افرادی که دچار اختلال اعتیاد به هروئین هستند، تغییراتی در بیان ژنی به نام FYN دارند – ژنی که برای تنظیم تولید پروتئین تائو شناخته می شود، پروتئینی که سطح بالای آن در اختلالات عصبی-شناختی مانند بیماری آلزایمر، نقش دارد.
این مطالعه تأکید می کند، استفاده از مواد افیونی می تواند بر روی مغز تأثیر بگذارد که ممکن است آسیب پذیری سیستم های عصبی و تخریب عصبی را در اواخر زندگی، افزایش دهد.
با این حال، از آنجا که این تغییرات اپی ژنتیک است (تغییر در عملکرد ژن که تحت تأثیر عوامل محیطی است و نه تغییر در خود DNA)، برگشت پذیر هستند، داروهایی که قبلاً جهت هدف قرار دادن FYN (ژن تنظیم کننده پروتئین تائو) برای اختلالات تخریب شونده عصبی تولید شده اند، ممکن است به عنوان یک درمان جدید برای اعتیاد به مواد افیونی، مورد مطالعه قرار گیرند.
جالب است که یافته ها در مدل های انسانی، حیوانی و سلولی سازگار بود. از طریق تجزیه و تحلیل مغز مصرف کنندگان هروئین پس از مرگ، این گروه دریافتند که در سلول های عصبی، این مشکلات با اختلال قابل توجهی مربوط به ژنی به نام FYN است.
اساساً، هروئین DNA را در ژن FYN باز می کند، پروتئینی به نام تیروزین کیناز FYN را کد می کند، که به شدت با ظرفیت پذیری سیناپسی مرتبط است و به طور مستقیم منجر به تولید Tau می شود.
Tau بیش از حد در مغز، با بیماری های تخریب شونده عصبی ارتباط دارد.
محققان مشاهده کردند که بیان و فعالیت تیروزین کیناز FYN در موشهای آموزش دیده برای تزریق هروئین و همچنین در سلولهای عصبی اولیه جسم مخطط تحت درمان با مورفین، در شرایط آزمایشگاهی افزایش می یابد. علاوه بر این، آنها نشان دادند که مهار FYN کیناز (یا از طریق دارویی یا از طریق دستکاری ژنتیکی) باعث کاهش رفتارهای مربوط به مصرف هروئین می شود.
این یافته ها، آگاهی در مورد تأثیر احتمالی هروئین در تغییر سیستم های عصبی مربوط به اختلالات تخریب شونده عصبی را افزایش می دهد. این یافته ها همچنین مهارکننده های FYN را به عنوان یک روش درمانی جدید برای اختلالات استفاده از هروئین شناسایی می کند.
محققان جهت ارزیابی رابطه علی بین مصرف هروئین و آسیب شناسی FYN، مغز موشهای صحرایی آموزش دیده برای مصرف خودکار هروئین را مطالعه کردند.
با اسکن کل ژنوم مصرف کنندگان هروئین جهت شناسایی وجود اختلالات در روشن یا خاموش شدن ژن ها، محققان دریافتند که هروئین باعث باز شدن DNA در ژن FYN می شود. ژن FYN شناخته شده است که تولید Tau را تنظیم می کند، پروتئینی که در اختلال تخریب عصبی مانند بیماری آلزایمر نقش دارد، به این معنی که هروئین ممکن است مصرف کنندگان را در معرض خطر بیشتری از بیماری های تخریب شونده عصبی قرار دهد.
نکته مهم، این یافته های جدید نشان می دهد که مهارکننده های FYN (که قبلاً توسعه یافته اند و برای استفاده در بیماری آلزایمر مورد ارزیابی قرار می گیرند) ممکن است ابزارهای درمانی امیدوار کننده ای برای اختلال استفاده از هروئین، باشند.
محققان اظهار کردند: “مصرف بیش از حد مواد مخدر به دلیل سوء مصرف مواد افیونی همچنان در طی همه گیر کنونی ویروس کرونا، به شدت افزایش می یابد، و درمان های جدید به شدت مورد نیاز است.”
“بینش های مولکولی مستقیم در مغز انسان هایی که دچار اختلال اعتیاد به هروئین هستند، بسیار مهم است. یافته های مطالعه جدید ما به وضوح خطوط جدیدی از فرصت های درمانی برای اختلال استفاده از مواد افیونی را باز می کند، که می تواند جان بسیاری از افراد را به طور بالقوه نجات دهد. ”
برای اطلاعات بیشتر به مؤسسه سلامت مغز دانا مراجعه کنید.
منبع:
Chromatin accessibility mapping of the striatum identifies tyrosine kinase FYN as a therapeutic target for heroin use disorder, Nature Communications 2020
درباره نویسنده
دکتر علی محمد کمالی فارغ التحصیل دکترای تخصصی علوم اعصاب از دانشگاه علوم پزشکی شیراز، بیش از 15 سال است که در زمینه پژوهش، تدریس و فعالیت های اجرایی در حوزه علوم اعصاب فعالیت و تجربه دارد. وی همچنین در ارتقا عملکرد های شناختی با استفاده از نوروتکنولوژی و مطالعات خواب تخصص ویژه ای دارد. او یکی از بنیانگذاران انستیتو سلامت مغز دانا است، (گروهی که سلامت مغز را اولویت جامعه می داند).
دکتر کمالی بیش از 50 مقاله پژوهشی (h-index 13) در مجلات معتبر علمی به چاپ رسانده و در حال حاضر مدیر عامل انستیتو سلامت مغز دانا است. بعلاوه به عنوان پژوهشگر ارشد واحد مغز، شناخت و رفتار دپارتمان علوم اعصاب دانشگاه علوم پزشکی شیراز مشغول فعالیت می باشد. می توانید پژوهش او را در Google Scholar دنبال کنید.
دکتر کمالی علاوه بر تخصص در زمینه علوم اعصاب، سال ها است که به عنوان مدیر اجرایی مجله علوم پزشکی پیشرفته و فناوری های کاربردی (JAMSAT) مشغول به فعالیت است. همچنین به عنوان دبیر اجرایی انجمن علوم اعصاب ایران شاخه فارس فعالیت می کند.