بیماری ام اس چیست و چه علائمی دارد؟ علائم اولیه، شایع و نادر ام اس

علائم مولتیپل اسکلروزیس (MS) شامل خستگی، ضعف عضلانی، مشکلات بینایی، اختلال عملکرد شناختی و بسیاری موارد دیگر است. علائم احتمالی ام اس به قدری زیاد است که به ندرت دو نفر مبتلا به این بیماری دقیقاً علائم مشابهی دارند. علاوه بر این، در بیشتر موارد، علائم ام اس می آیند و می روند (عود میکنند و بهبود میابند)، و شدت آنها می تواند بسیار متفاوت باشد.

علائم ام اس نتیجه فعالیت خود ایمنی است. سیستم ایمنی به غلاف میلین (پوشش اعصاب) حمله می کند که به انتقال تکانه های الکتریکی مرتبط با حرکت، تنفس، تفکر و موارد دیگر کمک می کند. به این حالت دمیلیناسیون می گویند.

علائم خاص هر فرد به محل و میزان دمیلیناسیون بستگی دارد.

اولین علائم ام اس

علائم اولیه ام اس از فردی به فرد دیگر متفاوت است، اما افراد معمولا این موارد را تجربه می کنند:

• درد چشم یا تاری دید ناشی از التهاب عصب بینایی
• بی حسی یا گزگز در بازوها و پاها به دلیل التهاب طناب نخاعی

علائم رایج و مداوم ام اس

در حالی که هر مورد ام اس منحصر به فرد است، مجموعه خاصی از علائم مشترک است:

خستگی:

خستگی جسمی و ذهنی که با خواب یا استراحت برطرف نمی شود، ناتوان کننده ترین جنبه ام اس برای بسیاری از افراد است.

علائم مرتبط با عضله:

اختلال در ارتباط عصبی می تواند منجر به ضعف، لرزش و اسپاسم (سفتی غیرارادی) شود، که در نهایت می تواند آنقدر بد شود که نیاز به استفاده از وسایل کمکی مانند عصا یا ویلچر داشته باشد.

علائم روده و مثانه:

تکرر ادرار، فوریت یا شک به داشتن ادرار، بی اختیاری، یبوست و/یا عفونت مکرر دستگاه ادراری حدود 80 درصد از افراد مبتلا به ام اس را تحت تاثیر قرار می دهد.

اختلال عملکرد شناختی:

مشکلات فراگیر حافظه کوتاه مدت، مشکل در تمرکز، مشکلات کلمه یابی و مشکلات پردازش حسی در حدود 50 درصد موارد ام اس رخ می دهد.

افسردگی:

اعتقاد بر این است که چالش‌های بیماری مزمن همراه با دمیلیناسیون، هر دو به مشکلات خلقی کمک می‌کنند، همانطور که برخی از داروهای رایج ام اس، از جمله Avonex/Rebif (اینترفرون بتا-1a) و بتاسرون (اینترفرون بتا-1b) می‌توانند به مشکلات خلقی کمک کنند.

اختلال عملکرد جنسی:

این مورد می تواند شامل مشکل در حفظ نعوظ، ناتوانی در ارگاسم، از دست دادن یا کاهش میل، یا احساس ناخوشایند در واژن، یا خشکی واژن باشد.

مشکلات بینایی:

مشکلات بینایی ممکن است علائم اولیه باشند و به دلیل نوریت بینایی (آسیب به عصب بینایی) باشند. علائم ممکن است به یک یا هر دو چشم برسد و شامل درد مبهم، درد همراه با حرکت چشم، اختلال در دید یا از دست دادن بینایی، از دست دادن دید رنگی، دیدن نقاط کور و چشمک زن یا سوسو زدن نورها باشد.

سرگیجه:

احساس سرگیجه می تواند ناشی از آسیب مربوط به ام اس به ساقه مغز (که مغز و نخاع را به هم متصل می کند)، ضایعه ای در مخچه یا حرکت غیرطبیعی چشم به نام نیستاگموس باشد.

درد و سایر علائم حسی:

بی حسی و گزگز، سوزن سوزن شدن، یا احساس فشار و پارگی می تواند رخ دهد و شدید باشد. تصور درد عصبی که درد نوروپاتیک نیز نامیده می شود، اگر هرگز آن را احساس نکرده باشید، سخت است. می‌توان آن را با ضربه زدن به استخوان یا احساس سوزن سوزن شدن پایی که به خواب رفته است مقایسه کرد.

علائم نادر ام اس

برخی از افراد مبتلا به ام اس نمی دانند که این علائم غیر معمول مربوط به این بیماری است:

نورالژی سه قلو (tic douloureux):

دردهای شوک مانند یا سوزش در صورت، به دلیل آسیب به عصب پنجم جمجمه است.

نورالژی گلوسوفارنجئال:

درد در زبان، گلو، گوش یا لوزه ها در نتیجه آسیب به عصب نهم جمجمه ای ایجاد می شود.

علائم حمله ای:

اسپاسم لحظه ای در اندام ها و گاهی اوقات در عضلات مرتبط با تکلم یا بلع گاهی با تشنج اشتباه گرفته می شود.

تأثیر شبه بلبار:

خنده یا گریه غیرقابل کنترل که شدید یا نامناسب با موقعیت است ممکن است در نتیجه آسیب عصبی در مخچه ایجاد شود.

