پادکست: بررسی تست حافظه CANTAB در اختلالات حافظه خفیف:
اختلال شناختی خفیف (MCI) یک وضعیت بین سالمندی طبیعی و بیماری زوال عقل است که در آن افراد بیشتر از افراد سالم هم‌سن خود، دچار مشکلات حافظه می‌شوند؛ اما هنوز شرایط لازم برای تشخیص دمانس (زوال عقل یا آلزایمر) را ندارند. هدف این مقاله بررسی وضعیت حافظه کاری بیماران مبتلا به MCI با استفاده از تست حافظه CANTAB بود. همچنین میزان دقت این تست برای تشخیص و عواملی که ممکن است روی حافظه کاری تأثیر بگذارند نیز بررسی شد.
ما با جستجو در سه پایگاه داده پزشکی، ۱۴ مقاله مرتبط را یافتیم و نتایج ۷ مورد از آن‌ها را به طور دقیق‌تر تجزیه و تحلیل کردیم. نتیجه نشان داد که بیماران MCI نسبت به افراد سالم، در حافظه کاری فضایی، طول فضایی و پردازش سریع اطلاعات بصری عملکرد ضعیف‌تری دارند.
همچنین، میزان پروتئین تائو و آمیلوئید بتا در مایع مغزی-نخاعی این بیماران، با کاهش عملکرد حافظه کاری ارتباط دارد. در نهایت مشخص شد که تست‌های حافظه کاری CANTAB ابزار دقیقی برای تشخیص MCI هستند و عواملی مانند سن، جنسیت یا برخی اختلالات روانپزشکی تأثیر قابل توجهی روی حافظه کاری در این گروه نداشتند.
در کیلینیک سلامت مغز دانا این تست های دقیق حافظه و عملکردهای شناختی زیر نظر متخصصین علوم اعصاب و روانپزشکان متبحر انجام می شود. برای ارزیابی و رزرو نوبت تست حافظه در شیراز می توانید از طریق لینک زیر اقدام کنید:
07136476172 – 09172030360
آدرس: شیراز بلوار بعثت (حدفاصل چهارراه خلدبرین و فلکه سنگی) مجتمع پزشکی مریم طبقه پنجم – انستیتو سلامت مغز
مقدمه
اختلال شناختی خفیف (MCI) به شرایطی گفته میشود که فرد از نظر عملکرد مغزی بین حالت سالم و زوال عقل قرار دارد. این افراد مشکلات بیشتری در حافظه نسبت به افراد سالم هم‌سن خود دارند اما هنوز دچار دمانس نشده‌اند. MCI انواع مختلفی دارد، مثل نوعی که فقط حافظه فرد را درگیر می‌کند (آمنستیک) یا انواعی که سایر بخش‌های مغز را هم تحت تاثیر قرار می‌دهد.
مطالعات نشان می‌دهد حدود ۱۲ تا ۱۸ درصد افراد بالای ۶۰ سال دچار MCI هستند. با افزایش سن جمعیت دنیا، تشخیص زودهنگام و درمان این وضعیت اهمیت بیشتری پیدا کرده است، چون بیشتر افراد مبتلا به MCI در نهایت به آلزایمر یا دمانس مبتلا می‌شوند.
در MCI، بخش‌های مختلفی از کارکرد مغز مثل حافظه، یادگیری، توجه و عملکرد اجرایی تحت تاثیر قرار می‌گیرد. حافظه کاری، یعنی بخشی از حافظه که اطلاعات را برای مدت کوتاهی نگه می‌دارد و همزمان با آن‌ها کار می‌کند، مثلا شما یک شماره تلفن را حفظ می کنید و تا زمانی که این شماره را نگرفتید در خاطر دارید. این نوع حافظه در زندگی روزمره بسیار مهم است و با افزایش سن کاهش می‌یابد؛ بنابراین می‌تواند یکی از معیارهای اولیه تشخیص زوال عقل باشد.
در انستیتو سلامت مغز دانا شیراز تست حافظه به کمک آزمون معتبر CANTAB انجام میشود و با دقت گزارش عملکرد های شناختی شما را بررسی می کنیم.
