بسیاری از مراجعین به کلینیک خواب شیراز از ما می پرسند چرا از خواب میپرم دیگه خوابم نمیبره؟! اکثر افراد یک یا دو بار در طول شب از خواب بیدار می شوند. دلایلی که ممکن است این اتفاق بیفتد عبارتند از نوشیدن کافئین یا الکل در اواخر روز، محیط خواب نامناسب، اختلال خواب یا وضعیت سلامتی دیگر.
زمانی که نمی توانید سریع بخوابید، خواب با کیفیت کافی برای شاداب بودن در روز بعد نخواهید داشت. مهم است که بفهمید چه چیزی شما را از خواب بیدار می کند تا بتوانید مشکل را درمان کنید و کمی استراحت کنید.
به طور کلی، بزرگسالان برای داشتن بهترین سلامتی و تندرستی به 7 تا 9 ساعت خواب در شبانه روز نیاز دارند. این به دوره ها شامل خواب سبک، عمیق و حرکت سریع چشم (REM) می شود. هر شب چندین بار این مراحل را طی می کنید. بیشتر خواب عمیق شما در اوایل شب اتفاق می افتد. تا صبح، شما عمدتا در خواب REM (زمانی که خواب می بینید) و خواب سبک تر هستید، این زمانی است که راحت تر از خواب بیدار می شوید.
علل فیزیکی
یکی از عللی که از خواب بیدار می شود و دیگر خوابتان نمیبرد، علت فیزیکی است. بسیاری از بیماری ها دارای علائمی هستند که در شب بدتر می شوند، مانند:
- درد، به ویژه آرتریت، نارسایی قلبی، کم خونی داسی شکل یا سرطان. اگر بیش از حد درد دارید که نمی توانید بخوابید به پزشک خود اطلاع دهید. آنها ممکن است نیاز به تغییر داروی شما داشته باشند.
- مشکلات تنفسی ناشی از آسم، برونشیت یا سایر بیماری های ریوی.
- مشکلات گوارشی، به ویژه درد و سرفه ناشی از رفلاکس اسید یا علائم سندرم روده تحریک پذیر.
- هورمون ها خانمها اغلب شبها زمانی که سطح هورمون آنها در طول دورههای قاعدگی یا یائسگی تغییر میکند، از خواب بیدار میشوند. گرگرفتگی و تعریق شبانه نیز خواب را مختل می کند.
- بیماری های مغزی و عصبی، از جمله آلزایمر و پارکینسون.
- ادرار کردن زیاد، احتمالاً به این دلیل که در طول روز مایعات زیادی مینوشیدید یا به دلیل بیماریهایی مانند دیابت، بیماری قلبی یا التهاب مثانه.
داروهایی برای درمان این بیماریها نیز میتوانند بر خواب شما تأثیر بگذارند، از جمله مسدودکنندههای بتا، داروهای ضد افسردگی، داروهای ADHD، ضداحتقانها و درمانهای تنفسی که دارای استروئید هستند.
اگر مشکلات سلامتی اغلب خواب شما را مختل می کند، به پزشک خود اطلاع دهید. ممکن است به این معنی باشد که باید درمان را شروع کنید یا کاری را که انجام داده اید تغییر دهید تا علائم خود را تحت کنترل داشته باشید.
علل روانی
چرا از خواب میپرم دیگه خوابم نمیبره؟ یکی از دلایل مهم اختلالات خلقی است. استرس یکی از دلایل اصلی بیدار شدن افراد در شب است. استرس و اضطراب خواب شما را سبک تر می کند و از خواب عمیق و REM جلوگیری می کند.
سایر مشکلات سلامت روان نیز می تواند باعث مشکلات خواب شود، از جمله:
- اختلالات اضطرابی مانند اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)
- اختلال دوقطبی
- افسردگی
- روانگسیختگی
اگر وضعیت سلامت روان شما را بیدار نگه می دارد، از روانپزشک کمک بگیرید.
عادات خواب شما
چرا از خواب میپرم دیگه خوابم نمیبره؟ برخی از کارهایی که هر روز انجام می دهید می توانند شما را از خواب راحت در شب بازدارند.
- برنامه خواب شما تغییر دادن زمانی که به رختخواب می روید و از خواب بیدار می شوید، تنظیم ساعت داخلی را سخت می کند.
- وسایل الکترونیک. نور تلفن و کامپیوتر می تواند مغز شما را بیدار کند.
- الکل. نوشیدن یک نوشیدنی قبل از خواب ممکن است باعث شود سریع بخوابید، اما شب هنگام با از بین رفتن آن از خواب بیدار خواهید شد. و به شما اجازه نمی دهد به مراحل خواب عمیق یا REM برسید.
- کافئین این یک محرک است که ممکن است 8 ساعت طول بکشد تا از بین برود.
- سیگار کشیدن. نیکوتین یکی دیگر از محرکهایی است که میتواند از خواب راحت جلوگیری کند و باعث پریدن از خواب در شب شود. بسیاری از سیگاری ها خیلی زود از خواب بیدار می شوند زیرا بدنشان هوس سیگار می کند.
محیط خواب شما
چیزهایی که در اطراف شما هستند مانند نور، حیوانات خانگی یا دما می توانند خواب ماندن را هنگام حرکت بین مراحل خواب دشوار کنند. کارشناسان به شما پیشنهاد می کنند:
- پرده هاس ذخیم روی پنجره ها قرار دهید یا از ماسک چشم استفاده کنید تا نور را مسدود کنید.
