بسیاری از افرد که به کلینیک خواب ما مراجعه می کنند از بی خوابی رنج می برند و قبل از خواب افکاری در ذهن دارند که جلوی خواب آنها را می گیرد. و از ما می پرسند چیکار کنم خوابم ببره شبها فکر نکنم؟
در این مقاله به جزئیات به آن خواهیم پرداخت.
در حالی که ایده خوبی است که هر شب در ساعت مشخصی به رختخواب بروید، برخی شبها ممکنه که مغز شما برای خواب آماده نیست. اگر چنین است، هنوز به تخت خواب نروید. بعضی وقت ها افکار مسابقه ای شما می تواند منجر به بی خوابی شود. در عوض، کاری آرام بخش انجام دهید مثلا یک کتاب صوتی گوش دهید یا کمی مدیتیشن کنید، تا آرام شوید. یا می توانید یک حمام آب گرم بگیرید یا روی یک صندلی راحت بنشینید و به موسیقی آرام گوش دهید. در این حالت شما زمان کمتری را در رختخواب می گذرانید با این حال زمان بیشتری را خواهید خوابید.
موضوعات استرسزا، مانند کار یا امور مالی، میتوانند افکار شما را منقلب کنند. روی یک برگ یادداشت بنویسید که فردا صبح پرداخت هایم را انجام خواهم داد. همین نوشتن مغز شما را آرام خواهد کرد و این یکی از راه هایی است که شبها فکر نکنید. همچنین، قبل از خواب فیلمهای اکشن یا ترسناک نبینید – حتی اخبار. اینها باعث می شوند ذهن شما درگیر و برانگیخته شود که باعث می شود نتوانید به درستی به خواب روید.
چیکار کنم خوابم ببره شبها فکر نکنم؟ یکی از پاسخ های مهم این است که یادداشت کنید. پروژه های کاری، تماس های مهم، مشاجره و… ممکن است قبل از خواب به خاطر شما آید و این افکار نگذارد شبها به درستی بخوابید.
حتی فکر اینکه این پروژه ها را فراموش کنید ممکن است خواب را برای شما دشوار کند و باعث شود شبها فکر کنید. این بار ذهنی را با نوشتن روی کاغذ رها کنید. 5 دقیقه قبل از خواب وقت بگذارید و هر کاری را که باید در صبح انجام دهید یادداشت کنید. این باعث می شود مغز شما آرام شود و راحت بخوابید.
تنش را از بدن خود دور کنید، این باعث می شود راهتتر افکار استرس زا را رها کنید. روی یک سطح صاف دراز بکشید و اجازه دهید بدنتان سست شود. نفس بکشید و عمیقاً بازدم کنید. سپس، هر بار یک قسمت از بدن خود را منقبض کنید و رها کنید. از انگشتان پا شروع کنید. پاشنه پاها و به دنبال آن زانوها، ران ها، شکم و غیره را هدف قرار دهید. بگذار پیشانی آخرین قسمت باشد توجه کنید که بدن شما چقدر احساس آرامش می کند – و از آن لذت ببرید!
با نفس خود، شما مین الان ابزار آماده ای دارید تا بدن خود را آرام کنید و شبها فکر نکنید. این را امتحان کنید: دستی را روی قلب خود بگذارید و ریتم آن را احساس کنید. به مدت 4 ثانیه نفس عمیق بکشید، به مدت 7 ثانیه نفس خود را حبس کنید و به مدت 8 ثانیه به آرامی بازدم کنید. این الگو را تا زمانی که احساس کنید ضربان قلبتان کند می شود تکرار کنید. خواهید دید که افکار شما نیز آرام می شود.
تلفن، تبلت و سایر صفحههای نمایش میتوانند خواب شما را مختل کنند. دلیل؟ آنها نور آبی ساطع می کنند که به بدن شما سیگنال می دهد که تولید ملاتونین را متوقف کند، ملاتونین هورمونی است که خواب آلودگی را کنترل می کند. در عوض، این نور به مغز شما می گوید که هوشیار بماند. بهترین گزینه برای خواب بهتر این است که کامپیوتر، تلویزیون و تلفن خود را از اتاق خواب خود خارج کنید.
