مقدمه
اسکیزوفرنی یک اختلال روانی مزمن و شدید است که بر نحوه تفکر، عملکرد، ابراز احساسات، درک واقعیت و ارتباط فرد با دیگران تأثیر می گذارد. اگرچه اسکیزوفرنی به اندازه سایر بیماری های روانی عمده رایج نیست، اما می تواند مزمن ترین و ناتوان کننده باشد.
افراد مبتلا به اسکیزوفرنی اغلب در جامعه، محل کار، مدرسه و روابط با مشکلاتی روبرو هستند. آنها ممکن است احساس ترس کنند. ممکن است به نظر برسد که ارتباط خود را با واقعیت از دست داده اند. این بیماری مادام العمر قابل درمان نیست اما با درمان مناسب قابل کنترل است.
بر خلاف تصور رایج، اسکیزوفرنی یک شخصیت چندشاخه یا چندگانه نیست. اسکیزوفرنی شامل روان پریشی است، نوعی بیماری روانی که در آن فرد نمی تواند واقعیت را از تصورات تشخیص دهد. گاهی اوقات، افرادی که دارای اختلالات روان پریشی هستند، ارتباط خود را با واقعیت از دست می دهند.
جهان ممکن است مانند مجموعه ای از افکار، تصاویر و صداهای گیج کننده به نظر برسد. رفتار آنها ممکن است بسیار عجیب و حتی تکان دهنده باشد. یک تغییر ناگهانی در شخصیت و رفتار، که زمانی اتفاق می‌افتد که افراد مبتلا به آن، ارتباط خود را با واقعیت از دست بدهند، دوره روان‌پریشی نامیده می‌شود.
میزان شدید اسکیزوفرنی از فردی به فرد دیگر متفاوت است.
برخی از افراد تنها یک دوره روان پریشی دارند. در حالی که برخی دیگر در طول زندگی خود چندین دوره را تجربه می کنند اما در این بین زندگی نسبتاً عادی دارند. برخی دیگر ممکن است در طول زمان در عملکردهایشان مشکل بیشتری داشته باشند. به نظر می رسد علائم اسکیزوفرنی در چرخه هایی که به عنوان عود و بهبودی شناخته می شوند، بدترشده و بهبود می یابند.
علائم اولیه اسکیزوفرنی چیست؟
این بیماری معمولاً اولین علائم خود را در مردان در اواخر نوجوانی یا اوایل 20 سالگی نشان می دهد. بیشتر زنان در اوایل 20 تا 30 سالگی را تحت تاثیر قرار می دهد. دوره ای که برای اولین بار علائم شروع می شود و قبل از سایکوز کامل، دوره پرودرومال نامیده می شود. می تواند روزها، هفته ها یا حتی سال ها طول بکشد. تشخیص آن ممکن است سخت باشد زیرا معمولاً هیچ محرک خاصی وجود ندارد. شما ممکن است فقط متوجه تغییرات رفتاری ظریف، به خصوص در نوجوانان شوید. این ها شامل:
- تغییر در نمرات
- کناره گیری اجتماعی
- مشکل در تمرکز
- شعله های مزاج
- مشکل در خوابیدن
علائم مثبت اسکیزوفرنی
در این مورد، کلمه مثبت به معنای خوب نیست. این به افکار یا اعمال اضافه شده ای اشاره دارد که بر اساس واقعیت نیستند. آنها گاهی اوقات علائم روان پریشی نامیده می شوند و می توانند شامل موارد زیر باشند:
هذیان: اینها باورهای نادرست، مختلط و گاه عجیبی هستند که مبتنی بر واقعیت نیستند و فرد حاضر به تسلیم شدن نیست، حتی زمانی که حقایق به او نشان داده شود. به عنوان مثال، فردی که دچار توهم است ممکن است باور کند که مردم می توانند افکار آنها را بشنوند، آنها خدا یا شیطان هستند، یا اینکه مردم افکاری را در سرشان می اندازند یا علیه آنها توطئه می کنند.
توهمات: اینها شامل احساساتی هستند که واقعی نیستند. شنیدن صداها شایع ترین توهم در افراد مبتلا به اسکیزوفرنی است. صداها ممکن است در مورد رفتار فرد اظهار نظر کنند، به او توهین کنند یا دستور دهند. انواع کمتر متداول عبارتند از:
- دیدن چیزهایی که متعلق به آنها نیست.
- بوییدن بوهای عجیب.
- داشتن طعمی خنده دار در دهان و حس می کنند چیزی روی پوستشان است حتی اگر چیزی با بدنشان تماس نداشته باشد.
کاتاتونیا: در این حالت، فرد ممکن است صحبت نکند و بدن او برای مدت بسیار طولانی در یک وضعیت ثابت بماند.
علائم آشفته اسکیزوفرنی
اینها علائم مثبتی هستند که نشان می دهند فرد نمی تواند به وضوح فکر کند یا آنطور که انتظار می رود پاسخ دهد. مثالها عبارتند از:
- منطقی صحبت نمی کند یا از کلمات بیهوده استفاده می کند و برقراری ارتباط یا برقراری مکالمه را برای فرد دشوار می کند.