- برای حذف صداها از گوش گیر، پنکه یا دستگاه نویز سفید استفاده کنید.
- دما اتاق خواب را خنک نگه دارید.
اختلالات ریتم خواب
بدن شما دارای یک چرخه طبیعی خواب آلودگی و هوشیاری است. هورمون ها و نور روز آن را کنترل می کنند. هنگامی که این چرخه بهم میخورد، در خوابیدن مشکل پیدا می کنید و از خواب می پرید. علل آن عبارتند از:
- سن. با افزایش سن، ریتم خواب بدن شما تغییر می کند. عصرها زودتر خسته می شوید و صبح زودتر از خواب بیدار می شوید. همچنین زمان بیشتری را در مراحل سبک تر و زمان کمتری را در مراحل عمیق و REM می گذرانید.
- جت لگ
- شب کار یا شیفت های چرخشی
در مورد برخی از این مسائل کار زیادی نمی توانید انجام دهید. روی چیزهایی که می توانید کنترل کنید تمرکز کنید، مانند عادات روزانه و شبانه خود و هر بیماری که نیاز به درمان دارد.
اختلالات خواب
انواع دیگر مشکلات خواب می توانند بر توانایی شما برای خواب ماندن تأثیر بگذارند، مانند:
- آپنه خواب . اگر شبها احساس خفگی میکنید. بافتهای دهان و گلو، راه هوایی شما را میبندند، که تنفس شما را بارها در شب متوقف میکند. مغز شما آنقدر شما را بیدار می کند که بتوانید دوباره نفس بکشید و ممکن است کاملاً بیدار شوید. یکی از موثرترین ارزیابی ها در این مورد مراجعه به متخصص خواب و تست خواب است.
- سندرم پای بی قرار. این باعث احساس گزگز می شود که میتواند باعث شود از خواب بیدار شوید و نتوانید مجدد بخوابید.
- ترور شب. این قسمت هایی از جیغ زدن، فریاد زدن یا ترسیدن در هنگام خواب است. این مورد بیشتر در کودکان شایع است، اما بزرگسالان نیز می توانند آنها را داشته باشند.
نکاتی برای کمک به خوابیدن در طول شب
برخی از این روشهای بهداشت خواب را برای کمک به خواب باکیفیت تر امتحان کنید:
- از سیگار یا هر ماده نیکوتین دار استفاده نکنید در اواخر روز از کافئین و الکل دوری کنید.
- هر روز حداقل 15 دقیقه به بیرون از منزل بروید تا ساعت داخلی خود را تنظیم کنید.
- ورزش منظم داشته باشید. حداقل 5 ساعت باید فاصله بین ورزش شما و خواب شما باشد.
- به برنامه خواب پایبند باشید. سعی کنید هر روز سر ساعت مشخصی بخوابید و بیدار شوید.
- سعی کنید در طول روز چرت نزنید.
- یک روال آرامش بخش قبل از خواب را دنبال کنید. حمام آب گرم بگیرید، به موسیقی ملایم گوش دهید یا کتاب بخوانید.
- صفحه نمایش های الکترونیکی را خاموش کنید. یک ساعت قبل از خواب از وسایلی که صفحه نمایش دارند استفاده نکنید.
- از رختخواب خود برای چیزی غیر از خواب استفاده نکنید.
- اتاق را ساکت، تاریک و خنک نگه دارید.
- از تخت خواب بلند شوید اگر بعد از 15 تا 20 دقیقههنوز به خواب نرفتید، از رختخواب بلند شوید و کاری آرام بخش انجام دهید تا زمانی که دوباره احساس خواب آلودگی کنید. در حالی که سعی می کنید دوباره بخوابید، در مقابل تمایل به استفاده از گوشی خود مقاومت کنید.
اگر فکر می کنیداز خواب می پرید و میگویید دیگه خوابم نمیبره می تواند با متخصصین کلینیک سلامت مغز در تماس باشید 07136476172 09172030360
درباره نویسنده
دکتر علی محمد کمالی فارغ التحصیل دکترای تخصصی علوم اعصاب از دانشگاه علوم پزشکی شیراز، بیش از 15 سال است که در زمینه پژوهش، تدریس و فعالیت های اجرایی در حوزه علوم اعصاب فعالیت و تجربه دارد. وی همچنین در ارتقا عملکرد های شناختی با استفاده از نوروتکنولوژی و مطالعات خواب تخصص ویژه ای دارد. او یکی از بنیانگذاران انستیتو سلامت مغز دانا است، (گروهی که سلامت مغز را اولویت جامعه می داند).
دکتر کمالی بیش از 50 مقاله پژوهشی (h-index 13) در مجلات معتبر علمی به چاپ رسانده و در حال حاضر مدیر عامل انستیتو سلامت مغز دانا است. بعلاوه به عنوان پژوهشگر ارشد واحد مغز، شناخت و رفتار دپارتمان علوم اعصاب دانشگاه علوم پزشکی شیراز مشغول فعالیت می باشد. می توانید پژوهش او را در Google Scholar دنبال کنید.
دکتر کمالی علاوه بر تخصص در زمینه علوم اعصاب، سال ها است که به عنوان مدیر اجرایی مجله علوم پزشکی پیشرفته و فناوری های کاربردی (JAMSAT) مشغول به فعالیت است. همچنین به عنوان دبیر اجرایی انجمن علوم اعصاب ایران شاخه فارس فعالیت می کند.