تحریک الکتریکی مغز برای اوتیسم
یکی از روش‌های درمانی که در سال‌های اخیر بیشترین امید را برای کاهش علائم اوتیسم در پی داشته است، تحریک جریان مستقیم ترانس کرانیال (tDCS) است. جدیدترین مطالعه توسط گروهی از پزشکان و محققان فرانسوی نوشته شده و در ژوئیه امسال منتشر شده است. این مطالعه یافته‌های تحقیقات قبلی را تأیید کرد و گسترش داد، که قویاً نشان می‌دهد که تحریک الکتریکی مغز برای اوتیسم میتواند اثرات مثبتی بر شناخت، رفتار و سلامت جسمانی داشته باشد و کیفیت زندگی و حفظ استقلال فرد را برای درصد زیادی از افراد مبتلا به اوتیسم بهبود بخشد. این مطالعه با انتشار مقاله دیگری دنبال شد که بهبود قابل توجه مهارت های حرکتی را در گروه کوچکی از کودکان مبتلا به اوتیسم که درمان tDCS دریافت کردند نشان می‌داد.
تحریک الکتریکی مغز برای اوتیسم چیست و چگونه کار می کند؟
tDCS یک تکنیک غیرتهاجمی تحریک مغز است که در آن یک دستگاه کوچکی جریان الکتریکی بسیار ضعیفی را به مناطق خاصی از مغز می‌رساند تا انعطاف‌پذیری مغز را تقویت کند و افزایش دهد. جریان از طریق الکترودهای متصل به دو اسفنج که بر روی سر قرار می‌گیرند، مطابق با نواحی خاص مغز منتقل می‌شود. الکترودها به یک دستگاه قابل حمل متصل می شوند که جریان ضعیف ثابتی بین 0.5 تا 2 میلی آمپر تولید می کند که معادل قدرت یک باتری 9 ولتی است. بنابراین tDCS اثر ظریفی دارد – به جای وادار کردن نورون‌ها به عمل، بخش کوچکی از جریانی که به پوست سر نفوذ می‌کند به آرامی “پالس می‌دهد” و تحریک‌پذیری عصبی را تعدیل می‌کند.
tDCS ارزان است، کاربرد آسانی دارد و دارای مشخصات ایمنی کاملاً اثبات شده‌ای است و به همین دلیل یکی از امیدوارکننده‌ترین روش‌های درمانی برای طیف وسیعی از بیماری‌ها و اختلالات در رشد عصبی را ارائه می‌دهد.
مروری کوتاه بر تحریک الکتریکی مغز به عنوان یک درمان برای اختلالات عصبی، روانپزشکی و رشد عصبی
مطالعات متعددی پتانسیل tDCS را برای درمان اختلالات عصبی و روانپزشکی مختلف از جمله: صرع، اسکیزوفرنی، ADHD، تیک و اختلال وسواس فکری جبری، میگرن، اختلالات حرکتی (آتاکسی، بیماری پارکینسون، دیستونی، کاتاتونی)، افسردگی و وزوز گوش نشان داده‌اند.
بخش اروپایی فدراسیون بین‌المللی نوروفیزیولوژی بالینی
اگرچه tDCS در ابتدا برای درمان آسیب های مغزی و اختلالات عصبی ایجاد شد، تعدادی از مطالعات کنترل شده و تک جلسه ای اثربخشی آن را در بهبود توانایی شناختی، حافظه، عملکرد اجرایی، خلق و خو و انگیزه در افراد سالم نشان داده اند. علاوه بر این، tDCS برای افزایش عملکرد فیزیکی – سرعت، دقت، یادگیری حرکتی، قدرت و استقامت – در افراد سالم و همچنین ورزشکاران حرفه ای یافت شده است.
تاریخچه تحریک الکتریکی مغز برای اوتیسم
مطالعات و گزارش‌های موردی در مقیاس کوچک در مورد اثربخشی tDCS برای بهبود عملکرد و رفتار در افراد مبتلا به اوتیسم، متعدد است و بیش از یک دهه را در بر می‌گیرد.
در سال 2007، گروهی از محققان روسی برای اولین بار اثرات “ریز قطبش ترانس کرانیال”، یک نسخه اصلاح شده از tDCS، را در 17 کودک مبتلا به اوتیسم بررسی کردند. این درمان منجر به بهبود قابل توجهی در عملکرد شناختی و مهارت های زبانی شد.
