بیوفیدبک چگونه به بهبود ما کمک می کند؟

بیوفیدبک چیست؟

بیوفیدبک یک تکنیک ذهن و بدن است که شامل استفاده از بازخورد بصری یا شنیداری برای آموزش تشخیص علائم و نشانه های فیزیکی استرس و اضطراب مانند افزایش ضربان قلب، تغییرات دمای بدن و تنش عضلانی استفاده می شود.

با یادگیری نحوه کنترل جسمی و خلقی با استفاده از بیوفیدبک، افراد می توانند بیاموزند که چگونه ذهن و بدن خود را آرام کنند و با علائم استرس بهتر کنار بیایند.

هدف بیوفیدبک ایجاد تغییرات ظریف در بدن است که نتیجه مطلوب را در پی دارد. این شامل آرامش بخشیدن به برخی از ماهیچه ها، کاهش ضربان قلب یا کاهش احساس درد باشد. برخی از کارکردهایی که افراد می توانند کنترل آن را بیاموزند عبارتند از:

• جریان خون
• فشار خون
• ضربان قلب
• تنش عضلانی
• درک درد

انجمن روانشناسی بیوفیدبک را فرایندی تعریف می کند که به افراد اجازه می دهد فعالیت فیزیولوژیکی خود را به منظور بهبود سلامتی یا عملکرد تغییر دهند. با استفاده از ابزارهای اندازه گیری دقیق، اطلاعات مربوط به عملکردهای بدن در اختیار کاربر قرار می گیرد.

انواع بیوفیدبک

انواع مختلف بیوفیدبک وجود دارد. رویکرد خاصی که برای استفاده انتخاب می کنید ممکن است بستگی به این داشته باشد که مشکل شما چیست و درمانگر یا پزشک شما چه توصیه هایی می کند.

بیوفیدبک تنفسی

بیوفیدبک تنفسی شامل پوشیدن سنسور هایی در اطراف قفسه سینه و شکم برای نظارت بر میزان تنفس و الگوی آن است. با آموزش، افراد می توانند یاد بگیرند که بر میزان تنفس خود کنترل بیشتری داشته باشند و این می تواند در شرایط مختلف از جمله هنگام اضطراب کمک کند.

بیوفیدبک ریتم ضربان قلب

با استفاده از بیوفیدبک ریتم ضربان قلب فرد از سنسوری متصل به گوش یا انگشتان یا سنسورهایی که روی مچ، قفسه سینه یا تنه قرار می گیرند مورد ارزیابی قرار میگیرد. شواهدی وجود دارد که بیوفیدبک ریتم ضربان قلب ممکن است برای تعدادی از اختلالات مختلف از جمله آسم و افسردگی مفید باشد.

پاسخ گالوانیک پوست

واکنش پوستی گالوانیک، که به رسانایی پوست نیز معروف است ، نوعی بازخورد زیستی است که شامل اندازه گیری میزان تعریق در سطح پوست می باشد. این نوع بازخورد زیستی یک نشانگر مفید برای تشخیص سطوح برانگیختگی احساسی فرد است.

گذشته از عملکرد تنظیم کننده گرما، تحریک عاطفی نیز می تواند به راحتی باعث تعریق شود. هرچه افراد بیشتر برانگیخته شوند، به علت تعریق بیشتر رسانایی پوست آنها قوی تر خواهد بود.

بیوفیدبک فشار خون

بیوفیدبک فشار خون شامل پوشیدن سنسور هایی است که اطلاعاتی در مورد فشار خون فرد ارائه می دهد. این دستگاه ها اغلب کاربر را از طریق تکنیک های آرامش بخشی که ممکن است از نشانه های بصری، تمرینات تنفسی یا موسیقی استفاده کند، راهنمایی می کنند.

بیوفیدبک حرارتی (بازخورد دما)

در بیوفیدبک حرارتی، بیماران از سنسورهایی استفاده می کنند که دمای پوست را تشخیص می دهند. از آنجا که افراد اغلب در زمان استرس دچار کاهش دمای بدن می شوند، چنین وسایلی می توانند به افراد کمک کنند تا تشخیص دهند که دقیقا چه زمانی احساس استرس می کنند و استرس آنها بیش از حد معمول است.

