توهمات چیزهایی هستند که برای شخصی که آنها را تجربه می کنند واقعی به نظر می رسند اما در واقع فقط تصوراتی هستند که توسط ذهن ایجاد می شوند. آنها رویا یا کابوس نیستند. زمانی که فرد بیدار است رخ می دهد. در حالی که بیشتر توهمات از چیزهای خیالی دیده یا شنیده شده تشکیل شده است، اما می توان آنها را بو کرد (توهمات بویایی)، چشیدن (توهمات چشایی) و احساس کرد (توهمات لمسی). توهمات لمسی شامل این تصور است که چیزی شما را لمس می کند در حالی که در واقع هیچ چیز آنجا نیست.
علائم چیست؟
کسانی که توهمات لمسی را تجربه می کنند، احساسات مختلفی را توصیف می کنند. موارد رایج عبارتند از:
- احساس کشیده شدن پوست روی سر.
- مارها یا حشرات متفکر زیر پوست یا بدن می خزند. به این نوع توهم لامسه، توهم شکل گیری می گویند.
- احساس بوسیده شدن یا داشتن رابطه جنسی.
- احساس می کنید که اندام های داخلی مانند معده ، کبد یا روده ها در حال حرکت هستند.
- داشتن خارش یا سوزش پوست.
چه چیزی باعث توهم می شود؟
انواع توهمات، از جمله انواع لمسی، از مشکلات در عملکرد مغز ناشی می شود. کارشناسان بر این باورند که آنها از فعالیت الکتریکی غیرعادی در مناطق خاصی از مغز ناشی می شوند. این فعالیت غیرعادی می تواند توسط عوامل متعددی ایجاد شود که برخی از آنها در اینجا توضیح داده شده است.
بیماری روانی
انواع اختلالات روانی، از جمله شیدایی ، روان پریشی پس از زایمان ، و افسردگی شدید می توانند انواع توهمات را ایجاد کنند.
بر اساس تحقیقات منتشر شده در مجله Industrial Psychiatry،تخمین زده می شود که تقریبا سه چهارم از افراد مبتلا به اسکیزوفرنی توهم دارند.
مصرف مواد مخدر غیرقانونی
دسته ای از مواد مخدر که به عنوان توهم زا شناخته می شوند، تصور می شود که در ارتباط بین مغز و نخاع اختلال ایجاد می کنند، که با توجه به موسسه ملی سوء مصرف مواد مخدر ، می تواند منجر به “تجربه نوسانات هیجانی سریع و شدید و دیدن تصاویر، شنیدن صداها و احساساتی شود که واقعی به نظر می رسند اما واقعی نیستند.”
این داروها عبارتند از LSD، PCP (گرد و غبار فرشته) و مسکالین. داروهای دیگر مانند کوکائین و اکستازی نیز می توانند توهمات لمسی ایجاد کنند.
سوء مصرف یا ترک الکل
آنچه کارشناسان توهم الکلی می نامند – که معمولاً به شکل شنیدن صداها ظاهر می شود اما می تواند شامل توهمات لمسی نیز باشد – محصول جانبی نادر سوء مصرف مزمن الکل است.
توهمات، از جمله انواع لامسه، همچنین می تواند زمانی رخ دهد که یک مصرف کننده الکل به طور ناگهانی مصرف الکل خود را متوقف کرده یا به شدت محدود می کند. (به نام مصرف ترک الکل و در موارد شدید، دلیریوم ترمنز، با نام مستعار “DTs”).
این توهمات لمسی می تواند به صورت احساس بی حسی یا سوزش یا خارش پوست ظاهر شود.
بیماری
برخی از شرایط پزشکی می توانند توهمات لمسی ایجاد کنند. بیماری پارکینسون (بیماری که با عملکرد نادرست و مرگ سلول‌های عصبی در مغز مشخص می‌شود.) و زوال عقل لووی بادی (بیماری شبیه پارکینسون) دو مورد برجسته هستند.
تحقیقات منتشر شده در مجله نورولوژی اشاره می کند که توهمات لمسی در افراد مبتلا به پارکینسون را درگیر می کند، بیشتر در شب رخ می دهد. و نتیجه این بیماری و همچنین داروهای مورد استفاده برای درمان آن است.
داروها
برخی از داروهای تجویزی برای درمان مشکلات روانپزشکی، مانند اسکیزوفرنی، و اختلالات عصبی، مانند پارکینسون یا صرع، می توانند باعث توهم شوند. تغییر داروها یا دوزها می تواند به رفع مشکل کمک کند.
آیا عوارضی دارد؟
هر نوع توهم می تواند برای فردی که آن را تجربه می کند و همچنین برای اطرافیانش بسیار ترسناک باشد. آنها می توانند فرد را به انجام کارهای غیرمنطقی یا حتی خطرناک سوق دهند. به عنوان مثال، پریدن از روی یک پل به داخل آب برای خاموش کردن آتش محسوس روی پوست.
