در طول چند دهه گذشته، علم خواب به شدت توسعه یافته است. و اهمیت گسترده خواب را برای تقریباً هر سیستم ایمنی بدن آشکار می کند. تحقیقات بیشتر در مورد پیوند بین خواب و سلامت جسمی تحقیق کرده است. بنابراین به طور فزاینده ای مشخص شده است که خواب و سیستم ایمنی ارتباط نزدیکی با هم دارند.
سیستم ایمنی برای سلامت کلی حیاتی است. برای التیام زخم ها، جلوگیری از عفونت ها و محافظت در برابر بیماری های مزمن و تهدید کننده حیات ضروری است. خواب و سیستم ایمنی یک رابطه دو طرفه دارند. پاسخ ایمنی، مانند پاسخ ناشی از عفونت ویروسی، می تواند بر خواب تأثیر بگذارد. در عین حال، خواب مداوم سیستم ایمنی را تقویت می کند. و به عملکرد متعادل و موثر سیستم ایمنی اجازه می دهد.
از سوی دیگر، کمبود خواب می تواند سیستم ایمنی بدن را از بین ببرد. شواهد نشان می دهد که در کوتاه مدت و بلندمدت، کم خوابی می تواند شما را بیمار کند.
سیستم ایمنی بدن چگونه کار می کند؟
سیستم ایمنی یک شبکه پیچیده در سراسر بدن است. که خطوط دفاعی متعددی را در برابر بیماری ها فراهم می کند . این دفاع ها به طور کلی به دو دسته اصلی مصونیت ذاتی و مصونیت تطبیقی تقسیم می شوند. مصونیت ذاتی یک نوع حفاظت گسترده با چندین لایه دفاعی است. مصونیت تطبیقی که به عنوان مصونیت اکتسابی نیز شناخته می شود، شامل دفاع هایی است که در طول زمان ایجاد می کنید. و تهدیدات خاصی را هدف قرار می دهند.
شناخت سیستم ایمنی بدن
اجزای متعددی به پیچیدگی سیستم ایمنی کمک می کنند. یکی از اجزای مهم سیستم ایمنی بدن ما لکوسیت ها یا گلبول های سفید هستند. وظیفه لکوسیت شناسایی، حمله و حذف پاتوژن های خارجی از بدن ما است. سیستم ایمنی بدن ما به عوامل بیماری‌زا به روشی فوری (ذاتی) و آموخته‌شده (تطبیقی) واکنش نشان می‌دهد. که به ما امکان می‌دهد هر روز به طور ایمن با محیط خود تعامل داشته باشیم.
هنگامی که یک گلبول سفید یک پاتوژن خارجی را تشخیص می‌دهد. سیتوکین‌ها را آزاد می‌کند تا به سایر گلبول‌های سفید خون بگوید که برای حمله آماده شوند. سیتوکین ها پروتئین هایی هستند که به عنوان پیام رسان برای سیستم ایمنی عمل می کنند .سایر مواد شیمیایی مانند هیستامین نیز در واکنش های ایمنی مانند تورم یا قرمزی نقش دارند.
پاسخ ایمنی متعادل
هنگامی که سیستم ایمنی بهینه عمل می کند، تعادل ظریفی را حفظ می کند . هنگامی که یک تهدید یا آسیب ایجاد می شود. سیستم ایمنی واکنش هایی مانند قرمزی، التهاب (تورم)، خستگی، تب و/یا درد را تحریک می کند.
این مهم است که سیستم ایمنی به اندازه کافی قوی باشد تا تهدیدات احتمالی را پیدا کند و به آنها حمله کند.اما همچنین باید به خوبی تنظیم شود تا بدن همیشه در حالت آماده باش یا در حالت حمله نباشد.
خواب چه تاثیری بر سیستم ایمنی بدن دارد؟
خواب حمایت اساسی از سیستم ایمنی بدن را فراهم می کند. ساعت‌های کافی خواب با کیفیت بالا، یک دفاع ایمنی متعادل را قادر می‌سازد که دارای ایمنی ذاتی و سازگار قوی، پاسخ کارآمد به واکسن‌ها و واکنش‌های آلرژیک کمتر است.
در مقابل، مشکلات جدی خواب، از جمله اختلالات خواب مانند بی خوابی ، آپنه خواب، و اختلال در ریتم شبانه روزی، می تواند در عملکرد سالم سیستم ایمنی اختلال ایجاد کند.
خواب و ایمنی ذاتی و تطبیقی
خواب یک دوره مهم استراحت بدن است. و مطالعات نشان می دهد که خواب نقش مهمی در استحکام سیستم ایمنی بدن ما دارد. در واقع، خواب هم به ایمنی ذاتی و هم به ایمنی تطبیقی کمک می کند.