نوروفیدبک (بیوفیدبک EEG)

نوروفیدبک شامل استفاده از الکتروانسفالوگرافی (EEG) برای اندازه گیری فعالیت امواج مغزی است. سنسورهایی روی پوست سر به یک دستگاه EEG متصل هستند. نوروفیدبک گاهی به عنوان یک درمان غیر تهاجمی برای اختلال نقص توجه/بیش فعالی (ADHD)، درد، اعتیاد، اضطراب، افسردگی و سایر اختلالات استفاده می شود.

الکترومیوگرافی

با الکترومیوگرافی، حسگرهایی در نقاط مختلف بدن قرار می گیرند و به دستگاه EMG متصل می شوند. این دستگاه با نظارت بر فعالیت الکتریکی که منجر به انقباض ماهیچه می شود، تغییرات کشش و انقباض ماهیچه ها را در طول زمان تشخیص می دهد.

تکنیک

بیوفیدبک اغلب به عنوان یک نوع آموزش به عنوان یک درمان در نظر گرفته می شود. با آموزش و تمرین، می توان از بیوفیدبک برای کمک به افراد برای توسعه مهارت های جدید استفاده کرد که ممکن است به آنها در عملکرد بهتر کمک کند

یک جلسه بیوفیدبک اغلب بین 30 تا 60 دقیقه به طول می انجامد. یک دوره معمولی درمان اغلب شامل 8 تا 12 جلسه است. مدت زمان درمان و تعداد جلسات مورد نیاز به عوامل زیادی بستگی دارد، از جمله:

• فرد چقدر خوب به آموزش پاسخ می دهد
• شرایطی که روی آن تمرکز کرده اید
• اهداف شما برای درمان

در یک جلسه معمولی بیوفیدبک چه اتفاقی می افتد:

• حسگرهای الکتریکی بسته به نوع پاسخ در حال اندازه گیری به مناطق خاصی از بدن شما متصل می شوند.
• این سنسورها به دستگاه اندازه گیری متصل می شوند که بازخورد پاسخ های فیزیکی شما را نشان می دهد.
• در طول جلسه، درمانگر شما را از طریق تمرینات ذهنی مختلف که ممکن است شامل تجسم، مدیتیشن، تنفس یا تکنیک های آرامش باشد راهنمایی می کند .
• هنگام انجام این فعالیتها، اطلاعات مربوط به پاسخ فیزیکی خود را در مانیتور مشاهده خواهید کرد.

مزایای بیوفیدبک

بیوفیدبک مانند سایر روشهای درمانی، دارای جنبه های مثبت و منفی خاص خود است. ممکن است برای همه مناسب نباشد، بنابراین مهم است که قبل از تعیین اینکه آیا این بهترین انتخاب برای شما است، مزایا و خطرات را در نظر بگیرید. بنابراین برخی از دلایلی که ممکن است  از بیوفیدبک استفاده کنید چیست؟

غیرتهاجمی و امن است

بیوفیدبک ممکن است در شرایطی که سایر درمانها موثر نبوده یا افرادی که نمی توانند از داروهای خاصی استفاده کنند، جذاب باشد. از آنجا که بیوفیدبک غیرتهاجمی است، بیماران ممکن است در شرایطی که سایر درمانها تهاجمی تر هستند، آن را ترجیح دهند.

می تواند سایر درمان ها را تکمیل کند

آموزش بیوفیدبک نیز می تواند به عنوان بخشی از رویکرد درمانی مورد استفاده قرار گیرد. مردم اغلب از بیوفیدبک برای تقویت سایر درمانها، از جمله داروها و استراتژیهای آرامش استفاده می کنند.

می تواند به شما در کنترل احساسات کمک کند

بیوفیدبک همچنین به مردم می آموزد که چگونه می توانند واکنش های خود را در شرایط استرس زا کنترل کنند، که می تواند به افراد کمک کند احساس کنترل بیشتری داشته باشند و بتوانند استرس هایی را که ممکن است در زندگی روزمره با آن روبرو شوند و همچنین استرس ناشی از بیماری های دیگر را مدیریت کنند.

