مقدمه
بیماری افسردگی اساسی یک وضعیت ناتوان کننده است. در سراسر جهان نگران کننده است و میلیون ها نفر را تحت تاثیر قرار می دهد. این بیماری بار قابل توجهی بر سلامت و وضعیت اجتماعی-اقتصادی وارد می کند. طبق گزارش سازمان بهداشت جهانی، افسردگی سومین بارتحمیلی را در بین بیماری های جهانی موجب می شود.
بنابراین فشار زیادی بر هزینه های اجتماعی ناشی از ناتوانی و عدم کارکرد وارد می کند. سیستم‌های مونوآمین تعدیل‌کننده دارویی معمولاً بین 4 تا 12 هفته طول می‌کشد تا بهبود شروع شود.
مطالعات اخیر نقش گلوتامات را در افسردگی، به ویژه گیرنده های N-methyl-D aspartate (NMDA) همراه با گیرنده های سروتونین پذیرفته اند. فرض بر این است که آنها در افسردگی نقش دارند. گلوتامات انتقال دهنده عصبی تحریکی اصلی است که در رشد عصبی، عملکرد عصبی شناختی (یادگیری حافظه) و عملکرد نوروتروفیک (تمایز رشد عصب، نگهداری) نقش دارد.
اکثر مطالعات بالینی نقش تعدیل داروها از طریق گیرنده های NMDA را پذیرفته اند. کتامین یک مسدودکننده کانال گیرنده NMDA وابسته به ولتاژ غیررقابتی است. اثر ضد افسردگی آن در دوزهای پایین مشهود است. با افزایش دوزها، اثر سایکوتیمتیک را تقلید می کند و در نهایت منجر به بیهوشی در دوزهای بالاتر می شود.
مورد اول
ممکن است از خود بپرسید “کتامین چیست؟” خوب، زمانی عمدتاً به عنوان بی هوش کننده در میدان های جنگ و در اتاق های عمل استفاده می شد. اکنون این دارو به عنوان یک درمان امیدوارکننده برای برخی از موارد افسردگی اساسی، که علت اصلی ناتوانی در سراسر جهان است، در حال پیشرفت است.
در ایالات متحده، برآوردهای اخیر نشان می دهد که 16 میلیون بزرگسال در طول یک سال یک دوره افسردگی شدید داشتند. نرخ خودکشی بین سال‌های 1999 تا 2016 به میزان قابل‌توجهی افزایش یافت. در 25 ایالت بیش از 30 درصد افزایش یافت. کتامین به دلیل عملکرد سریع خود می تواند نقشی در پیشگیری از خودکشی داشته باشد.
چرا استفاده از کتامین برای درمان افسردگی هیجان انگیز است؟
اگر فردی به کتامین پاسخ دهد، می تواند به سرعت خودکشی (افکار و اعمال تهدید کننده زندگی) را کاهش دهد. همچنین سایر علائم جدی افسردگی را تسکین می دهد. کتامین همچنین می تواند برای درمان افسردگی همراه با اضطراب موثر باشد.
سایر درمان‌های افکار خودکشی و افسردگی اغلب هفته‌ها یا حتی ماه‌ها طول می‌کشد تا تأثیر بگذارند. برخی از افراد باید چندین دارو یا روش‌های درمانی را برای رسیدن به اندکی تسکین امتحان کنند.
این در مورد گفتاردرمانی، داروهای ضد افسردگی، تحریک مغناطیسی ترانس کرانیال (TMS) و درمان تشنج الکتریکی (ECT) صادق است. روش هایی که در حال حاضر موثرترین درمان برای افسردگی شدید است که به درمان های دارویی دیگر پاسخ نمی دهد.
آیا انواع مختلفی از کتامین وجود دارد؟
دو نوع اصلی کتامین برای درمان افسردگی اساسی استفاده می شود. برای بیمارانی که به دو یا چند دارو پاسخ نداده اند. به این حالت افسردگی مقاوم به درمان می گوییم. Racemic Ketamine که اغلب به صورت تزریقی در جریان خون داده می شود. این مورد گاهی اوقات کتامین داخل وریدی یا IV نامیده می شود. ترکیبی از دو مولکول آینه ای است: کتامین “R” و “S”. در حالی که چندین دهه پیش به عنوان یک داروی بیهوشی توسط FDA تایید شد. برای درمان افسردگی نیز از آن استفاده می شود.
