سکته مغزی یکی از علل اصلی مرگ و میر و ناتوانی در جهان است. زمانی رخ می دهد که مغز جریان خون ناکافی دریافت کند و سلول ها آسیب ببینند یا بمیرند. در حالی که برخی از آسیب های سکته مغزی برگشت ناپذیر است، بسیاری از افراد می توانند مهارت های خود را از طریق توانبخشی فاز تحت حاد به دست آورند. این مقاله به مرحله تحت حاد پس از سکته مغزی، چرایی اهمیت آن برای توانبخشی و آنچه افراد در طول بهبودی می توانند انتظار داشته باشند، می پردازد.
فاز تحت حاد بعد از سکته چه زمانی است؟
مرحله تحت حاد به 7 روز تا 6 ماه پس از سکته اشاره دارد.
پزشکان مرحله تحت حاد را بیشتر تقسیم می کنند:
فاز تحت حاد اولیه:
3 ماه اول پس از سکته مغزی
اواخر مرحله تحت حاد:
4-6 ماه پس از سکته مغزی
خطرات در این مرحله
سکته مغزی ممکن است در مغز اتفاق بیفتد، اما می‌تواند برای هفته‌ها یا ماه‌ها خطراتی برای سلامتی بدن ایجاد کند.
یک بررسی در سال 2022 توضیح می دهد که بلافاصله پس از سکته مغزی، مغز یک حالت فعال سازی و التهاب در سطح بدن را آغاز می کند.
با این حال، تا زمانی که مرحله سکته مغزی تحت حاد رخ می دهد، فعال سازی سیستم ایمنی به حالت سرکوب سیستم ایمنی تبدیل شده است. این باعث افزایش آسیب پذیری در برابر عفونت ها، به ویژه ذات الریه و عفونت های دستگاه ادراری (UTIs) می شود.
التهاب مداوم همچنین می تواند شرایط قبلی مانند اختلالات قلبی عروقی را تشدید کند و خطر حوادث عروقی ثانویه را افزایش دهد، از جمله:
- سکته مکرر
- حمله قلبی
- پیشرفت آترواسکلروز
چرا مرحله تحت حاد مهم است؟
مرحله تحت حاد زمانی مهم است که مغز شروع به سازماندهی مجدد یا به دست آوردن انعطاف پذیری می کند.
یک مطالعه در سال 2021 نشان داد که مغز به طور فعال در حال تغییر جهت عملکردهای خود در مرحله تحت حاد است. بین 60 تا 90 روز، همچنین برای رشد مهارت های حرکتی آماده شده است.
پایش در مرحله تحت حاد
در طول مرحله تحت حاد، یک تیم توانبخشی به طور مداوم پیشرفت فرد را زیر نظر دارد و عملکرد حرکتی را ارزیابی می کند. این تیم همچنین ارزیابی می کند که فرد چقدر وظایف روزمره را به خوبی انجام می دهد.
در بیانیه مشترکی از انجمن قلب آمریکا و انجمن سکته مغزی آمریکا آزمایشات زیر را در طول مرحله تحت حاد توصیه کردند:
- تصویربرداری تشخیصی از شریان کاروتید
- نوار قلب
- سی تی اسکن یا ام آر آی مغز
- آزمایش خون و بررسی قند
- پایش فشار خون
جلوگیری از عوارض
عوارض پس از سکته مغزی می تواند جسمی و روانی باشد. افسردگی در 3 ماه اول پس از سکته شایع است. این می تواند تا 2 سال بر 25٪ از بازماندگان سکته مغزی تأثیر بگذارد.
بخش‌های زیر سایر عوارض رایج و نحوه پیشگیری از آنها توسط متخصصان را شرح می‌دهد.
ترومبوآمبولی وریدی (VTE)
VTE زمانی رخ می دهد که یک لخته خون در ورید تشکیل شود. زمانی که فرد برای مدت طولانی حرکت محدودی داشته باشد، رایج است.
پزشکان از داروهای ضد انعقاد با دوز پایین برای جلوگیری از VTE استفاده می کنند، اگرچه برخی از مراکز مراقبتی ممکن است از دستگاه های فشرده سازی روی پاها استفاده کنند که در آن لخته ها به طور منظم تشکیل می شوند.
زخم بستر
زخم های فشاری یا زخم بستر زمانی ایجاد می شوند که فشار طولانی مدت استراحت در بستر به پوست آسیب می رساند و زخم ایجاد می کند.
تغییر مرتب وضعیت ممکن است خطر ابتلا به زخم بستر را کاهش دهد. اگر این امکان وجود ندارد، تشک‌های فوم مخصوص و روکش‌های تشک مخصوص ممکن است فشار را پراکنده کرده و تسکین دهند.
