تعبیر خواب های پریشان و کابوس های شبانه چیست؟

خواب های پریشان و کابوس های شبانه با هم بشنویم:

زمان که در خواب هستیم مغز مجالی پیدا میکند تا شارژ شود تا برای فعالیت های روز بعد انرژی لازم را داشته باشد. اما آیا واقعا وقتی ما به خواب میرویم مغز ما هم خوابیده؟. در واقع باید گفت به عبارتی مغز از دست ما راحت میشود تا بتواند به امور خود رسیدگی کند. و خودش را سروسامان بدهد. اما به هیچ وجه حالت بیکاری و خواب مطلق را تجربه نمی کند.  و چه بسا قسمت هایی درونی مغز بسیار فعال تر از حالت بیداری باشند. گواه این امر رویاها و خواب های پریشان است که حین خواب می بینیم. بعضاً خواب مکان ها یا افرادی را می بینیم که اصلا در بیداری ندیده ایم.

رویا یکی از منحصر به فرد ترین و جذاب ترین جنبه های خواب است. حدودا هر فرد در طول یک خواب شبانه ی عادی  نزدیک به 2 ساعت رویا می بیند. رویاها در مرحله حرکات سریع چشم  حین خواب  دیده می شوند که به آن خواب رِم (REM) گفته میشود. اما انواع مختلف رویاها می توانند در هر بخشی از چرخه خواب رخ دهند.

 محتوای رویاها

رویاها می تواند مثبت یا منفی، واقعی یا فانتزی باشد. دانشمندان می دانند که بیشتر رویاها در طول حرکت سریع چشم (خواب رِم) حین خواب رخ می دهد. خواب رِم معمولا به طور معمول چرخه هر 90 دقیقه در طول یک شب خواب و ممکن است 20 تا 25 دقیقه طول بکشد.

رویاها می توانند تصویری داشته باشند که مثبت، منفی یا کاملا گیج کننده است. رویاها احتمالا منعکس کننده دوره تخیل فراوان در طول خواب است. با این وجود، چه در رویاهای خوب یا بد، تجربیات از زمان بیداری شما به محتوای رویا گنجانده شده است.

کارشناسان همچنین در مورد اینکه چرا ما رویا می بینیم بحث کرده اند. شواهد قابل توجهی به نقش مهم رویاها در تسهیل توابع مغز مانند حافظه و پردازش عاطفی اشاره کرده اند. به نظر می رسد که رویاها بخش مهمی از خواب طبیعی و سالم هستند. رویاهای آشفته و کابوس ها می توانند خواب با کیفیت را مختل کنند و حتی در طول ساعات بیداری عملکرد فرد را تحت تاثیر قرار دهند.

آیا رویای پریشان کیفیت خواب را تحت تاثیر قرار می دهند؟

رویا بخشی عادی از خواب سالم است. خواب خوب به عملکرد بهتر شناختی و سلامت عاطفی مرتبط است و مطالعات نیز رویاها را به تفکر، حافظه و پردازش عاطفی مرتبط دانسته اند. به این ترتیب، بسیاری از کارشناسان معتقدند که رویا یک انعکاس یا کمک به خواب با کیفیت است.

با این حال، همه رویاها برابر نیستند. برخی از رویاها ممکن است تاثیر منفی بر خواب داشته باشند. رویاهای بد شامل محتواهای ترسناک، تهدیدآمیز و یا آسیب رسان است. هنگامی که نوع رویاها باعث بیداری از خواب شود، می توان آن را یک کابوس نامید.

 چه موقع امکان رویا یا خواب های پریشان یا کابوس بیشتر است؟

کابوس ها می توانند به صورت منفی بر خواب تاثیر بگذارند، اما معمولا زمانی رخ می دهند که اغلب فرد در طول روز نگران و مضطرب بوده است. اکثر افراد هرچند وقت یکبار  تجربه دیدن رویای آشقفته و کابوس دارند. اما هیچ تاثیر قابل توجهی بر کیفیت خواب آنها ایجاد نمیکند. وقتی کابوس ها بصورت مکرر اتفاق می افتند، می توانند مانع خواب با کیفیت شوند. حتی برخی افراد، ممکن است چندین بار در هفته و یا بیشتر از یک بار در هر شب  کابوس ببنند.

اختلال کابوس را می توان به عنوان وقوع کابوس های مکرر تعریف کرد که با خواب فرد یا خلق و خوی فرد و یا تفکر فرد در طول روز ارتباط دارد. افراد مبتلا به اختلال کابوس ممکن است نسبت به خوابیدن بی علاقه یا مضطرب باشند. چرا که پس از بیدار شدن از خواب در اثر رویای پریشان و کابوس، تمایل به بیدار ماندن و مشکل در ادامه خوابیدن همراه باشند. و بنابراین مشکل بعدی که شامل ترس آنها از تکرار یا ادامه رویاهای مزاحم، منجر به افزایش خطر بی خوابی و محرومیت از خواب در آنها خواهد شد.

