برای بیش فعالی چی خوبه؟ (چی بخوریم تا علائم رو کنترل کنیم؟) با هم بشنویم:
برای بیش فعالی چی خوبه؟ خب، خبر بد اینه که کمبود بعضی از مواد غذایی میتونه علائم اختلال نقص توجه و بیش فعالی (ADHD) رو در کودکان و بزرگسالان بدتر کنه. اما خبر خوب اینکه، یه رژیم غذایی مناسب برای بیش فعالی که شامل مقدار کافی از مواد غذایی درست باشه، میتونه عملکرد مغز رو تقویت کنه.
پروتئین برای عملکرد مغز در بیش فعالی
مواد غذایی سرشار از پروتئین – گوشت بدون چربی، گوشت گوساله، مرغ، ماهی، تخم مرغ، لوبیا، مغزها، سویا و لبنیات کم چرب – میتونن تأثیر مفیدی روی علائم بیش فعالی داشته باشن. بدن از غذاهای پروتئینی برای ساختن انتقال دهندههای عصبی استفاده میکنه، همون مواد شیمیایی که سلولهای مغزی برای برقراری ارتباط با همدیگه ترشح میکنن. پروتئین میتونه از افزایش ناگهانی قند خون که باعث بیش فعالی میشه، جلوگیری کنه.
«چون شما وقتی پروتئین می خورید، انتقال دهندههای عصبی که باعث بیدار شدن مغز میشن رو میسازه، پس روزتون رو با یه صبحانه که شامل پروتئین باشه شروع کنید. به همینجا هم بسنده نکنید. دنبال راههایی برای اضافه کردن پروتئین کمچرب به وعدههای غذایی دیگه هم باشید.»
میتونید اینارو امتحان کنید: پروتئین بارها، سفیده تخم مرغ یا اسموتی میوهای بری بلِندز.
رژیم غذایی متعادل برای بیش فعالی
در پاسخ به این سوال که برای بیش فعالی چی خوبه؟ به طور مختصر باید گفت یک رژیم متعادل. یکی از دوستان ما که متخصص تغذیه هم هست، دختر ۹ ساله ای داره که دو سال پیش تشخیص بیش فعالی گرفت. متخصصین روانپزشکی ما براش دارو تجویز کردن با این حال، این متخصص تغذیه نتیجه گرفته که فقط قرص کافی نیست. او متوجه شده که وقتی دخترش یه رژیم غذایی متعادل که شامل سبزیجات، کربوهیدراتهای پیچیده، میوهها و پروتئین کافی باشه رو میخوره، رفتار اون بیشتر تحت کنترله.
متخصصین تغذیه، به همه بیماران مبتلا به بیش فعالی توصیه میکنند که موقع آماده کردن غذا به بشقابشون فکر کنن. نصف بشقاب باید با میوه یا سبزیجات، یکچهارم با پروتئین و یکچهارم با کربوهیدرات پر بشه.
هر روز چند وعده غلات کامل که سرشار از فیبر هستن رو بخورید تا از بالا رفتن ناگهانی و بعد افت قند خون جلوگیری بشه.
ویتامینها و مواد معدنی برای تکمیل رژیم غذایی بیش فعالی
دکتر ریچارد براون، نویسنده کتاب «چطور از گیاهان دارویی، مواد مغذی و یوگا در مراقبتهای بهداشتی روان استفاده کنیم؟» میگه: «در پاسخ به این سوال که برای بیش فعالی چی خوبه؟ باید به خاطر داشت بسیاری از رژیمهای غذایی از نظر ویتامینها، مواد معدنی و چربیهای کلیدی که ممکنه باعث بهبود توجه و تمرکز بشن، دچار کمبود هستند.» او پیشنهاد میکنه که کودکان و بزرگسالانی که تشخیص بیش فعالی گرفتن، از نظر کمبودهای تغذیهای آزمایش بشن.
براون اضافه میکنه: «مکملها و رژیم غذایی میتونن کمبودهای تغذیهای که باعث تشدید علائم بیش فعالی میشن رو جبران کنن.»
روی، آهن و منیزیم در رژیم غذایی بیش فعالی
روی تنظیمکننده انتقالدهنده عصبی دوپامینه، و ممکنه با بهبود پاسخ مغز به دوپامین، باعث بشه متیلفنیدات (نوعی داروی بیش فعالی) تاثیر بهتری بگذارد. کمبود این ماده معدنی با بیتوجهی ارتباط داره. آهن هم برای ساخت دوپامین لازمه. یه مطالعه کوچیک نشون داد که سطح فریتین (شاخص ذخایر آهن) در ۸۴ درصد از کودکان مبتلا به بیش فعالی در مقایسه با ۱۸ درصد از گروه کنترل پایین بود. سطح پایین آهن با کمبودهای شناختی و بیش فعالی شدید ارتباط داره. منیزیم هم مثل روی، برای ساخت انتقالدهندههای عصبی که در توجه و تمرکز نقش دارن استفاده میشه و اثر آرامبخشی روی مغز داره.