Esketamine (Spravato)، که FDA در ماه مارس آن را تایید کرد. به عنوان یک اسپری بینی داده می شود. فقط از مولکول “S” تشکیل شده است. تا کنون، بیشتر تحقیقات بر روی کتامین تزریقی بوده است.
دو شکل کتامین با گیرنده های مغز تعامل متفاوتی دارند. تحویل کتامین و نوع کتامین داده شده بر اثربخشی دارو و عوارض جانبی آن تأثیر می گذارد. ما هنوز نمی دانیم کدام نوع موثرتر است. یا چه مقدار عوارض جانبی ممکن است متفاوت باشد. تحقیقات بیشتری برای مقایسه اثربخشی و عوارض جانبی مورد نیاز است.
کتامین در درمان افسردگی چگونه اثرمی کند؟
نحوه عملکرد کتامین کاملاً مشخص نیست. کتامین اثر ضد افسردگی را از طریق مکانیسم های جدیدی اعمال می کند. بنابراین ممکن است بتواند به افراد در مدیریت موفقیت آمیز افسردگی در زمانی که سایر درمان ها مؤثر نبوده اند، کمک کند.
یکی از اهداف احتمالی کتامین، گیرنده های NMDA در مغز است. به نظر می رسد که کتامین با اتصال به این گیرنده ها مقدار یک انتقال دهنده عصبی به نام گلوتامات را در فضاهای بین نورون ها افزایش می دهد.
سپس گلوتامات اتصالات را در گیرنده دیگری به نام گیرنده AMPA فعال می کند. محاصره اولیه گیرنده های NMDA و فعال شدن گیرنده های AMPA منجر به آزاد شدن مولکول های دیگری می شود. این مولکول ها به نورون ها در برقراری ارتباط با یکدیگر در طول مسیرهای جدید کمک می کنند. این فرآیند که به عنوان سیناپتوژنز شناخته می شود. احتمالا بر خلق و خو، الگوهای فکری و شناخت تأثیر می گذارد.
کتامین همچنین ممکن است از راه های دیگری بر افسردگی تأثیر بگذارد. به عنوان مثال، ممکن است سیگنال های درگیر در التهاب را کاهش دهد. مسیرهایی که با اختلالات خلقی مرتبط است. یا احتمالا ارتباط را در مناطق خاصی در مغز تسهیل می کند. به احتمال زیاد، کتامین به روش های مختلفی به طور همزمان عمل می کند. روش هایی که بسیاری از آنها در حال بررسی هستند.
عوارض جانبی احتمالی کتامین چیست؟
همه داروها عوارض جانبی دارند. زمانی که فردی در حال خودکشی یا افسردگی شدید است، فواید احتمالی ممکن است بر خطرات احتمالی برتری داشته باشد. کتامین که به صورت انفوزیون داده می شود ممکن است باعث موارد زیر شود:
- فشار خون بالا
- تهوع و استفراغ
- اختلالات ادراکی (زمان به نظر می رسد سرعت می گیرد یا کند می شود. رنگ ها، بافت ها و صداهایی که به طور خاص محرک به نظر می رسند. تاری دید).
- تفکیک (گاهی اوقات به آن تجربیات خارج از بدن گفته می شود). همچنین به ندرت ممکن است فردی احساس کند که به عنوان مثال از بالا به بدن خود نگاه می کند.
به طور کلی، هر گونه تغییر در ادراک یا تفکیک در اولین انفوزیون بیشتر قابل توجه است. پس از آن خیلی سریع پایان می یابد. اسپری بینی اسکتامین ممکن است همین عوارض را ایجاد کند. با این حال، زمان و شدت آن اثرات متفاوت است. استفاده طولانی مدت یا مکرر کتامین ممکن است عوارض جانبی دیگری داشته باشد. تحقیقات بیشتری در این مورد مورد نیاز است.
