ظرفیت حافظه مغز انسان چقدر است؟ آیا محدودیت فیزیکی برای مقدار اطلاعاتی که می توانید ذخیره کنید وجود دارد؟ آیا میتوان با نوروفیدبک ظرفیت حافظه را بالا برد؟
در این مقاله قصد داریم به این سوال پاسخ دهیم که «آیا مغز شما میتواند پر شود؟»، محدودیت‌های احتمالی حافظه انسان را تعریف میکنیم و مغز چه مقدار اطلاعات را میتواند همزمان مدیریت کند.
آیا مغز شما می تواند پر شود؟
اگر فقط بخواهیم یک جواب بله یا خیر بدهیم،نه، مغز نمی تواند پر شود. مغز آنقدر پیشرفته است که اطلاعات غیر ضروری را دور می اندازد تا فضای بیشتری برای خاطرات جدید ایجاد کند.
بسیاری از اوقات، زمانی که برای مدت طولانی مطالعه می کنیم، به نظر می رسد که مغز ما دیگر نمی تواند اطلاعات بیشتری را در خود نگه دارد. ما احساس می کنیم که یک تکه اطلاعات بیشتر در ذهن ما نمی گنجد و ظرفیت ذخیره سازی ما احتمالا به حد مجاز خود رسیده است.
با این حال، بدن ما مانند یک کامپیوتر نیست و میزان اطلاعاتی که مغز انسان می تواند ذخیره کند را نمی توان به همان روش اندازه گیری کرد.
ذخیره سازی در مغز
ذخیره سازی به اطلاعاتی اطلاق می شود که در یکی از سه حافظه ممکن در مغز حفظ می شود: حافظه فعال، حافظه کوتاه مدت و حافظه بلند مدت. به این ترتیب، مغز اطلاعاتی را که ما دریافت میکنیم، مدیریت می‌کند، بدون اینکه احساس کنیم بیش از حد به آن فشار می‌آوریم.
اگر چیزی را ببینیم که چندین بار و برای مدت طولانی تکرار شده است، ممکن است در حافظه بلند مدت ما باقی بماند. در حالی که چیزهای دیگر به سادگی از مغز ما عبور می کنند.
حافظه بلند مدت در ناحیه خاصی از مغز قرار ندارد. بلکه در قشر مغز توزیع شده است. پس از تجمیع، به عنوان گروهی از نورون ها در همان ناحیه ای از مغز که آن را تولید کرده اند، ذخیره می شود. به عنوان مثال، اگر خاطره ای مرتبط با بینایی باشد، در قشر بینایی قرار می گیرد.
به این ترتیب خاطرات بازسازی می‌شوند. و عناصر جدیدی از قسمت‌های مختلف مغز گرفته می‌شوند و ثابت نمی‌مانند. اگرچه در حال ما برخی از داده ها را به خاطر نمی آوریم، اطلاعات هنوز وجود دارد. علاوه بر این، حذف اطلاعات به دلخواه ممکن نیست. این محدودیت در صورت بروز یک رویداد غیرمنتظره مفید خواهد بود.
حافظه
ظرفیت حافظه مغز انسان چقدر است؟ آیا محدودیت فیزیکی برای مقدار اطلاعاتی که می توانید ذخیره کنید وجود دارد؟
پل ربر، استاد روانشناسی در دانشگاه نورث وسترن پاسخ می دهد.
اگرچه باید مقداری محدودیت فیزیکی برای ذخیره حافظه وجود داشته باشد، اما مقدار آن بسیار زیاد است.لازم نیست نگران کمبود فضا در طول زندگی خود باشید.
خاطرات چگونه ایجاد می شوند؟
رایج‌ترین افسانه این است که مغز را نوعی ذخیره‌کننده حافظه یا تکامل‌یافته‌ترین نسخه در نظر بگیریم، یعنی مقایسه آن با رایانه‌ای که حافظه بلندمدت (که دیسک سخت است) و حافظه کاری (که میتواند RAM باشد) دارد.
