درد های ارجاعی
اکثر احشا مانند قلب، معده، آپاندیس و کیسه صفرا اعصاب خودکار را دریافت می کنند. با این حال اعصاب حسی داده های درد را از این احشا انتقال نمی دهند. به همین دلیل این نوع درد منتشره است، و بیمار به سختی میتواند محل دقیق درد را مشخص کند. بر خلاف درد های احشایی محل درد های غیر احشایی کاملا مشخص است. به همین دلیل است که یک فرد عادی نمیتواند بین درد قلبی و درد معده تفکیک قائل شود ولی محل درد زانو خود را به راحتی تشخیص می دهد. درد احشایی معمولا به پوست مناطقی ارجاع می شود که اعصاب حسی نخاع را دریافت می کنند.
هنوز علت درد ارجایی کامل مشخص نشده. بر اساس یک فرضیه، الیاف عصبی از عضو احشایی و الیاف حسی از پوست در یک مسیر مشترک به مغز و نخاع می روند. درواقع داده هایی که اعصاب پوست و اعصاب احشایی انتقال میدهند به یک سلول عصبی میرسد که مسئول انتقال درد ناحیه پوست به مغز است. به همین دلیل قشر مخ نمیتواند مبدا آنها را افتراق دهد. بر اساس یک فرضیه دیگر احشا پایانه درد ندارند، درحالی که پوست روی احشا پایانه های درد متعددی دارد. با توجه به اینکه الیاف آورانی که درد را از پوست و از احشا در یک ناحیه به نخاع می آورند، مغز داده هایی که از احشا می آید را به عنوان داده های درد در پوست تفسیر می کند.
دلیل درد ارجاعی
درد هایی که از دستگاه گوارش برخاسته می شود به خط وسط بدن ارجاع داده می شود. علت این پدیده احتمالا این است که دستگاه گوارش در دوران جنینی، یک ساختار خط وسط است و الیاف عصبی را از دو طرف دریافت میکند.
درد قلبی
علت درد قلبی می تواند کمبود خون رسانی به عضله قلب در اثر سکته قلبی باشد. کمبود اکسیژن در عضله قلب و تجمع متابلیت ها باعث ایجاد در در ناحیه قلب می شود. ماهیت این درد می تواند از یک درد له کننده شدید تا یک ناراحتی خفیف متغیر باشد. فرد این درد را در ناحیه قلب احساس نمیکند. بلکه درد به مناطقی از پوست ارجاع داده می شود. اعصاب حسی پوست همزمان با اعصاب قلب به نخاع وارد می شوند. به همین دلیل بیمار دچار درد یا سکته قلبی درد را در ناحیه چهار عصب بین دنده ای فوقانی روی پوست در سمت چپ و همچنین عصب بازو در سمت چپ حس می کند. به صورت ساده تر درد در ناحیه سینه سمت چپ و همچنین قسمت داخلی بازو در سمت چپ احساس می شود (مانند تصویر زیر)
درد ارجاعی قلب
محققین معتقدند مقداری از این درد در داخل دستگاه عصبی مرکزی منتشر می شود. به همین علت در برخی موارد قلب درد، در گردن و فک تحتانی حس می شود.
اگر سکته قلبی در دیواره تحتانی قلب که روی سطح دیافراگم قرار دارد ایجاد شود، درد دقیقا در زیر جناغ سینه احساس می شود. از آنجایی که قلب و بخشی از مری احتمالا مسیر مشترکی برای تکانه های درد دارند، جای تعجب نیست که درد ناشی از ازوفاژیت حاد یا التهاب مری، مشابه درد ناشی از سکته قلبی احساس شود.
درد معده
درد ارجاعی از معده معمولا در ناحیه فوقانی شکم (اپیگاستر فوقانی) احساس می شود.تکانه های درد از طریق اعصاب سمپاتیک به نخاع ارسال می شود. این درد ارجاعی در بخش تحتانی قفسه سینه و بخش فوقانی دیواره شکم احساس می شود.
درد ارجاعی معده
درد کیسه صفرا
تکانه های درد احشایی از کیسه صفرا در الیاف عصبی منتقل می شود که اعصاب سمپاتیک را از شبکه سلیاک و عصب اسپلانکنیک تا نخاع همراهی میکنند. این درد ارجاعی مبهم در دیواره بخش تحتانی قفسه سینه و بخش فوقانی شکم احساس می شود. اگر فرآیند التهاب کیسه صفرا در اثر بیماری گسترش پیدا کند و دیافراگم را درگیر کند درد کیسه صفرا در قسمت جلدی ربع فوقانی راست دیواره قدامی شکم و در پشت، در زیر زاویه تحتانی کتف احساس می شود. و به دلیل درگیر کردن برخی اعصاب ممکن است این درد در در راس شانه ایجاد شود.
درد ارجاعی کیسه صفرا
دلایل ایجاد درد های احشایی مانند درد قلبی یا درد معده می تواند بسیار متنوع باشد از کاهش خون رسانی و التهاب در یک ناحیه تا مشکلات خلقی مانند افسردگی و اضطراب.
برای اطلاعات بیشتر اینستاگرام مرکز سلامت مغز را دنبال کنید: https://www.instagram.com/danabrain.ir/
درباره نویسنده
دکتر علی محمد کمالی فارغ التحصیل دکترای تخصصی علوم اعصاب از دانشگاه علوم پزشکی شیراز، بیش از 15 سال است که در زمینه پژوهش، تدریس و فعالیت های اجرایی در حوزه علوم اعصاب فعالیت و تجربه دارد. وی همچنین در ارتقا عملکرد های شناختی با استفاده از نوروتکنولوژی و مطالعات خواب تخصص ویژه ای دارد. او یکی از بنیانگذاران انستیتو سلامت مغز دانا است، (گروهی که سلامت مغز را اولویت جامعه می داند).
دکتر کمالی بیش از 50 مقاله پژوهشی (h-index 13) در مجلات معتبر علمی به چاپ رسانده و در حال حاضر مدیر عامل انستیتو سلامت مغز دانا است. بعلاوه به عنوان پژوهشگر ارشد واحد مغز، شناخت و رفتار دپارتمان علوم اعصاب دانشگاه علوم پزشکی شیراز مشغول فعالیت می باشد. می توانید پژوهش او را در Google Scholar دنبال کنید.
دکتر کمالی علاوه بر تخصص در زمینه علوم اعصاب، سال ها است که به عنوان مدیر اجرایی مجله علوم پزشکی پیشرفته و فناوری های کاربردی (JAMSAT) مشغول به فعالیت است. همچنین به عنوان دبیر اجرایی انجمن علوم اعصاب ایران شاخه فارس فعالیت می کند.