اختلال نقص توجه و بیش فعالی (ADHD) یک اختلال رشدی است که از دوران کودکی شروع می شود اما اغلب تا بزرگسالی ادامه می یابد. این اختلال به سه زیر گروه طبقه بندی می شود: نوع بی توجه، نوع بیش فعال / تکانشی و نوع ترکیبی.
علائم بی توجهی عبارتند از:
مشکل در تمرکز، مشکل در انجام وظایف و دستورالعمل ها، انجام اشتباهات “بی دقتی” و مشکلات در سایر فعالیت هایی که نیاز به تمرکز ذهنی پایدار دارند.
علائم بیش فعال/ تکانشی:
شامل حرکت مداوم، بی قراری جسمی، مشکل در کنترل تکانش، قطع کردن و دشواری انتظار برای نوبت است.
فراموش کردن چیزهایی مانند قرار ملاقات ها، تکالیف یا پرداخت قبوض هم در کودکان و هم در بزرگسالان مبتلا به ADHD رایج است. ADHD همچنین می تواند بر حافظه کاری تأثیر بگذارد. این مقاله به روش‌هایی که ADHD بر حافظه تأثیر می‌گذارد، استراتژی‌هایی برای بهبود حافظه و موارد دیگر بحث خواهد کرد.
حافظه کاری چیست؟
حافظه کاری فضای ذخیره سازی کوتاه مدت مغز است. هنگامی که اطلاعات وارد می شود، حافظه کاری آن را برای مدت کوتاهی در حالی که اطلاعات را پردازش می کند، نگه می دارد و آن را به داده های مفید رمزگذاری می کند. از آنجا اطلاعات در حافظه بلند مدت ذخیره می شود.
حافظه کاری شامل:
ترتیب مجدد:
نگهداری و تنظیم مجدد اطلاعات
به روز رسانی:
نظارت فعال بر اطلاعات دریافتی و جایگزینی اطلاعات قدیمی با اطلاعات مرتبط تر
پردازش دوگانه:
حفظ اطلاعات در ذهن در حین انجام کار دیگر
ADHD و مشکلات حافظه
تخمین زده میشود که 80 تا 85 درصد از کودکان مبتلا به ADHD هنگام ارزیابی وظایف شناختی، مشکلات حافظه فعال یا کاری را تجربه می کنند.
حافظه کاری
مطالعات نشان می دهد که شدت اختلال در حافظه کاری با شدت علائم ADHD ارتباط دارد. در حالی که همه افراد مبتلا به ADHD با حافظه فعال مشکل ندارند، اختلال در حافظه فعال با علائمی مانند بی توجهی، تکانشگری و بیش فعالی در افراد مبتلا به ADHD مرتبط است.
مشکل در حافظه فعال می تواند بر زمینه هایی مانند پیشرفت تحصیلی، سازماندهی کارها، پردازش احساسات و روابط اجتماعی تأثیر بگذارد.
حافظه کاری بر نحوه پردازش و ذخیره اطلاعات و پیروی از دستورالعمل ها توسط افراد تأثیر می گذارد. به عنوان مثال، هنگام به خاطر سپردن اقلام موجود در فهرست خرید، یا پیروی از دستورالعمل های چند مرحله ای مانند «صبحانه خود را بخورید، سپس ناهار خود را در کوله پشتی خود قرار دهید، سپس کفش های خود را بپوشید.» حافظه فعال دچار مشکل میشود.
حافظه کاری بر حوزه هایی مانند خواندن و ریاضی نیز تأثیر می گذارد.
حافظه بلند مدت
مشکلات مربوط به حافظه بلندمدت نیز با ADHD مرتبط است. اعتقاد بر این است که مشکلاتی که افراد مبتلا به ADHD با حافظه بلند مدت تجربه می کنند ناشی از مشکلات آنها با حافظه فعال است. در حالی که آنها با یادآوری اطلاعات مشکلی ندارند.
افراد مبتلا به ADHD ممکن است اطلاعات را به شکلی نامرتب رمزگذاری کنند و باعث شوند که به گونه‌ای پردازش شوند که مفید باشند یا وارد حافظه بلندمدت نشوند.
حافظه بلند مدت چقدر است؟
در حالی که به نظر می رسد حافظه بلند مدت به توانایی شما در به خاطر سپردن چیزهای مربوط به سال های قبل اشاره دارد، اما در واقع حافظه ای را توصیف می کند که از طریق حافظه فعال پردازش شده و ذخیره شده است. این مساله می تواند فقط چند لحظه طول بکشد. اگر تماشای یک فیلم را تمام کنید و از شما خواسته شود که قسمت مورد علاقه خود را نام ببرید، توضیحات شما از حافظه بلند مدت شما بازیابی می شود.