اما اصلاً اینطور نیست. واقعیت پیچیده تر است و شاید برای اجتناب از پیچیدگی، ترجیح می دهیم عملکرد مغز خود را با مدل های ملموس تر توضیح دهیم.
حقیقت این است که آنچه مغز در حافظه تثبیت می کند «الگوهای عملکرد» است، یعنی هر بار که چیز جدیدی یاد می گیریم گروه های خاصی از نورون ها شلیک می کنند. یعنی خاطرات به صورت فیزیکی فضا اشغال نمیکنند.
تولید یک حافظه جدید نیاز به تنظیم اتصالات بین نورون ها دارد. هر خاطره جدید تغییراتی را در نحوه ارتباط نورون‌های مغز در سراسر سیناپس ایجاد می‌کند. در نهایت، برای ساختن خاطراتی که سال‌ها دوام می‌آورند، نورون‌ها باید پروتئین‌های جدیدی ایجاد کنند.
آنچه مغز ذخیره می کند فرکانس، دامنه و توالی خاص مدارهای عصبی درگیر در یادگیری است. یک واقعیت خاص ذخیره نمی شود، بلکه روشی که سیستم با آن واقعیت خاص کار می کند، ذخیره می شود.
هنگامی که یک خاطره به حافظه باز می گردد، مانند این است که کل فرآیند را از ابتدا شروع کرده و پروتئین های جدیدی ایجاد می کند.
در اینجا مهم است که توجه داشته باشید که ما حافظه را همانطور که ذخیره شده است بازیابی نمی کنیم. ما آن را در ذهن خود از فعال سازی مجدد الگوهای عملکردی مربوطه بازسازی می کنیم.
محدودیت حافظه چقدر است؟
اگر ظرفیت مغز خود را اندازه گیری کنیم، می توانیم بگوییم که نزدیک به 2.5 پتابایت (یک میلیون گیگابایت) است. اگر آن را مقایسه کنیم، میتوان گفت که معادل ذخیره 300 سال برنامه تلویزیونی است.
بعید نیست که شخصی از تمام ظرفیت مغز خود استفاده کند. زیرا در حالی که برخی از خاطرات فضای کمی را اشغال می کنند، برخی دیگر فضای بیشتری را اشغال می کنند. اگرچه ما برخی از اطلاعات را ذخیره می کنیم، اطلاعات دیگر به ناچار پاک می شوند. و فضایی برای خاطرات جدید باقی می ماند.
ما نمی‌توانیم اطلاعات را به میل خود حذف کنیم. زیرا این کاری است که مغز ما بدون اینکه دائماً آن را تجزیه و تحلیل کنیم، انجام می‌دهد. خاطرات عاطفی به احتمال زیاد باقی می مانند. در حالی که ما به سختی جزئیات کوچک شخصی را به خاطر می آوریم.
در هر صورت، این امکان وجود ندارد که مغز ما به طور کامل با اطلاعات پر شود. زیرا هیچ فردی وجود ندارد که بتواند همه تجربیاتش را به یاد بسپارد. یا تمام داده ها را برای مدت طولانی حفظ کند.
اطلاعات بیش از حد در یک واحد زمان: انجام چند کار با هم
مکالمه تلفنی هنگام خواندن یک ایمیل در حین ارسال توییت ، امروزه سناریوی رایجی است. و همه اینها در میان اقیانوس رو به رشد و بی حد و حصری از اطلاعات اتفاق می افتد که از همه جهات به ما می رسد و همه حواس را تحریک می کند.
اما مغز انسان برای عملکرد مؤثر در آن محیط ساخته نشده است. اکثر کارشناسان موافق هستند. و انتظار برای تکامل برای انجام این کار احتمالاً ده ها هزار سال طول می کشد.
بنابراین کاری که “مرکز فرماندهی” ما انجام می دهد، طراحی مجدد عملکردهای خود برای تطبیق با واقعیت های عصر دیجیتال است. اما متخصصان مغز و اعصاب هشدار می دهند که باید این کار را متعادل انجام دهید.
ادوارد هالوول، نویسنده و روانپزشک کودک و بزرگسال در نیویورک و بوستون،میگوید: از لحاظ فنی، ما نمی‌توانیم به دو وظیفه شناختی سخت همزمان توجه کنیم.