اثربخشی کتامین درمانی در درمان افسردگی
اختلال افسردگی شدید یکی از ناتوان کننده ترین شرایط است. درمان دارویی مرسوم معمولاً چندین هفته (معمولاً 12-4 هفته) طول می کشد تا علائم بهبود یابد. کتامین یک آنتاگونیست گیرنده N-methyl-D آسپارتات است که تأثیر سریعی بر علائم افسردگی دارد.
اخیرا در مطالعه ای اثر دوز زیر بیهوشی کتامین بر علائم افسردگی و اضطراب بررسی شد. شدت و بهبود بیماری پس از درمان با کتامین ارزیابی شد.
بیست و پنج بیمار بدون دارو/بی‌تفاوت از جنس مذکر، با افسردگی شدید که سابقه قبلی اختلال روان‌پریشی، آسیب سر، اختلال ارگانیک، مشکل قلبی یا سوء مصرف مواد نداشتند، برای این مطالعه بستری شدند.
ارزیابی ها در ابتدا انجام شد. کتامین هیدروکلراید تزریقی با دوز زیر بیهوشی 0.5 میلی گرم بر کیلوگرم داخل وریدی پس از آماده سازی داده شد. ارزیابی ها 1 ساعت پس از اولین دوز تکرار شد. شش دوز طی 2 هفته داده شد. سپس ارزیابی ها تکرار شد. ارزیابی نهایی پس از 1 ماه از آخرین دوز انجام شد.
بهبود قابل توجهی در افسردگی، اضطراب و شدت بیماری پس از 2 هفته و 1 ماه از آخرین دوز کتامین مشاهده شد. بهبود قابل توجهی در 1 ساعت از اولین دوز در افسردگی و اضطراب و نه از نظر شدت بیماری مشاهده شد. عوارض جانبی گذرا در برخی بیماران مشاهده شد. عوارضی که در عرض 1 ساعت فروکش کرد.
چه چیز دیگری باید در مورد کتامین بدانید؟
دوز بسیار کمتری از کتامین برای افسردگی در مقایسه با دوز لازم برای بیهوشی داده می شود. کتامین نیز مانند مواد افیونی دارای خاصیت اعتیادآور است. درک این موضوع هنگام سنجش خطرات و فواید بسیار مهم است.
اگر سابقه سوء مصرف مواد – مانند الکل یا مواد مخدر – دارید، برای شما و پزشکتان بسیار مهم است. اینکه در نظر بگیرید که آیا کتامین گزینه خوبی برای شما است یا خیر. هنگامی که کتامین IV (راسمیک) اثر می کند، افراد معمولاً طی یک تا سه انفوزیون به آن پاسخ می دهند.
اگر فردی اصلاً پاسخی نداشته باشد، بعید است که تزریق بیشتر کمک کند. در عوض، احتمالاً بهترین کار این است که سایر درمان‌های افسردگی را امتحان کنید.
افرادی که در طی یک تا سه درمان کتامین مقداری از افسردگی را تسکین می‌دهند، احتمالاً اگر درمان چندین بار تکرار شود، این اثرات مثبت را افزایش خواهند داد.
جلسات بعدی ممکن است به طولانی شدن اثرات کتامین، به جای دستیابی به تسکین چشمگیر بیشتر علائم کمک کند. هیچ دستورالعمل استانداردی برای این وجود ندارد. بسیاری از مطالعات در ابتدا هشت درمان را ارائه می دهند (مرحله حاد). پس از این، بیمار و پزشک تصمیم می‌گیرند که درمان‌های کتامین را کاهش دهند یا متوقف کنند. یا اینکه در فواصل طولانی‌تر درمان را ادامه دهند.
برای اطلاع بیشتر از این درمان موثر و نتایج این درمان کلیک کنید.
منبع: Ketamine for major depression: New tool, new questions – Harvard Health
درباره نویسنده
خجسته رحیمی جابری، پژوهشگر دکترای تخصصی علوم اعصاب دانشگاه علوم پزشکی شیراز و نویسنده وب سایت انستیتو سلامت مغز دانا. زمینه کاری تخصصی ایشان مشکلات حافظه و آلزایمر است وی بیش از 20 مقاله معتبر بین المللی در این زمینه به چاپ رسانده است. می توانید پژوهش های او را در اینجا (کلیک کنید) دنبال کنید.