عفونت
مدیریت عفونت در مرحله سکته مغزی تحت حاد چالش برانگیز است.
یک بررسی در سال 2018 به این نتیجه رسید که استفاده طولانی مدت آنتی بیوتیک حداقل مزایایی را برای جلوگیری از عفونت ارائه می دهد.
در عوض، اقدامات پیشگیرانه شامل مدیریت عواملی است که در ایجاد ذات الریه نقش دارند، مانند مشکل در بلع، که می تواند شانس افتادن غذا یا مایعات را به داخل ریه ها افزایش دهد.
روان‌آشفتگی یا دلیریوم
دلیریوم نوعی اختلال شناختی است. این حالت سردرگمی است که شامل عدم آگاهی از موقعیت است. تا 25 درصد از افراد پس از سکته مغزی دچار روان‌آشفتگی می شوند.
روش های رایج پیشگیری از روان‌آشفتگی عبارتند از:
- دسترسی زودهنگام به درمان های عملکردی، مانند فیزیوتراپی
- حذف صداهای مزاحم پس زمینه
- پخش موسیقی ملایم و آرام بخش
- استفاده از رایحه های دلپذیر
- ارائه تقویم، ساعت و نمایی از نور روز برای حفظ حس زمان
- استفاده از لنزهای اصلاحی و سمعک
- ارائه آموزش شناخت روان‌آشفتگی
درمان های ترمیمی
سکته مغزی می تواند ناتوان کننده باشد. بهبودی پس از سکته مغزی اغلب نیازمند یک رویکرد چند رشته ای شامل درمان های زیر است:
تغذیه
حدود 80 درصد از سکته های مغزی قابل پیشگیری هستند. رژیم غذایی در مدیریت عوامل خطر قابل پیشگیری مانند فشار خون بالا، دیابت و اضافه وزن و چاقی کلیدی است.
تغذیه درمانی می تواند اهدافی مانند مدیریت وزن و کاهش مصرف سدیم را هدایت کند.
فیزیوتراپی
فیزیوتراپی بخشی از توانبخشی پس از سکته مغزی در مرحله سکته مغزی تحت حاد است. یک فیزیوتراپیست برای بازیابی و حفظ عملکردهای ضروری برای زندگی روزمره از طریق تمرینات و حرکات هدفمند کار می کند.
اهداف مشترک شامل موارد زیرند:
- نشستن
- ایستادن
- پیاده روی
- دراز کشیدن
- جابجایی بین حرکات
گفتار و زبان درمانی
“آفازی” اصطلاحی است که برای توصیف مشکل در برقراری ارتباط استفاده می شود. این یک اختلال زبانی است که می تواند تا 30 درصد از افراد پس از سکته را تحت تاثیر قرار دهد.
بازیابی بیشتر مهارت های ارتباطی از طریق گفتار و زبان درمانی امکان پذیر است. با این حال، افرادی که شدیدترین سکته‌های مغزی را تجربه کرده‌اند، کمترین احتمال را دارند که شاهد بهبود باشند.
توانبخشی عصب روانشناختی بعد از سکته در انستیتو سلامت مغز دانا
مهارت های شناختی چیست و بعد از سکته چگونه تحت تاثیر قرار میگیرند؟
مهارت های شناختی به عنوان توانایی های ذهنی اساسی، از جمله طیف گسترده ای از فرآیندهای ذهنی مشخص می شوند. به عنوان مثال، ادراک، حافظه، حل مسئله، توجه، آگاهی از بدن و بسیاری موارد دیگر. توانایی های شناختی را می توان به عنوان فرآیندهای اساسی درک کرد زیرا آنها می توانند یادگیری اجتماعی، عاطفی و همچنین تحصیلی را شکل دهند.
در افرادی که دچار سکته مغزی شده‌اند، این مهارت‌ها ممکن است تغییر کند و منجر به نقص در چندین زمینه عملکردی مانند ارتباطات، مراقبت از خود، بهره‌وری و اوقات فراغت شود.
توانبخشی شناختی شامل خدمات پزشکی و درمانی است که به طور خاص با هدف بازیابی هرچه بیشتر عملکردهای شناختی با راهبردهای جبرانی متفاوت برای مقابله کاملتر با نقایص شناختی انجام می شود.
چرا بعد از سکته از توانبخشی شناختی بهره ببریم؟
اختلال شناختی، مشکلی که ذهن را درگیر می کند، پس از سکته مغزی بسیار رایج است. انواع مختلفی از اختلالات شناختی، مانند فراموشی، سردرگمی، و/یا سرگردانی وجود دارد که می تواند در ایمنی، بهره وری، استقلال و روابط شخصی تداخل ایجاد کند.