یاد بگیرید که در صورت نیاز ذهن خود را آرام کنید تا شبها فکر نکنید. اگر در تمرین مدیتیشن تازه کار هستید، می توانید جلسات مدیتیشن خود را با یک مربی شروع کنید تا آموزش بگیرید. در ابتدا ممکن است برای تنظیم افکار خود دچار مشکل شوید. اشکالی ندارد – اما شب بعد دوباره سعی کنید. با گذشت زمان، می توانید مدت بیشتری مدیتیشن کنید.
شما نمی توانید برای همیشه از شر همه نگرانی های خود خلاص شوید و شبها فکر نکنید. در واقع، هر چه بیشتر به خود بگویید فکر نکن، احتمالاً بیشتر فکر خواهید کرد. چیزی که می تواند کمک کند این است که یک “زمان نگرانی” را در طول روز خود برنامه ریزی کنید. یک پنجره کوچک از زمان را برای آرام نشستن انتخاب کنید. به خودتان اجازه دهید همه چیزهایی را که نگرانتان کرده است، و همچنین راههایی را که ممکن است آنها را حل کند، مرور کنید. به مرور متوجه خواهید شد که این به شما امکان می دهد کمتر نگران باشید – و بهتر بخوابید.
اضطراب خود را درمان کنید
بعضی مواقع مشکل بی خوابی شما ناشی از اضطراب درمان نشده است.
اضطراب اغلب با مشکلات خواب مرتبط است. نگرانی و ترس بیش از حد باعث می شود که به خواب رفتن و خواب ماندن در طول شب سخت تر شود. و شما در طول شب به این افکار اضطراب زا فکر کنید. محرومیت از خواب می تواند اضطراب را بدتر کند و چرخه منفی شامل بی خوابی و اختلالات اضطرابی را تحریک کند.
مشکلات خواب برای افراد مبتلا به انواع مختلف اضطراب از جمله اختلال اضطراب فراگیر، OCD و PTSD مشاهده شده است. در چندین مطالعه، بیش از 90٪ از افراد مبتلا به PTSD که تروما را تجربه کرده اند یا از PTSD رنج می برند، بی خوابی را گزارش کرده اند.
اختلالات اضطرابی شایع ترین مشکل سلامت روان در ایران است و خواب ناکافی به عنوان پیامدهای منفی گسترده برای سلامت کلی شناخته شده است. در نتیجه، درک و پرداختن به پیوندهای بین اضطراب و خواب می تواند برای سلامت جسمی و عاطفی اساسی باشد.
درباره نویسنده
دکتر علی محمد کمالی فارغ التحصیل دکترای تخصصی علوم اعصاب از دانشگاه علوم پزشکی شیراز، بیش از 15 سال است که در زمینه پژوهش، تدریس و فعالیت های اجرایی در حوزه علوم اعصاب فعالیت و تجربه دارد. وی همچنین در ارتقا عملکرد های شناختی با استفاده از نوروتکنولوژی و مطالعات خواب تخصص ویژه ای دارد. او یکی از بنیانگذاران انستیتو سلامت مغز دانا است، (گروهی که سلامت مغز را اولویت جامعه می داند).
دکتر کمالی بیش از 50 مقاله پژوهشی (h-index 13) در مجلات معتبر علمی به چاپ رسانده و در حال حاضر مدیر عامل انستیتو سلامت مغز دانا است. بعلاوه به عنوان پژوهشگر ارشد واحد مغز، شناخت و رفتار دپارتمان علوم اعصاب دانشگاه علوم پزشکی شیراز مشغول فعالیت می باشد. می توانید پژوهش او را در Google Scholar دنبال کنید.
دکتر کمالی علاوه بر تخصص در زمینه علوم اعصاب، سال ها است که به عنوان مدیر اجرایی مجله علوم پزشکی پیشرفته و فناوری های کاربردی (JAMSAT) مشغول به فعالیت است. همچنین به عنوان دبیر اجرایی انجمن علوم اعصاب ایران شاخه فارس فعالیت می کند.