این نتایج با نتایج مثبت مشاهده شده توسط سایر محققین مطابقت داشت که در آن درمان با تحریک الکتریکی منجر به بهبود گفتار و توجه در کودکان مبتلا به تاخیر رشد و/یا اختلالات گفتاری شد.
چندین سال بعد، یک مطالعه تأثیر tDCSرا بر اکتساب زبان در یک گروه 10 نفره از کودکان و نوجوانان مبتلا به اوتیسم با حداقل مهارت کلامی بررسی کرد. بهبود قابل توجهی در اکتساب نحو و واژگان پس از یک جلسه درمانی 30 دقیقه ای مشاهده شد.
کمک به موارد خاص مبتلا به اوتیسم
در سال 2013، گروهی از پزشکان در دانشگاه ناپولی موردی از یک فرد 26 ساله مبتلا به اوتیسم و ناتوانی ذهنی را توصیف کردند که تحت چندین مداخله روانی اجتماعی و دارویی قرار گرفته بود تا رفتار بسیار ناتوان کننده خود را کاهش دهد. این مداخلات بدون هیچ تاثیری بود و بیمار همچنان رفتارهای مختل کننده و خطرناکی از جمله تحریک پذیری شدید، بی قراری، بیش فعالی، و عدم انطباق را نشان می داد.
با توجه به شدت علائم بیمار و شکست سایر درمان‌ها، tDCS برای 10 جلسه متوالی در روز انجام شد. این درمان منجر به بهبود کلی در رفتارهای چالش برانگیز و جامعه پذیری بیمار شد.
و هیچ عارضه نامطلوبی به جز یک تحریک خفیف و موقت پوست در محل تحریک گزارش نشد.
دو مطالعه دیگر که در سال 2015 منتشر شدند، بهبودهای قابل توجه و پایداری را در چندین معیار پس از درمان تحریک الکتریکی مغز برای اوتیسم ثبت کردند.
نشان داده شده است که tDCS حافظه فعال را هم در بزرگسالان سالم و هم در جمعیت های بالینی مختلف تقویت می کند، و در سال 2017 یک مطالعه آزمایشی که توسط ون استینبرگ و همکارانش انجام شده بود اثرات مثبت tDCS بر عملکرد وظایف مرتبط با حافظه کاری در 12 بزرگسال مبتلا به اوتیسم را تایید کرد.
حافظه کاری (WM) به ظرفیت نگهداری، به روز رسانی و دستکاری اطلاعات ذخیره شده در «فضای ذخیره موقت» اشاره دارد و به این ترتیب برای بسیاری از عملکردهای شناختی پیچیده از جمله زبان، هوش عمومی، انعطاف پذیری شناختی، توانایی خواندن حالات چهره، تنظیم هیجانی و دوری از رفتارهای محدود کننده یا تکراری حیاتی است.
اگرچه برخی دیگر از آسیب‌های عملکرد اجرایی در اوتیسم با افزایش سن کمتر مشخص می‌شوند، نقص‌های حافظه معمولاً تا بزرگسالی ادامه می‌یابند. حافظه کاری ضعیف در اکثر کودکان و بزرگسالان مبتلا به اوتیسم یافت می شود و تصور می شود که زمینه ساز برخی از نقص های اصلی شناخت و عملکرد اجتماعی باشد. بنابراین بهبود عملکرد حافظه کاری یکی از امیدوارکننده ترین رویکردها برای کاهش بسیاری از مشکلات تجربه شده توسط افراد مبتلا به اوتیسم است.
از آنجایی که تحریک الکتریکی مغز به روش tDCS ایمن، استفاده آسان و مقرون به صرفه است، میتواند نقش مهمی در مدیریت علائم اوتیسم داشته باشد که در حال حاضر هیچ درمان خاصی برای آن وجود ندارد.
بهبود مهارت های اجتماعی با تحریک الکتریکی مغز برای اوتیسم
تیمی از محققان نتایج تحقیقات در مورد اثربخشی tDCS همراه با درمان مهارت‌های اجتماعی را در شش بزرگسال مبتلا به اوتیسم و توانایی عقلانی عادی منتشر کردند. بخش روانی کلامی هیجانی آزمون، به طور خاص، نتایج قابل توجهی را نشان داد.