هر سه تا از این مواد معدنی در گوشت بدون چربی، مرغ، غذاهای دریایی، مغزها، سویا و غلات غنیشده یافت میشن. در حالی که رژیم غذایی امنترین راه برای افزایش سطح هر سه تا از این مواد معدنیه، یه مولتیویتامین/مولتیمینرال که شامل آهن باشه، تضمین میکنه که شما یا فرزندتون مقدار توصیهشده روزانه (DRV) این مواد معدنی رو دریافت میکنید.
ویتامینهای گروه B در رژیم غذایی بیش فعالی
مطالعات نشون میدن که دادن مکمل به کودکانی که سطح ویتامینهای گروه B در بدنشون پایینه، باعث افزایش برخی از نمرات IQ (تا ۱۶ امتیاز) و کاهش پرخاشگری و رفتارهای ضداجتماعی میشه. «به نظر میرسه ویتامین B-6 سطح دوپامین مغز رو افزایش میده که باعث بهبود هوشیاری میشه.»
مولتیویتامینها در رژیم غذایی بیش فعالی
اگه فرزند شما بدغذاست یا زیاد غذای بیرون، چیپس و نوشابه میخوره، احتمالاً مقدار توصیهشده روزانه ویتامینها و مواد معدنی رو دریافت نمیکنه. یه مولتیویتامین/مولتیمینرال روزانه تضمین میکنه که اون، این مواد مغذی رو دریافت میکنه.
اسیدهای چرب امگا-3 در رژیم غذایی بیش فعالی
گفته میشه که امگا-3 برای عملکرد مغز و سلولهای عصبی مهمه. یه مطالعه که در دانشگاه گوتنبرگ سوئد انجام شده، به این نتیجه رسیده که دوز روزانه امگا-3 – که در ماهیهای چرب آب سرد مثل ساردین، تن و سالمون یافت میشه پس از 6 ماه – میتونه علائم بیش فعالی رو تا 50 درصد کاهش بده. دکتر سون اوستلوند یه گروه از کودکان مبتلا به بیش فعالی بین 8 تا 18 سال رو که روزانه روغن ماهی مصرف میکردن، تحت نظر داشت. در عرض شش ماه، یه کاهش قابلتوجه در علائم بیش فعالی در 25 درصد از کودکان مشاهده شد.
برای بیش فعالی چی بده؟
حال که دانستیم برای بیش فعالی چی خوبه باید به این نکته نیز توجه کنیم که برای بیش فعالی چی بده!
غذاها و میانوعدههای با قند بالا
چندین مطالعه نشون میدن که مصرف زیاد قند باعث برانگیخته شدن بعضی از کودکانی که بیش فعالی دارن میشه. یه مطالعه نتیجهگیری کرد که هر چه کودکان بیش فعال قند بیشتری مصرف کنن، تخریبگرتر و بیقرارتر میشن. مطالعهای که در دانشگاه ییل انجام شده، نشون میده که رژیمهای غذایی با قند بالا باعث افزایش بیتوجهی در برخی از کودکان میشه.
بعضی از موارد رایج که باید ازشون اجتناب بشه شامل «نوشیدنی» یا «کوکتل» میوه، که هر دو قند بیشتری نسبت به آبمیوه ۱۰۰% طبیعی دارن، میشه. برچسبهای مواد غذایی رو با دقت بخونید و مراقب غذاهایی با قند بالا باشید.
رنگها و مواد نگهدارنده مصنوعی
مطالعات منتشر شده در مجله Lancet نشان میدهند که برخی از کودکان مبتلا به بیش فعالی تحت تاثیر مواد افزودنی مثل رنگ ها و نگهدارنده ها قرار می گیرند. یه مطالعهی جدید نشون میده که رنگها و طعمهای مصنوعی غذا، و همچنین ماده نگهدارنده بنزوات سدیم، باعث بیش فعالی در برخی از کودکانی که بیش فعالی ندارن، میشه.
از غلات رنگی اجتناب کنید. به جای نوشابه و یا پفک که بیشترشون رنگ و طعم مصنوعی دارن، از آبمیوه خانگی ۱۰۰% طبیعی استفاده کنید.
غذاهایی که باعث آلرژی میشن
مطالعات نشون میدن که گلوتن، گندم، ذرت و سویا باعث میشن که برخی از کودکان تمرکز خودشون رو از دست بدن و بیش فعالتر بشن.
جمع بندی:
- کمبود برخی از مواد مغذی میتونه علائم بیش فعالی رو بدتر کنه.
- یه رژیم غذایی متعادل که شامل میوهها، سبزیجات، کربوهیدراتهای پیچیده و پروتئین کافی باشه، میتونه عملکرد مغز رو تقویت کنه.