آیا ADHD باعث از دست دادن حافظه می شود؟
برخی از علائم شناختی مرتبط با ADHD نیز ممکن است شبیه علائم زوال عقل پرودرومال باشد که به آن اختلال شناختی خفیف (MCI) نیز گفته می شود. این امر به ویژه برای افراد بالای 50 سال قابل توجه است.
هرچند رابطه علی بین آنها برقرار نشده است. اگر ADHD باعث افزایش خطر اختلال شناختی خفیف MCI شود، احتمالاً از طریق رفتارهای به خطر اندازنده سلامتی است که در افراد مبتلا به ADHD مانند سیگار کشیدن، الکل و مصرف مواد شایع تر است.
یک مطالعه در سال 2021 نشان داد که والدین و پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌های افراد مبتلا به ADHD در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به آلزایمر و سایر اشکال زوال عقل هستند، اما این ارتباط به خوبی درک نشده است. تحقیقات بیشتری در این زمینه مورد نیاز است.
مدیریت فراموشی در ADHD
دارو
نشان داده شده است که داروهابسیاری از علائم ADHD را بهبود می بخشد و برای برخی ممکن است به مدیریت حافظه فعال و سایر مشکلات حافظه کمک کند.
ابزار سازماندهی
راه های زیادی وجود دارد که به شما کمک می کند در مسیر خود بمانید و جزئیاتی را که باید بدانید به خاطر بسپارید. این موارد عبارتند از:
تقویم، فیزیکی یا دیجیتالی
تنظیم زنگ هشدار و یادآوری برای قرار ملاقات ها، وظایف و تعهدات
برنامه های کاربردی برای سازماندهی کارها
فهرست کردن تا هیچ مرحله یا موردی از دست نرفته باشد
تهیه لیستی از دستورالعمل ها و برنامه های روزمره برای کودکان
یادآوری های بصری مانند یادداشت هایی که به در یا یخچال چسبانده میشود
بازی ها
بازی‌های حافظه و تمرکز و بازی‌های تطبیقی می‌توانند به تقویت مهارت‌های حافظه موجود کمک کنند.
تکرار
تکرار اطلاعات، روال‌ها، و چیزهای دیگری که شما یا فرزندتان باید به خاطر بسپارید، میتواند به یادآوری بهتر آن کمک کند.
روش Mnenomics
Mnenomics شامل استفاده از “ترفندهای” کوچک برای پیوند دادن اطلاعات جدید آموخته شده به اطلاعاتی است که قبلاً می دانید.
نمونه هایی از آن عبارتند از:
تقسیم کردن:
اطلاعات بزرگ‌تر را در گروه‌های کوچک‌تری از اطلاعات سازماندهی کنید، مانند نحوه قالب‌بندی شماره تلفن به‌صورت 111-222-3333
موزیکال کردن:
اطلاعات را روی آهنگی که می شناسید تنظیم کنید یا آن را بسازید.
کلمات اختصاری:
از اولین حروف کلمات برای ایجاد یک مخفف استفاده کنید که کل عبارت را به خاطر بسپارید.
نکاتی برای بهبود حافظه
به نظر نمی رسد راهی برای بهبود حافظه کاری به روشی پایدار و طولانی مدت وجود داشته باشد. برنامه‌ها و بازی‌ها با هدف بهبود حافظه فعال و “آموزش مغز” وجود دارند، اما شواهد در مورد اثربخشی آنها متفاوت است.
یک مطالعه در سال 2019 نویدبخش روش های آموزشی است که به جای حافظه فعال یا توجه به تنهایی، ساختارهای شناختی متعدد را هدف قرار می‌دهند. این رویکرد تأثیری بر مهارت های یادگیری با تأثیر بر عملکرد روزمره مانند رفتار، تحصیلات، اعتماد به نفس، همکاری و عزت نفس نشان داد. تحقیقات بیشتری برای اثبات این یافته ها مورد نیاز است.
خلاصه
مشکلات حافظه مانند فراموشی و حافظه کاری ضعیف با ADHD مرتبط هستند. افراد مبتلا به ADHD ممکن است در رمزگذاری و پردازش اطلاعات در حافظه کاری خود مشکل داشته باشند که ممکن است منجر به مشکلات حافظه طولانی مدت شود.
هیچ راه اثبات شده ای برای بهبود کلی حافظه فعال وجود ندارد، اما تحقیقاتی در مورد برنامه ها و بازی های «آموزش مغز» به عنوان راهی برای تأثیر مثبت بر حافظه کاری در افراد مبتلا به ADHD در حال انجام است.