هالوول می گوید وقتی فردی به دو کار همزمان مشغول میشود، کاری که مغز انجام می دهد این است که به سرعت تمرکز خود را از یک کار به کار دیگر تغییر می دهد.
فعالیت های نسبتاً ساده مانند راه رفتن و صحبت کردن را می توان همزمان انجام داد، اما با پیچیده تر شدن آنها، قدرت تمرکز کاهش می یابد.
مهارت انجام چند کار همزمان
برای روانپزشک ادوارد هالوول، همه چیز به مقدار اطلاعاتی که در حال پردازش است بستگی دارد.
مسئول برج کنترل فرودگاه را در نظر بگیرید. آنها به همه نوع اطلاعاتی توجه می کنند. و خلبانان را به فرود ایمن هدایت می کنند. زمانی می‌رسد که اگر هواپیماهای زیادی باشند، نمی‌توانند این کار را انجام دهند.
او تاکید کرد: «تعداد توپ‌هایی که یک شعبده باز میتواند در هوا نگه دارد، محدودیت دارد».
علوم اعصاب به ما میگوید که مغز ما برای دنیایی بسیار متفاوت از دنیایی که اکنون در آن زندگی می کنیم تکامل یافته است. برای انجام بسیاری از کارهایی که با آن روبرو هستیم، مانند انجام محاسبات عددی یا به خاطر سپردن نام همه افرادی که به صورت روزانه با آنها روبرو می شویم، بهینه سازی نشده است.
همچنین برای ذخیره مقادیر انبوه اطلاعاتی که امروزه در معرض آن هستیم طراحی نشده است.
اما ما نمی‌توانیم منتظر تکامل مغز باشیم تا بتواند مکانیسم‌هایی را ایجاد کند که به ما اجازه دهد حجم زیادی از اطلاعات را مدیریت کنیم. تکامل مغز برای رسیدن به این مرحله ده ها هزار سال طول می کشد.
تقویت حافظه با نوروفیدبک
دکتر اران زیدل، از دانشگاه کالیفرنیا میگوید: «مغز اساساً محصول کار یک آهنگر است تا یک مهندس. از آنجایی که نمی‌توانیم منتظر تکامل آن باشیم، باید آن را دوباره طراحی کنیم و راهی برای انجام آن داریم.»
دکتر زیدل روی نوعی بیوفیدبک برای مغز کار می کند که نوروفیدبک نامیده می شود.
همانطور که عملکردهای بدن – مانند فشار خون – را می توان از طریق سبک زندگی و دارو تغییر داد، فرکانس های مغز نیز قابل تغییر است.
او ادامه داد: “من از تاثیرگذاری بر سیستم عصبی محیطی (با بازخورد) به تغییر سیستم عصبی مرکزی (با نوروفیدبک) رسیدم.”
زیدل گفت: «با نوروفیدبک می‌توانم وضعیت مغز را به هر چیزی که می‌خواهم تغییر دهم و این موضوع درها را به روی نحوه پردازش اطلاعات باز می‌کند.»
به عنوان مثال، این روش به مغز اجازه می دهد تا از فیلترهایی استفاده کند تا اطلاعاتی را که ضروری نمی داند، دور بریزد و در نتیجه فضاهای دیگر را آزاد کرده و آن را قدرتمندتر کند.
ادوارد هالوول، روانپزشک، گفت: «ما در حال توسعه روش‌های خلاقانه، فوق‌‌العاده و جالبی هستیم. او گفت: “ما در حال توسعه شبکه های عصبی جدید برای پردازش سریع اطلاعات هستیم.” “اما وقتی سرعت را زیاد میکنیم، پایداری اطلاعات میتواند کم شود .”
هالوول هشدار داد که ما نباید از زمانی که برای تمرکز لازم است غافل شویم. زمانی که نیاز به تمرکز داریم، باید انجام چند کار همزمان را کنار بگذاریم.