- مکملها و رژیم غذایی میتونن کمبودهای تغذیهای که باعث تشدید علائم بیش فعالی میشن رو جبران کنن.
- روی، آهن و منیزیم برای توجه و تمرکز مهم هستن.
- ویتامینهای گروه B برای عملکرد مغز و سلولهای عصبی ضرورین.
- اسیدهای چرب امگا-3 برای عملکرد مغز و سلولهای عصبی ضرورین.
- از غذاها و میانوعدههای با قند بالا، رنگها و مواد نگهدارنده مصنوعی و غذاهایی که باعث آلرژی میشن، اجتناب کنید.
توجه:
- هیچ رژیم غذایی واحدی برای بیش فعالی وجود نداره.
- بهترین رژیم غذایی برای شما یا فرزندتون به سن، جنسیت، سطح فعالیت و نیازهای تغذیهای شما بستگی داره.
- قبل از ایجاد هرگونه تغییر در رژیم غذایی یا مصرف مکمل، با پزشکتون مشورت کنید.
اهمیت مراجعه به روانپزشک برای کودکان بیش فعال
یکی از پاسخ های مهم این سوال که برای بیش فعالی چی خوبه؟ حتما مراجعه به روانپزشک است. بیش فعالی یا ADHD (Attention Deficit Hyperactivity Disorder) اختلالی رشدی است که هم در کودکان و هم در بزرگسالان دیده میشود. این اختلال با علائمی مانند بیتوجهی، بیش فعالی و تکانشگری خود را نشان می دهند.
چرا مراجعه به روانپزشک برای کودکان بیش فعال مهم است؟
روانپزشک میتونه به شما در موارد زیر کمک کنه:
- تشخیص دقیق: روانپزشک میتواند با بررسی علائم و سابقهی پزشکی کودک، تشخیص بیش فعالی را تأیید یا رد کند.
- درمان مناسب: روانپزشک میتواند با توجه به علائم و نیازهای کودک، بهترین روش درمانی را برای او تجویز کند. درمان بیش فعالی ممکن است شامل دارو، رواندرمانی، استفاده از فناوری های عصبی مانند تحریک مغز یا ترکیبی از آنها باشد.
- مدیریت علائم: روانپزشک میتواند به شما در یادگیری نحوهی مدیریت علائم بیش فعالی و اینکه چه چیزهایی برای بیش فعالی باید رعایت کنید کمک کند.
- حمایت و راهنمایی: روانپزشک میتواند به شما و کودکتان در زمینهی بیش فعالی اطلاعات و راهنمایی ارائه دهد.
چه زمانی باید به روانپزشک مراجعه کرد؟
اگر نگران هستید که کودکتان بیش فعالی داشته باشد، باید به روانپزشک مراجعه کنید.
اگر بدنبال بهترین مرکز با حرفه ای ترین تیم درمانی متشکل از روانپزشکان، روانشناسان، کاردمان ها، نوروساینتیست ها و استفاده از روش های نوین درمانی در شیراز هستید؟ همه شما شایسته دریافت بهترین ها هستید. همین امروز زمان ویزیت خود را تنظیم کنید! می توانید اینجا نوبت خودتان را رزرو کنید.
07136476172-09172030360
آدرس: شیراز بلوار بعثت (حدفاصل چهارراه خلدبرین و فلکه سنگی) مجتمع پزشکی مریم طبقه پنجم – انستیتو سلامت مغز
ایمیل: [email protected]
اینستاگرام: danabrain.ir@
درباره نویسنده
دکتر علی محمد کمالی فارغ التحصیل دکترای تخصصی علوم اعصاب از دانشگاه علوم پزشکی شیراز، بیش از 15 سال است که در زمینه پژوهش، تدریس و فعالیت های اجرایی در حوزه علوم اعصاب فعالیت و تجربه دارد. وی همچنین در ارتقا عملکرد های شناختی با استفاده از نوروتکنولوژی و مطالعات خواب تخصص ویژه ای دارد. او یکی از بنیانگذاران انستیتو سلامت مغز دانا است، (گروهی که سلامت مغز را اولویت جامعه می داند).
دکتر کمالی بیش از 50 مقاله پژوهشی (h-index 13) در مجلات معتبر علمی به چاپ رسانده و در حال حاضر مدیر عامل انستیتو سلامت مغز دانا است. بعلاوه به عنوان پژوهشگر ارشد واحد مغز، شناخت و رفتار دپارتمان علوم اعصاب دانشگاه علوم پزشکی شیراز مشغول فعالیت می باشد. می توانید پژوهش او را در Google Scholar دنبال کنید.
دکتر کمالی علاوه بر تخصص در زمینه علوم اعصاب، سال ها است که به عنوان مدیر اجرایی مجله علوم پزشکی پیشرفته و فناوری های کاربردی (JAMSAT) مشغول به فعالیت است. همچنین به عنوان دبیر اجرایی انجمن علوم اعصاب ایران شاخه فارس فعالیت می کند.