در گذشته، برای سنجش حافظه کاری از تست‌هایی مثل MMSE یا MoCA استفاده می‌شد که با وجود کاربرد گسترده، برخی نقاط ضعف دارند. تست کامپیوتری CANTAB که محیطی شبیه بازی و بدون نیاز به زبان دارد، ابزار پیشرفته‌تری برای سنجش حافظه کاری، توجه و سایر مهارت‌های مغزی است و نتایج دقیق‌تر و قابل اعتمادتری ارائه می‌دهد.
CANTAB ابزار مناسبی برای تشخیص زودهنگام MCI است.
نتایج مطالعات
از بین بیش از ۱۵۰۰ رکورد، ۱۴ مقاله برای بررسی نهایی انتخاب شد که ۷ مورد آن‌ها معیار ورود به متاآنالیز را داشتند.
در مجموع، ۹۳۰ نفر از ۱۶۷۰ شرکت‌کننده مبتلا به MCI بودند و ۵۲۷ نفر جزو گروه کنترل (افراد سالم) قرار داشتند. میانگین سنی شرکت‌کنندگان بین ۵۵ تا ۷۵ سال بود.
بیشتر مطالعات از تست MMSE برای تشخیص MCI استفاده کرده بودند. سایرین از معیارهایی مانند MoCA یا تست ری ادیتوریال وربال لرنینگ استفاده کردند.
از میان آزمون‌های CANTAB، در اکثر مطالعات، حافظه کاری فضایی (SWM) و طول فضایی (SSP) سنجیده شده بود و در ۹ مطالعه نیز آزمون پردازش سریع اطلاعات بصری (RVP) بررسی شده بود. فقط در یک مطالعه، زیرآزمون تطبیق تأخیری با نمونه (DMS) استفاده شده بود.
در بررسی عوامل موثر، مشخص شد که جنسیت، سن، اختلالات روانپزشکی، آلل آپولیپوپروتئین E4 و نمرات فعالیت‌های عملکردی، تأثیر معنی‌داری روی حافظه کاری نداشتند؛ اما سطح پروتئین تائو و آمیلوئید-بتا در مایع مغزی-نخاعی با کاهش عملکرد حافظه کاری ارتباط داشت.
جدول خلاصه نتایج مطالعات بررسی‌شده در مقالات مختلف برای تست حافظه CANTAB
| نام مطالعه | نوع مطالعه | تعداد کل شرکت‌کنندگان | میانگین سن | نوع MCI | آزمون‌های CANTAB برای حافظه کاری | نتیجه کلیدی |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Nathan et al. (2017) | مقطعی (Cross-sectional) | 145 (MCI: 100، سالم: 45) | 68 | آمنستیک | SWM، DMS، RVP | بیماران MCI در SWM و RVP نمره پایین‌تر داشتند |
| Saunders & Summers (2010) | مقطعی | 131 (MCI: 62، سالم: 69) | 71 | چند نوع | SWM، SSP، RVP | عملکرد حافظه کاری فضایی و طول فضایی در MCI پایین‌تر بود |
| Egerházi et al. (2017) | مقطعی | 40 (MCI: 20، سالم: 20) | 55 | آمنستیک | SWM، SSP، RVP | تفاوت معنی‌دار در همه آزمون‌ها مشاهده شد |
| Collie et al. (2002) | کوهورت | 46 (MCI: 23، سالم: 23) | 67 | نامشخص | SWM، SSP | MCI نسبت به سالم خطای بیشتری داشت |
| Facal et al. (2014) | مقطعی | 145 (MCI: 87، سالم: 58) | 70 | چند نوع | SSP | عملکرد SSP در بیماران MCI ضعیف‌تر بود |
| Junco-Rabadán et al. (2014) | مقطعی | 170 (MCI: 113، سالم: 57) | 69 | چند نوع | SSP | بیماران MCI در طول فضایی نمره پایین‌تر داشتند |