“وقتی حین رانندگی ماشین و گوش دادن به موسیقی، مسیر را گم میکنیم، چه کار میکنیم؟” صدای موسیقی را پایین می‌آوریم تا تمرکز را به دست آوریم.
بنابراین، آیا مغز شما می تواند پر شود؟
بله، اما فقط به روشی خاص. حافظه به شکل گیری اتصالات عصبی جدید بستگی دارد و مغز دارای تعداد محدودی نورون و فضای محدودی است که در آن می تواند ارتباطات بیشتری بین آنها اضافه کند. با این حال، یک مغز سالم هرگز یادگیری را متوقف نمی کند.
واقعاً چیزی فیزیکی به نام “خاطره” وجود ندارد. هنگامی که ما اتفاقی که برایمان رخ داده است را یادآوری می کنیم، این به شبکه های سلولی به هم پیوسته تبدیل می شود. گاهی اوقات اگر نتوانیم یک رویداد را به یک روش به خاطر بسپاریم، می‌توانیم آن را از طریق ارتباطات مختلف به ذهنمان بیاوریم.
همانطور که ما بزرگتر می شویم و چیزهای بیشتری برای به خاطر سپردن داریم، ارتباطات پیچیده تر می شود. حتی زمانی که مغز ما بیش از حد بارگذاری می شود، همان نورون ها برای خاطرات مختلف به روش های بسیار انعطاف پذیر استفاده می شوند.
بنابراین، ممکن است ما که رویدادها را اشتباه بگیریم یا در به خاطر سپردن مشکل داشته باشیم، اما در واقعیت نمی توانیم بگوییم که “حافظه ما تمام شده است”.
سه محدودیت عمده برای مغز ما وجود دارد:
اول، توجه، که بسیار راحت پراکنده می شود.
دوم، ظرفیت حافظه ما، زیرا ما فقط می توانیم مقدار کمی از اطلاعات را در واحد زمان در ذهن خود حفظ کنیم.
سوم، سرعت پردازش، زیرا علیرغم این واقعیت که هر ناحیه از مغز ما اطلاعات را خیلی سریع پردازش می کند، به طور کلی به عنوان شبکه ای عمل می کند که در آن نواحی دائماً در حال تعامل هستند و این منجر به زمان پردازش طولانی تر می شود.
سوالات متداول:
آیا حافظه میتواند پر شود؟
نه، شما نمی توانید حافظه خود را تمام کنید. البته، شاید محدودیتی وجود داشته باشد، اما بسیار بزرگ است.
آیا مغز شما ظرفیت دارد؟
به گفته دانشمندان علوم اعصاب محاسباتی، مغز ظرفیتی بین 1 ترابایت تا 2.5 پتابایت دارد.
آیا مغز شما می تواند منفجر شود؟
نه، مغز شما نمی تواند به خودی خود منفجر شود، مهم نیست که چقدر فعالیت شیمیایی انجام می دهد.
در این مقاله به این سوال پاسخ دادیم که «آیا مغز شما میتواند پر شود؟» و محدودیت‌های احتمالی حافظه انسان و میزان اطلاعاتی که مغز میتواند در آن واحد مدیریت کند را تعریف کردیم.
اگر نظر یا سوالی دارید، لطفا با ما در میان بگذارید!
در صورتی که مشکلات حافظه دارید و بیشتر از حد نرمال قابلیت ذخیره اطلاعات در مغزتان را از دست داده اید، این مقاله را ببینید.
همچنین در این مقاله میتوانید با انواع روش های جدید برای تقویت حافظه در انستیتو سلامت مغز دانا آشنا شوید.
منابع
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23806840/
https://doi.org/10.1038/scientificamericanmind0510-70
https://neurotray.com/can-your-brain-get-full/
https://www.nytimes.com/2008/10/25/business/yourmoney/25shortcuts.html
درباره نویسنده
موژان پارسا پژوهشگر ارشد توان‌بخشی شناختی دانشگاه شهید بهشتی و همکار قطب عصب روانشناسی شناختی کشور است. جریان اصلی تحقیقات وی اختلالات عصب تحولی و به طور خاص متمرکز بر اوتیسم می باشد.