 رویای پریشان در چه مرحله‌ای از خواب رخ می‌دهد؟

برخلاف تصور افراد، رویا دیدن در مرحله خواب عمیق اتفاق نمی‌افتد. بلکه بعد از ورود به خواب سطحی رم تجربه می‌شود. درواقع از ابتدای خواب شب هرچه به صبح نزدیک‌تر می‌شویم، احتمال رویا دیدن نیز بیشتر می‌شود. بنابراین می‌توان گفت اغلب رویاها در یک‌سوم پایانی مدت خواب اتفاق می‌افتند. رویاها می‌توانند همراه با حس شادی، هیجان، ترس، خشم و… باشند. خواب دیدن به قدری واقعی می‌نماید که گویی فرد در آن حضور فیزیکی دارد. اما از آنجایی که حین خواب تمام عضلات بدن به دستور مغز فلج می‌شوند. انسان نمی‌تواند همگام با رویا، اعضای بدن خود را حرکت دهد. جالب است بدانید خداوند عضلات چشم و دستگاه تنفسی را از این قاعده مستثنی کرده است. به همین دلیل است که حین خواب دچار وقفه تنفسی نمی‌شویم و رویاها را بدون حرکت دادن بدن با چشمان خود تعقیب می‌کنیم.

البته در این زمینه اختلالی تحت‌عنوان اختلال رفتاری خواب رم (RBD) وجود دارد که مغز را در فلج کردن عضلات حین خواب دچار مشکل می‌کند. افراد مبتلا به این اختلال که بیشتر آنها را آقایان بالای ۵۰ سال تشکیل می‌دهند. آنها حین رویا دیدن، حرکات فیزیکی مختلف مثل مشت و لگد زدن را تجربه می‌کنند. درنتیجه ممکن است به خود یا افراد همبستر آسیب برسانند. این افراد معمولا بعد از بیدار شدن از خواب، رویایی را به یاد می‌آورند که متناسب با حرکات فیزیکی‌ مشاهده‌شده توسط اطرافیان است. این اختلال بسیار جدی است و باید تحت‌درمان قرار بگیرد. آمارها نشان داده‌اند درصد بالایی از این بیماران طی ۱۰ سال آینده به پارکینسون یا بیماری لرزش مبتلا خواهند شد.

چگونه می توانیم رویاهای آشفته و کابوس را در خواب متوقف کنیم؟

درمان اختلال کابوس می تواند شامل درمان رفتاری و یا استفاده از داروها باشد.

بهبود عادات و بهداشت خواب می تواند به کاهش رویاهای آشفته و  کابوس دیدن حین خواب کمک کند. برخی از راهنمایی های خاص عبارتند از:

• تمرین تکنیک های آرامش بخش برای به حداقل رساندن استرس و اضطراب.
• تامین محیط آرام و آرامبخش و آمادگی جهت خواب راحت.
• به حداقل رساندن استفاده از صفحه نمایش برای یک ساعت یا بیشتر قبل از خواب.

اجتناب از تماشای فیلم هایی با محتوای ترسناک یا ناکامی.

• عدم مصرف الکل، چرا که دقیقا بر روی خواب رِ م که مرحله ی رویا دیدن است اثر میگذارد.

آیا وضعیت بدنی خوابیدن روی رویاها و کابوس ها تاثیر می گذارد؟

بعضی از محققان بیان کردند که محتوای رویا ممکن است بر اساس موقعیت بدنی خوابیدن فرد متفاوت باشد. زیرا احساسات و فشار فیزیکی اعمال شده به فرد زمانی که به پشت ، پلو یا شکم  خواببیده است متفاوت است. یک مطالعه نشان داد افرادی که در سمت چپ خود خواب بودند، احتمال بیشتری داشتند که رویای آشفته و کابوس ببینند.

اما باید توجه کرد بسیاری از افراد، موقعیت بدنی خود را در طول شب بدون آگاهی از آن تغییر می دهند.

چه زمانی رویا یا خواب های پریشان نیاز به درمان و مداخله پزشکی دارد؟

درصورت خواب های پریشان و کابوس بیش از یک بار در هفته لازم است که این مسئله جدی گرفته شود. چر که این مسئله باعث می شود فرد در نتیجه ی  یک خواب بی کیفیت، بیداری بی کیفیت را تجربه کند. تاثیر بر خلق و خوی روزانه، تفکر یا سطح انرژی افراد، توسط کابوس آنرا به یک مسئله در اولویت جهت رسیدگی قرار میدهد. انجام تست خواب در کیلینیک های تست خواب، کمک میکند تا پزشک متخصص خواب، درمان بهینه ای برای کاهش این رویاها پیدا کند.

A.S.Jafari

دانشجوی دکتری پژوهشی ارگونومی شناختی، عاشق یادگیری، عاشق خواب و مباحث مرتبط با آن و عاشق دانستن درباره عملکردهای شناختی انسان… خوشحالم که در این بستر، فرصت اشتراک اطلاعات با شما عزیزان را دارم.