داروها و رفتار درمانی به عنوان بخشی از درمان ADHD نیز ممکن است به مشکلات حافظه کمک کند.
اگر شما یا فرزندتان مبتلا به ADHD هستید، ممکن است متوجه علائمی مانند فراموشی، بی توجهی و سایر ویژگی های تحت تاثیر حافظه فعال شوید. در حالی که احتمالاً نمی توانید حافظه کاری خود را به طور قابل توجهی تغییر دهید، می توانید با مهارت هایی که دارید کار کنید و بر روی آنها کار کنید.
به متخصص سلامت روان مراجعه کنید تا در مورد درمان علائم شناختی ADHD صحبت کنید که میتواند به بهبود مشکلات حافظه کمک کند.
سوالات متداول
آیا ADHD می تواند منجر به آلزایمر و/یا زوال عقل شود؟
همه این شرایط علائم مشابهی دارند، اما به طور قطع مشخص نیست که آیا آنها به هم مرتبط هستند یا خیر. یک مطالعه در سال 2021 نشان داد که والدین و پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌های افراد مبتلا به ADHD در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به بیماری‌های زوال عقل مانند آلزایمر هستند، اما این ارتباط به خوبی درک نشده است. تحقیقات بیشتری در این زمینه مورد نیاز است.
آیا داروهای ADHD به حافظه کمک می کند؟
داروهای محرک به طور کلی در درمان علائم ADHD موثر هستند. برای برخی از افراد، دارو می تواند به مشکلات حافظه مرتبط با ADHD کمک کند.
چه نوع درمانی برای ADHD بهترین است؟
درمان شناختی رفتاری (CBT) یکی از انواع درمانی است که نشان داده شده است برای افراد مبتلا به ADHD مفید است.
منابع
- Al-Saad MSH, Al-Jabri B, Almarzouki AF. A review of working memory training in the management of attention deficit hyperactivity disorder. Front Behav Neurosci. 2021;15:686873. doi:10.3389/fnbeh.2021.686873
- Understood. Attention: how it’s different from working memory.
- Fosco WD, Kofler MJ, Groves NB, Chan ESM, Raiker JS Jr. Which ‘working’ components of working memory aren’t working in youth with ADHD?. J Abnorm Child Psychol. 2020;48(5):647-660. doi:10.1007/s10802-020-00621-y
- Alderson RM, Kasper LJ, Hudec KL, Patros CH. Attention-deficit/hyperactivity disorder (ADHD) and working memory in adults: a meta-analytic review. Neuropsychology. 2013;27(3):287-302. doi:10.1037/a0032371
- Mukherjee P, Hartanto T, Iosif AM, et al. Neural basis of working memory in ADHD: load versus complexity. Neuroimage Clin. 2021;30:102662. doi:10.1016/j.nicl.2021.102662
- Children and Adults with Attention-Deficit/Hyperactivity Disorder (CHADD). Making memories with ADHD.
- Skodzik T, Holling H, Pedersen A. Long-term memory performance in adult ADHD. J Atten Disord. 2017;21(4):267-283. doi:10.1177/1087054713510561
- Callahan BL, Bierstone D, Stuss DT, Black SE. Adult ADHD: risk factor for dementia or phenotypic mimic?. Front Aging Neurosci. 2017;9:260. doi:10.3389/fnagi.2017.00260
- Le Zhang, Ebba Du Rietz, Ralf Kuja‐Halkola, et al. Attention‐deficit/hyperactivity disorder and Alzheimer’s disease and any dementia: A multi‐generation cohort study in Sweden. Alzheimer’s & Dementia. 2021. doi:10.1002/alz.12462
- Wong CG, Stevens MC. The effects of stimulant medication on working memory functional connectivity in attention-deficit/hyperactivity disorder. Biol Psychiatry. 2012;71(5):458-466. doi:10.1016/j.biopsych.2011.11.011
- Stevens MC, Gaynor A, Bessette KL, Pearlson GD. A preliminary study of the effects of working memory training on brain function. Brain Imaging Behav. 2016;10(2):387-407. doi:10.1007/s11682-015-9416-2
- American Psychological Association. Memory training unlikely to help in treating ADHD, boosting IQ.
- Moore AL, Ledbetter C. The promise of clinician-delivered cognitive training for children diagnosed with ADHD. J Ment Health Clin Psychol. 2019;3(3):3-8.
درباره نویسنده
موژان پارسا پژوهشگر ارشد توان‌بخشی شناختی دانشگاه شهید بهشتی و همکار قطب عصب روان‌شناسی شناختی کشور است. جریان اصلی تحقیقات وی اختلالات عصب تحولی و به طور خاص متمرکز بر اوتیسم می باشد.