- تغییر سریع از یک فکر به فکر دیگر بدون ارتباط واضح یا منطقی بین آنها
- به آرامی حرکت می کند
- در تصمیم گیری ناتوان است
- بیش از حد اما اما بی معنی می نویسد
- فراموش کردن یا گم کردن چیزها
- تکرار حرکات، مانند قدم زدن یا راه رفتن در دایره
- در درک مناظر، صداها و احساسات روزمره مشکل دارد
علائم شناختی اسکیزوفرنی
- مشکل در درک اطلاعات و استفاده از آن برای تصمیم‌گیری (یک پزشک ممکن است با عملکرد اجرایی ضعیف نامیده شود)
- عدم تمرکز یا توجه
- ناتوانی دراستفاده از اطلاعات بلافاصله پس از یادگیری (یعنی بیمار در حافظه فعال خود مشکل دارد)
علائم منفی اسکیزوفرنی
کلمه “منفی” در اینجا به معنای “بد” نیست. این به عدم وجود رفتارهای طبیعی در افراد مبتلا به اسکیزوفرنی اشاره می کند. علائم منفی اسکیزوفرنی عبارتند از:
- فقدان احساسات یا طیف محدودی از احساسات
- کناره گیری از خانواده، دوستان و فعالیت های اجتماعی
- انرژی کمتر
- کمتر حرف زدن
- کمبود انگیزه
- از دست دادن لذت یا علاقه به زندگی
- عادات بد بهداشتی و نظافتی
چه چیزی باعث اسکیزوفرنی می شود؟
علت دقیق اسکیزوفرنی مشخص نیست. اما مانند سرطان و دیابت، اسکیزوفرنی یک بیماری واقعی با پایه بیولوژیکی است. محققان چندین مورد را کشف کرده اند که به نظر می رسد فرد را بیشتر در معرض ابتلا به اسکیزوفرنی قرار می دهد، از جمله:
- ژنتیک (وراثت): اسکیزوفرنی می تواند در اعضای خانواده ایجاد شود. به این معنی که احتمال ابتلا به اسکیزوفرنی ممکن است از والدین به فرزندانشان بالا باشد.
- شیمی و مدارهای مغز: افرادی که مبتلا به اسکیزوفرنی هستند ممکن است نتوانند مواد شیمیایی مغز به نام انتقال دهنده های عصبی را که مسیرهای خاص یا “مدارهای” سلول های عصبی را کنترل می کنند که بر تفکر و رفتار تأثیر می گذارد، تنظیم کنند.
- ناهنجاری مغز: تحقیقات یک سری ساختارهای مغزی غیرطبیعی را در افراد مبتلا به اسکیزوفرنی پیدا کرده است. اما این برای همه افرادی که دارای اسکیزوفرنی هستند صدق نمی کند. می تواند افراد بدون بیماری را نیز تحت تاثیر قرار دهد.
- محیط: مواردی مانند عفونت‌های ویروسی، قرار گرفتن در معرض سمومی مانند ماری جوانا یا موقعیت‌های بسیار استرس‌زا ممکن است باعث ایجاد اسکیزوفرنی در افرادی شود که ژن‌هایشان احتمال ابتلا به این اختلال را افزایش می‌دهد. اسکیزوفرنی اغلب زمانی ظاهر می شود که بدن دچار تغییرات هورمونی و فیزیکی مانند تغییراتی است که در دوران نوجوانی و جوانی اتفاق می افتد.
چه کسانی به این بیماری مبتلا می شوند؟
هر کسی ممکن است به اسکیزوفرنی مبتلا شود. این بر مردم در سراسر جهان، از هر نژاد و فرهنگ تأثیر می گذارد. در حالی که ممکن است در هر سنی اتفاق بیفتد، اسکیزوفرنی معمولاً برای اولین بار در سنین نوجوانی یا اوایل دهه 20 سالگی ظاهر می شود.
این اختلال در مردان و زنان به طور مساوی تأثیر می گذارد، اگرچه علائم معمولاً در مردان زودتر ظاهر می شود. هر چه زودتر علائم شروع شود، احتمالا بیماری شدیدتر است. کودکان بالای 5 سال تقریباً مبتلا به اسکیزوفرنی هستند، اما قبل از نوجوانی نادر است.
بیماری چگونه تشخیص داده می شود؟
اگر علائم اسکیزوفرنی وجود داشته باشد، پزشک شرح حال کامل پزشکی و گاهی اوقات یک معاینه فیزیکی انجام می دهد. در حالی که هیچ آزمایشی برای تشخیص خاص اسکیزوفرنی وجود ندارد، پزشک ممکن است از آزمایش‌های مختلف و احتمالاً آزمایش خون یا مطالعات تصویربرداری مغزی استفاده کند تا بیماری جسمی یا مسمومیت دیگری (روان پریشی ناشی از مواد) را به عنوان علت علائم رد کند.
اگر پزشک دلیل فیزیکی دیگری برای علائم اسکیزوفرنی پیدا نکند، ممکن است فرد را به روانپزشک یا روانشناس یا متخصص بهداشت روانی که برای تشخیص و درمان بیماری های روانی آموزش دیده است ارجاع دهد. روانپزشکان و روانشناسان از مصاحبه ها و ابزارهای ارزیابی ویژه طراحی شده برای ارزیابی یک اختلال روانی استفاده می کنند. درمانگر تشخیص خود را بر اساس گزارش فرد و خانواده از علائم و مشاهده آنها از نگرش و رفتار فرد استوار می کند.
منبع: https://www.webmd.com/schizophrenia/mental-health-schizophrenia
درباره نویسنده
خجسته رحیمی جابری، پژوهشگر دکترای تخصصی علوم اعصاب دانشگاه علوم پزشکی شیراز و نویسنده وب سایت انستیتو سلامت مغز دانا. زمینه کاری تخصصی ایشان مشکلات حافظه و آلزایمر است وی بیش از 20 مقاله معتبر بین المللی در این زمینه به چاپ رسانده است. می توانید پژوهش های او را در اینجا (کلیک کنید) دنبال کنید.