| Reijs et al. (2017) | کوهورت | 263 (MCI: 207، سالم: 56) | 68 | آمنستیک | SWM | سطح بالای پروتئین تائو و آمیلوئید-بتا با کاهش عملکرد SWM همراه بود |
توضیح ستون‌ها:
نام مطالعه: نام نویسنده اول و سال انتشار
نوع مطالعه: نوع روش انجام مطالعه (کوهورت یعنی پیگیری طولانی‌مدت، مقطعی یعنی بررسی در یک مقطع زمانی)
تعداد کل شرکت‌کنندگان: تعداد افراد مورد بررسی (تعداد بیماران MCI و افراد سالم)
میانگین سن: سن میانگین شرکت‌کنندگان
نوع MCI: نوع اختلال شناختی خفیف (آمنستیک یعنی مشکل اصلی در حافظه)
آزمون‌های CANTAB برای حافظه کاری: کدام بخش‌های تست CANTAB استفاده شد (SWM = حافظه کاری فضایی، SSP = طول فضایی، RVP = پردازش سریع اطلاعات بصری، DMS = تطبیق تاخیری با نمونه)
نتیجه کلیدی: مهم‌ترین یافته هر مطالعه (در همه موارد، بیماران MCI عملکرد پایین‌تری نسبت به سالم‌ها داشتند)
جمع‌بندی و نتیجه‌گیری
حافظه کاری اولین بخشی است که در اختلال شناختی خفیف آسیب می‌بیند.
آزمون کامپیوتری CANTAB، به خصوص سه بخش SWM، SSP و RVP، ابزار دقیقی برای سنجش حافظه کاری است و می‌تواند به تشخیص زودهنگام این مشکل کمک کند.
اگرچه برخی فاکتورها (مثل سن و جنسیت) تاثیر زیادی ندارند، اما سطح پروتئین تائو و آمیلوئید-بتا در مایع مغزی-نخاعی، با بدتر شدن عملکرد حافظه کاری ارتباط دارد.
استفاده از CANTAB می‌تواند باعث شود بیماران زودتر شناسایی و درمان مناسب‌تری برای آن‌ها در نظر گرفته شود و از پیشرفت به سمت آلزایمر جلوگیری گردد.
در نهایت: تست‌های کامپیوتری CANTAB، ابزار علمی و قابل اعتمادی برای تست حافظه کاری و کمک به تشخیص اختلال شناختی خفیف هستند و می‌توانند به پزشکان و درمانگران کمک کنند تا بیماران را زودتر شناسایی و درمان مناسب را برای آن‌ها شروع کنند.
درباره نویسنده
دکتر علی محمد کمالی فارغ التحصیل دکترای تخصصی علوم اعصاب از دانشگاه علوم پزشکی شیراز، بیش از 15 سال است که در زمینه پژوهش، تدریس و فعالیت های اجرایی در حوزه علوم اعصاب فعالیت و تجربه دارد. وی همچنین در ارتقا عملکرد های شناختی با استفاده از نوروتکنولوژی و مطالعات خواب تخصص ویژه ای دارد. او یکی از بنیانگذاران انستیتو سلامت مغز دانا است، (گروهی که سلامت مغز را اولویت جامعه می داند).
دکتر کمالی بیش از 50 مقاله پژوهشی (h-index 13) در مجلات معتبر علمی به چاپ رسانده و در حال حاضر مدیر عامل انستیتو سلامت مغز دانا است. بعلاوه به عنوان پژوهشگر ارشد واحد مغز، شناخت و رفتار دپارتمان علوم اعصاب دانشگاه علوم پزشکی شیراز مشغول فعالیت می باشد. می توانید پژوهش او را در Google Scholar دنبال کنید.
دکتر کمالی علاوه بر تخصص در زمینه علوم اعصاب، سال ها است که به عنوان مدیر اجرایی مجله علوم پزشکی پیشرفته و فناوری های کاربردی (JAMSAT) مشغول به فعالیت است. همچنین به عنوان دبیر اجرایی انجمن علوم اعصاب ایران شاخه فارس فعالیت می کند.