توانبخشی شناختی توسط پزشکان، دانشمندان و متخصصان سلامت برای بهبود عملکرد شناختی ایجاد شده است. این درمان همچنین با هدف کمک به افراد مبتلا به اختلال عملکرد شناختی با تأثیری که بر زندگی آنها می گذارد، کمک می کند. با کمک توانبخشی شناختی، بسیاری از افراد می توانند پس از سکته مغزی، زندگی پربار و رضایت بخشی داشته باشند.
از کمک گرفتن دریغ نکنید و بدانید سلامت مغز شما مهم ترین چیز است.
در انستیتو سلامت مغز دانا مفتخریم با ارائه تکنیک‌های علمی به بهبود عملکرد مغز شما کمک کنیم.مغز ما تا حد زیادی تعیین می کند که چه کسی هستیم، چه کاری انجام می دهیم و چگونه رفتار می‌کنیم. برنامه های جامع توانبخشی عصب روانشناختی ما می تواند به شما کمک کند تا سلامت مغز خود را ارتقا بخشید. اگر می‌خواهید درباره روش‌هایی که می‌توانید مغز خود را به سلامت بهینه برگردانید، بیشتر بدانید، با ما تماس بگیرید.
منابع:
- Al-Khaled, M. (2021). Stroke-related delirium.
https://www.jns-journal.com/article/S0022-510X(20)30586-4/fulltext - Ballester, B. R., et al. (2019). A critical time window for recovery extends beyond one-year post-stroke.
https://journals.physiology.org/doi/pdf/10.1152/jn.00762.2018 - Bernhardt, J., et al. (2017). Agreed definition and a shared vision for new standards in stroke recovery research: The Stroke Recovery and Rehabilitation Roundtable taskforce.
https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/1747493017711816 - Complications after stroke. (2015).
https://www.stroke.org/-/media/Stroke-Files/Lets-Talk-About-Stroke/Life-After-Stroke/LTAS_Complications-After-Stroke.pdf - Donkor, E. S. (2018). Stroke in the 21st century: A snapshot of the burden, epidemiology, and quality of life.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6288566/ - Dromerick, A. W., et al. (2021). Critical period after stroke study (CPASS): A phase II clinical trial testing an optimal time for motor recovery after stroke in humans.
https://www.pnas.org/doi/10.1073/pnas.2026676118 - Elkind, M. S. V., et al. (2020). Infection as a stroke risk factor and determinant of outcome after stroke.
https://www.ahajournals.org/doi/10.1161/STROKEAHA.120.030429 - Fridriksson, J., et al. (2021). Current approaches to the treatment of post-stroke aphasia.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8189855/ - Ghaeli, P., et al. (2018). Preventive intervention to prevent delirium in patients hospitalized in intensive care unit.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6037578/ - Grefkes, C., et al. (2020). Recovery from stroke: Current concepts and future perspectives.
https://neurolrespract.biomedcentral.com/articles/10.1186/s42466-020-00060-6 - Grönberg, A., et al. (2022). Incidence of aphasia in ischemic stroke.
https://www.karger.com/Article/FullText/524206 - Grossmann, I., et al. (2021). Stroke and pneumonia: Mechanisms, risk factors, management, and prevention.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8713735/ - Kernan, W. N., et al. (2021). Primary care of adult patients after stroke: A scientific statement from the American Heart Association/American Stroke Association.
https://www.ahajournals.org/doi/full/10.1161/STR.0000000000000382 - Khan, M. T., et al. (2017). Deep vein thrombosis in acute stroke — a systemic review of the literature.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5825043/ - Know the facts about stroke. (2019).
https://www.cdc.gov/stroke/docs/Know_the_Facts_About_Stroke.pdf - Murphy, S. J. X., et al. (2020). Stroke: Causes and clinical features.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7409792/ - Oza, R., et al. (2017). Recurrent ischemic stroke: Strategies for prevention.
https://www.aafp.org/pubs/afp/issues/2017/1001/p436.html - Simats, A., et al. (2022). Systemic inflammation after stroke: Implications for post-stroke comorbidities.
https://www.embopress.org/doi/full/10.15252/emmm.202216269 - Stroke: Signs, causes, and treatment. (2023).
https://www.nia.nih.gov/health/stroke
درباره نویسنده
موژان پارسا پژوهشگر ارشد توانبخشی شناختی دانشگاه شهید بهشتی و همکار قطب عصب روان‌شناسی شناختی کشور است. جریان اصلی تحقیقات وی اختلالات عصب تحولی و به طور خاص متمرکز بر اوتیسم می باشد.