در نهایت، مطالعه ای که در ژوئیه 2019 منتشر شد، این احتمال را بررسی کرد که tDCS می تواند اختلال عملکرد اجرایی در بیماران مبتلا به اوتیسم با عملکرد بالا را بهبود بخشد. درمان شامل هشت بیمار بود که ده جلسه 15 دقیقه ای متوالی از جلسات tDCS را دریافت کردند. این مطالعه بهبود قابل توجهی را در شروع اعمال، انعطاف پذیری شناختی و رفتارهای تکراری و محدودکننده نشان داد.
مکانیسم های عمل تحریک الکتریکی مغز برای اوتیسم
تعدیل عملکرد مغز – افزایش انعطاف پذیری عصبی توسط tDCS
نوروپلاستیسیته یا پلاستیسیته مغز اصطلاحی است که برای توصیف توانایی مغز برای تغییر مداوم در طول زندگی فرد استفاده می شود. یک مغز سالم با تغییر ساختار، عملکرد و «سیم‌کشی عصبی» (شیوه‌ای که نورون‌ها با یکدیگر ارتباط برقرار می‌کنند) با تغییر نیازهای محیطی واکنش نشان می‌دهد و خود را تغییر می‌دهند. چنین تغییراتی باید به طور مداوم اتفاق بیفتد تا مغز بتواند نیازها و چالش های در حال تغییر محیط را برآورده کند و پس از یک آسیب عملکرد خود را بازیابد.
انعطاف پذیری مغز برای عملکرد طبیعی مغز، شناخت و رفتار اهمیت زیادی دارد. تغییرات پاتولوژیک در نوروپلاستیسیتی مغز یا به عبارت دیگر ناتوانی مغز در سازگاری با نیازهای متغیر نقش مهمی در اختلالات عصبی و روانپزشکی از جمله اوتیسم دارد.
نشان داده شده است که tDCS توانایی افراد سالم و همچنین افراد دارای اختلال عصبی را در حوزه های مختلف شناختی و عملکرد اجرایی بهبود می بخشد. با تحریک نواحی مغزی درگیر در حافظه فعال و توجه، محققان و پزشکان پیشرفت های قابل توجهی را در حوزه های حافظه کاری، سرعت پردازش، پردازش حسابی، کنترل رفتار (به ویژه مهار تکانش و تحمل ناامیدی)، انجام چند کار، تغییر توجه و بسیاری از موارد گزارش کرده اند.
مطالعات متعددی اثرات tDCS و مکانیسم هایی را که از طریق آن انعطاف پذیری مغز و توانایی سیگنال دهی نورون ها را افزایش می دهد، بررسی کرده اند.
به طور کلی اعتقاد بر این است که اثر اولیه tDCS شامل تنظیم پتانسیل غشای در حال استراحت، یا بار الکتریکی یا نورون‌ها است.
از آنجایی که همه انواع سلول ها و بافت هایی که در مغز و سیستم عصبی وجود دارند به میدان های الکتریکی حساس هستند، عمل درمانی تحریک الکتریکی مغز با روش tDCS در مغز ممکن است فراتر از مدولاسیون تحریک پذیری عصبی آن باشد.
حرف آخر
اگرخودتان با مشکلات اوتیسم دست و پنجه نرم می‌کنید یا کودک اوتیستیک دارید، تحریک الکتریکی مغز میتواند راهی برای کمک به مشکلات شما باشد. میتوانید در محیطی امن و کنترل شده مهارت های شناختی مختلف از جمله مهارت های اجتماعی را بهبود دهید. انستیتو سلامت مغز دانا با بهره‌گیری از روش تحریک الکتریکی با تلفیقی از درمان های دیگر، بسیاری از مشکلات شناختی افراد را می تواند بهبود ببخشد. برای کسب اطلاعات چگونگی استفاده از این خدمات با کارشناسان تماس بگیرید.
درباره نویسنده
موژان پارسا پژوهشگر ارشد توان‌بخشی شناختی دانشگاه شهید بهشتی و همکار قطب عصب روان‌شناسی شناختی کشور است. جریان اصلی تحقیقات وی اختلالات عصب تحولی و به طور خاص متمرکز بر اوتیسم می باشد.