علاوه بر این، توهمات هرگز نباید به طور اتفاقی به عنوان “همه در سر یک نفر” نادیده گرفته شوند. توهمات می تواند ریشه در مسائل جدی پزشکی داشته باشد که نیاز به ارزیابی و مداخله دارند.
چگونه تشخیص داده می شود؟
پزشک شما ابتدا یک تاریخچه پزشکی کامل می گیرد و در مورد گذشته پزشکی، داروهای فعلی، عادات خواب، مصرف مواد مخدر و الکل، اینکه آیا ضربه ای به سرتان وارد شده است، چه زمانی علائم شما شروع شده است و غیره می پرسد.
آنها همچنین ممکن است آزمایش های تشخیصی مانند آزمایش خون و اسکن – اغلب سی تی اسکن یا MRI – را برای تجسم فعالیت الکتریکی در مغز سفارش دهند.
تفاوت توهم و هذیان چیست؟
بسیاری از افراد توهم و هذیان را یک چیز می‌دانند اما چنین نیست. توهم و هذیان با هم متفاوت هستند. توهم، ادراک حسی اشتباه از محرکی است که وجود ندارد. برای نمونه فرد چیزی را می‌بیند یا می‌شنود که دیگران نمی‌توانند آن را ببینند یا بشنوند. اما هذیان یک باور یا فکر پایدار و نادرست است که فرد آن را پذیرفته و با واقعیت همخوانی ندارد. این باورها و افکار با استدلال منطقی و شواهد قابل تأیید نیست. شباهت دیلوژن و هالوسینیشن در این است که هر دو از نشانه‌های روان‌پریشی هستند. و فرد را از واقعیت جدا می‌کنند. به گونه‌ای که توان پذیرش واقعیت را ندارد. پس در هر دو حالت فرد بینش ندارد.
برای آن‌که روان‌شناسان بتوانند هنگام جلسهٔ مصاحبهٔ بالینی تفاوت این دو را از هم شناسایی کنند این نمونه را در نظر بگیریم. فرض کنید درمانجو برای درمان پیش روان‌شناس آمده است. او گزارش می‌کند که در رگ‌هایم به جای خون، سیمان ریخته‌اند یا اینکه رگ‌هایم بیش از اندازه داغ است. اگر درمانجو در توضیحاتش بگوید که داغی رگ‌‌هایش را حس می‌کند و دستش می‌سوزد؛ یعنی او از نظر ادراک حسی، درگیر و دچار توهم شده است. اما اگر بگوید که حس نمی‌کند اما چنین فکر و باوری دارد به این معنی است که او دچار هذیان شده است.
درمان چیست؟
اولین قدم در درمان توهمات لمسی، درمان شرایطی است که باعث آن می شود. برای مثال، افرادی که دارای بیماری روانی هستند، ممکن است به داروهای ضد روان پریشی پاسخ دهند. افراد مبتلا به پارکینسون ممکن است نیاز به تغییر نسخه یا تنظیم دوز داشته باشند.
تحقیقات منتشر شده در Industrial Psychiatry Journal اشاره می کند که درمان شناختی رفتاری و روان درمانی می تواند هم به کسانی که توهمات لمسی را تجربه می کنند و هم به خانواده و دوستانشان کمک کند تا با استرس و انگ این تجربه مقابله کنند. برای مثال، درمان شناختی رفتاری به فرد می آموزد که چگونه تفکر تحریف شده را به چالش بکشد، رفتار مخرب را کاهش دهد. و به راه حل های مثبت فکر کند.
اگر کسی که می شناسید توهم دارد، لامسه یا غیر آن، او را تنها نگذارید. ملایم و آرام باشید. در مورد واقعی بودن توهم بحث نکنید. سعی کنید با پرسیدن در مورد توهم و سپس منحرف کردن توجه از آن با موسیقی، تلویزیون یا فعالیت های دیگر، آرامش و حواس پرت کنید.
تمام تجربیات را برای پزشک فرد ذکر کنید.
چشم انداز
در حالی که توهمات لمسی کمتر از توهمات شنیداری و بصری رایج است، اما هنوز هم برای بسیاری از افرادی که دارای بیماری های روانی و اختلالات پزشکی هستند، یک اتفاق وحشتناک است.
تجویز دارو و مشاوره روانشناختی می تواند به کاهش یا پیشگیری از توهمات و بهبود کیفیت زندگی افرادی که آن را تجربه می کنند کمک کند.
- Chaudhury S. (2011). توهمات: جنبه های بالینی و مدیریت.
dx.doi.org/10.4103%2F0972-6748.77625 - فنلون جی و همکاران (2002). توهمات لمسی در بیماری پارکینسون
ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12529792 - مواد توهم زا و تجزیه کننده. (2014).
drugabuse.gov/sites/default/files/hallucinogensrrs.pdf
دانشجوی دکتری پژوهشی ارگونومی شناختی، عاشق یادگیری، عاشق خواب و مباحث مرتبط با آن و عاشق دانستن درباره عملکردهای شناختی انسان… خوشحالم که در این بستر، فرصت اشتراک اطلاعات با شما عزیزان را دارم.