خارش:

این نوع “خارش” به خاراندن یا درمان های موضعی پاسخ نمی دهد.

مشکلات بلع (دیسفاژی):

خفگی یا سرفه ممکن است هنگام خوردن یا نوشیدن اتفاق بیفتد.

مشکلات تنفسی:

تنفس کم عمق، تنگی نفس، سکسکه، سرفه و آه های مکرر ممکن است ناشی از ضعف عضلانی باشد.

کاهش شنوایی:

کاهش یا از دست دادن موقت شنوایی حدود 6 درصد از افراد مبتلا به ام اس را تحت تاثیر قرار می دهد. ناشنوایی واقعی بسیار نادر است.

تشنج:

این نوع تشنج می تواند بین 2 تا 5 درصد از افراد مبتلا به MS را تحت تاثیر قرار دهد

فراوانی و شدت علائم ام اس

فراوانی و شدت علائم تا حدی به نوع ام اسی که در شما تشخیص داده شده است بستگی دارد.

شامل چهار نوع کلی است:

ام اس عود کننده- فروکش کننده:

با دوره های تجربه علائم (حملات بالینی) و دوره های بهبودی مشخص می شود.

ام اس پیشرونده اولیه:

علائم به طور مداوم شما را تحت تاثیر قرار می دهد و با گذشت زمان بدتر می شود

ام اس پیشرونده ثانویه:

ممکن است از ام اس عودکننده- فروکش کننده ایجاد شود. دوره های بهبودی وجود ندارد و شما بیشتر ناتوان می شوید.

ام اس عود کننده پیشرونده:

شکل نادری که مشابه ام اس پیشرونده اولیه شروع می شود، اما حملات بالینی رخ می دهد و علائم شدیدتری را نشان می دهد.

علائم ام اس در مردان و زنان

زنان سه برابر بیشتر از مردان در معرض ابتلا به ام اس هستند. با این حال، مردان معمولا علائم بدتری دارند و به نظر می رسد کیفیت زندگی آنها بیشتر آسیب می بیند. محققان فکر می کنند این امر به این دلیل است که مردان علائم خود را به خوبی زنان مدیریت نمی کنند.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد

اگر علائمی دارید که می تواند نشان دهنده ام اس باشد، حتماً با پزشک در مورد آن صحبت کنید. تشخیص و درمان زودهنگام ام اس فواید بلندمدتی دارد، بنابراین برای بیان آنچه در حال تجربه هستید تردید نکنید و منتظر نمانید.

پس از تشخیص، مهم است که پزشک خود را از هرگونه تغییر یا علائم جدیدی که تجربه می کنید مطلع کنید. معمولاً علائم ام اس برای مدتی بهبود می یابند یا کاملاً از بین می روند و سپس با علائم جدید یا بدتر باز می گردند.

حرف آخر

نگاه کردن به این لیست ها می تواند بسیار دشوار باشد. به خاطر داشته باشید که احتمالاً اکثر علائم بالقوه را تجربه نخواهید کرد. و در حالی که هیچ درمانی برای ام اس وجود ندارد، راه هایی برای مدیریت بیماری و علائم آن وجود دارد.

درمان های اصلاح کننده بیماری، داروهایی هستند که پیشرفت ام اس را کند می کنند و خطر عود را کاهش می دهند. اینها، به علاوه سایر داروها و تغییرات سبک زندگی، می توانند به بهبود علائم و کیفیت زندگی شما کمک کنند.

اگر برای مدیریت علائم ام اس نیاز به کمک دارید، انستیتو سلامت مغز دانا در این راه کنار شماست. برای کسب اطلاعات بیشتر از خدمات ما با کارشناسان تماس بگیرید.

منابع:

1. National Multiple Sclerosis Society. MS symptoms.
2. Rush University Medical Center. Early Signs of Multiple Sclerosis.
3. Kisic-tepavcevic D, Pekmezovic T, Trajkovic G, et al. Sexual dysfunction in multiple sclerosis: A 6-year follow-up study. J Neurol Sci. 2015;358(1-2):317-23. doi:10.1016/j.jns.2015.09.023
4. Kale N. Optic neuritis as an early sign of multiple sclerosis. Eye Brain. 2016;8:195-202. doi:10.2147/EB.S54131
5. Serra A, Chisari CG, Matta M. Eye movement abnormalities in multiple sclerosis: Pathogenesis, modeling, and treatment. Front Neurol. 2018;9:31. doi:10.3389/fneur.2018.00031
6. https://www.verywellhealth.com/multiple-sclerosis-symptoms-2440790
7. Khare S, Seth D. Lhermitte’s sign: The current status. Ann Indian Acad Neurol. 2015;18(2):154-6. doi:10.4103/0972-2327.150622
8. Motamed MR, Fereshtehnejad SM, Abbasi M, Sanei M, Abbaslou M, Meysami S. X-ray radiation and the risk of multiple sclerosis: Do the site and dose of exposure matter?. Med J Islam Repub Iran. 2014;28:145.
9. Harvard Medical School, Harvard Health Publishing. Trigeminal neuralgia (tic douloureux)

Mozhan Parsa

درباره نویسنده
موژان پارسا پژوهشگر ارشد توان‌بخشی شناختی دانشگاه شهید بهشتی و همکار قطب عصب روان‌شناسی شناختی کشور است. جریان اصلی تحقیقات وی اختلالات عصب تحولی و به طور خاص متمرکز بر اوتیسم می باشد.