محققان دریافته اند که در طول خواب شبانه، برخی از اجزای سیستم ایمنی بدن افزایش می یابد. به عنوان مثال، افزایش تولید سیتوکین های مرتبط با التهاب وجود دارد. به نظر می رسد که این فعالیت هم توسط خواب و هم توسط ریتم شبانه روزی که ساعت 24 ساعته داخلی بدن است انجام می شود.
هنگامی که فردی بیمار یا مجروح است، این پاسخ التهابی ممکن است به بهبودی، تقویت ایمنی ذاتی و سازگارانه کمک کند. زیرا بدن برای ترمیم زخم ها یا مبارزه با عفونت کار می کند.
با این حال، مطالعات نشان داده اند که این التهاب حتی زمانی رخ می دهد که فرد به طور فعال صدمه دیده یا بیمار نباشد. تجزیه و تحلیل نوع سلول ها و سیتوکین های درگیر در این فعالیت ایمنی شبانه نشان می دهد که نقش آن تقویت ایمنی تطبیقی است .
درست همانطور که خواب می تواند به مغز کمک کند یادگیری و حافظه را تقویت کند. تحقیقات نشان می دهد که خواب حافظه ایمنی را تقویت می کند. تعامل اجزای سیستم ایمنی در طول خواب، توانایی سیستم ایمنی را برای به خاطر سپردن نحوه تشخیص و واکنش به آنتی ژن های خطرناک تقویت می کند.
عوامل موثر بر فرآیندهای مرتبط با سیستم ایمنی
کارشناسان مطمئن نیستند که چرا این فرآیند در طول خواب انجام می شود. اما اعتقاد بر این است که چندین عامل ممکن است دخیل باشند:
- در طول خواب، تنفس و فعالیت ماهیچه ای کند می شود و انرژی را برای سیستم ایمنی برای انجام این وظایف حیاتی آزاد می کند.
- التهابی که در طول خواب اتفاق می‌افتد، اگر در ساعات بیداری رخ دهد، می‌تواند به عملکرد فیزیکی و ذهنی آسیب برساند. بنابراین بدن تکامل یافته است به طوری که این فرآیندها در طول خواب شبانه آشکار می‌شوند.
- ملاتونین ، یک هورمون خواب‌آور که در شب تولید می‌شود، در مقابله با استرس ناشی از التهاب در هنگام خواب ماهر است.
در حالی که این فعالیت سیستم ایمنی در طول خواب مفید است، یکی از جنبه های مهم این فرآیند این است که خود تنظیم می شود. با پایان یافتن دوره خواب، ریتم شبانه روزی بدن این التهاب را کاهش می دهد. به این ترتیب، خواب کافی و با کیفیت بالا، تعادل ظریف عملکرد سیستم ایمنی را که برای ایمنی ذاتی و انطباقی حیاتی است، تسهیل می‌کند.
خواب و واکسن
مطالعات به وضوح نشان داده‌اند که خواب اثرات واکسن‌ها را بهبود می‌بخشد و مزایای خواب را برای ایمنی تطبیقی نشان می‌دهد.
واکسن ها با وارد کردن یک آنتی ژن ضعیف یا غیرفعال شده به بدن عمل می کنند. و پاسخ ایمنی را تحریک می کنند. به این ترتیب، ایمن سازی ها به طور موثر به سیستم ایمنی یاد می دهند که آن آنتی ژن را بشناسد و به آن حمله کند.
خواب عامل مهمی است که به تعیین اثربخشی واکسن ها کمک می کند .مطالعات انجام شده بر روی واکسن های هپاتیت و آنفولانزای خوکی (H1N1) نشان داده است که وقتی افراد شب پس از دریافت واکسن نخوابند، پاسخ ایمنی بدن ضعیف تر می شود. در برخی موارد، این امر حفاظت واکسن را کاهش می دهد. و حتی ممکن است نیاز به دوز دوم واکسن داشته باشد.
این مطالعات شامل محرومیت کامل از خواب پس از واکسیناسیون بود. مطالعات دیگر نشان داده اند که اثربخشی واکسن در بزرگسالانی که معمولاً حداقل هفت ساعت نمی خوابند، کاهش یافته است. افرادی که خواب ناکافی دارند ممکن است به بدن خود زمان کافی برای توسعه حافظه ایمونولوژیک ندهند/ و به طور بالقوه علیرغم اینکه واکسینه شده اند، از آنها محافظت نمی کنند.
محققان به مطالعه روابط بین خواب و سیستم ایمنی بدن ادامه می‌دهند. این اثرات نشان می‌دهند که چقدر به هم مرتبط هستند و چگونه سیستم ایمنی می‌تواند خواب را برای بهبود توانایی خود در مبارزه با عفونت مهار کند.
دانشجوی دکتری پژوهشی ارگونومی شناختی، عاشق یادگیری، عاشق خواب و مباحث مرتبط با آن و عاشق دانستن درباره عملکردهای شناختی انسان… خوشحالم که در این بستر، فرصت اشتراک اطلاعات با شما عزیزان را دارم.