغلب بصری هستند. ممکن است فرد لکه ها و رنگهایی را که در آن وجود ندارد یا سایر تصاویر غیرمعمول مشاهده کند.
اختلالات خواب
برخی افراد دچار توهماتی هستند که با اختلالات خواب ارتباط دارند. توهم ها معمولاً هنگام خواب فرد یا از خواب بیدار شدن ایجاد می شوند.
در بعضی موارد توهم با یک قسمت فلج خواب اتفاق می افتد، که وقتی فرد از خواب بیدار می شود و به طور موقت قادر به حرکت نیست، اتفاق می افتد.
درمان اختلالات خواب ممکن است به کاهش علائم کمک کند. در بعضی موارد، دانستن اینکه توهم به دلیل تغییر مغز در طول چرخه خواب اتفاق می افتد می تواند باعث ترساندن آنها شود.
بیماریهای حسی
افراد مبتلا به کم شنوایی یا بینایی ممکن است توهم را تجربه کنند. این ممکن است به دلیل تغییر مغز در نواحی پردازش حسی یا در اطلاعات دیداری یا شنیداری باشد که مغز دریافت می کند.
علل دیگر
در بعضی موارد توهم ممکن است به یک بیماری یا دارو مربوط نباشد. بعضی اوقات، محرک های دیگر توهم را تحریک می کنند.
به عنوان مثال، فردی که در خانه ای می خوابد که معتقد است چون خالی از سکنه است ممکن است صداهایی بشنود یا به دلیل اضطراب زیاد، چهره های ارواح را ببیند.
برای اطلاعات بیشتر به موسسه سلامت مغز دانا مراجعه کنید.
منبع:
Medical News Today
درباره نویسنده
دکتر علی محمد کمالی فارغ التحصیل دکترای تخصصی علوم اعصاب از دانشگاه علوم پزشکی شیراز، بیش از 15 سال است که در زمینه پژوهش، تدریس و فعالیت های اجرایی در حوزه علوم اعصاب فعالیت و تجربه دارد. وی همچنین در ارتقا عملکرد های شناختی با استفاده از نوروتکنولوژی و مطالعات خواب تخصص ویژه ای دارد. او یکی از بنیانگذاران انستیتو سلامت مغز دانا است، (گروهی که سلامت مغز را اولویت جامعه می داند).