بیوفیدبک همچنین می تواند مزایای دیگری برای سلامت روان داشته باشد ، از جمله یادگیری تکنیک های جدید برای مقابله با احساس اضطراب و مدیریت پاسخ های احساسی.

اثربخشی

در حالی که محققان از نحوه و چگونگی عملکرد بیوفیدبک مطمئن نیستند، اما می دانند که در درمان انواع بیماری ها امیدوار کننده بوده است. این مورد توسط بسیاری در زمینه پزشکی به عنوان یک درمان جایگزین برای اختلالات خلقی و اضطرابی پذیرفته شده است.

• یک بررسی نشان داد که بازخورد زیستی و نوروفیدبک دارای پتانسیل بالایی برای درمان اختلالات خلقی و اضطرابی، از جمله PTSD، اختلال اضطراب فراگیر و افسردگی در بزرگسالان است.
• بیوفیدبک، به ویژه نوروفیدبک، باعث بهبود تمرکز و کاهش بیش فعالی در افراد مبتلا به ADHD می شود.
• یک متاآنالیز نشان داد که بیوفیدبک افسردگی و تنش عضلانی را کاهش داده و  در بیماران مبتلا به کمردرد موثر است.
• یک بررسی سیستماتیک نشان داد که بیوفیدبک به بهبود فرآیندهای شناختی، خلق و خو و اضطراب در درمان اختلالات تشخیص داده شده از نظر بالینی مانند ADHD، بیماری آلزایمر، بی اشتهایی، افسردگی، اسکیزوفرنی، اختلال مصرف مواد و PTSD کمک می کند

مواردی که باید در نظر گرفت

به طور کلی بیوفیدبک به عنوان یک روش ایمن در نظر گرفته می شود ، اما همیشه قبل از شروع باید با پزشک یا درمانگر خود در مورد گزینه های موجود صحبت کنید. بیوفیدبک لزوماً برای همه مناسب نیست و سایر رویکردها ممکن است برای موقعیت منحصر به فرد شما بهتر عمل کنند.

اگر به این نتیجه رسیدید که بازخورد زیستی برای شما مناسب است، حتماً مدارک حرفه ای مرکز درمانی را بررسی کنید و از هزینه های احتمالی آموزش بیوفیدبک خود، از جمله هزینه هر جلسه، مطلع شوید.

قیمت بیوفیدبک

هزینه های بازخورد زیستی می تواند متفاوت باشد، با این حال بر اساس کتاب تعرفه های معاونت درمان علوم پزشکی در حال حاضر (سال 1400) تعرفه یک جلسه بیوفیدبک حدود 170 هزار تومان می باشد. در برخی موارد هزینه ها بسته به آموزش، صلاحیت و تجربه درمانگر می تواند متفاوت است.

همچنین تعدادی دستگاه بیوفیدبک خانگی و پوشیدنی در بازار موجود است. چنین دستگاه هایی می توانند قیمت قابل توجهی داشته باشند، برخی از آنها 20 دلار قیمت دارند و دستگاه های گران تر آنها هزاران دلار هزینه دارند.

دستگاه های بیوفیدبک

دستگاه های بیوفیدبک به دو دسته مختلف تقسیم می شوند. اولین مواردی هستند که توسط متخصصان پزشکی و سلامت روان استفاده می شوند. مورد دوم مواردی هستند که در بازار مصرف برای استفاده شخصی در دسترس هستند. به یاد داشته باشید که اکثر دستگاه هایی که برای خرید در دسترس می بینید از نظر ایمنی یا اثربخشی توسط سازمان غذا و دارو (FDA) ارزیابی نشده اند. با درمانگر خود در مورد دستگاه هایی که توصیه می کنند صحبت کنید.

• دستگاه های بیوفیدبک بالینی : دستگاه های بیوفیدبک مورد استفاده برای اهداف بالینی توسط FDA تایید می شود. این دستگاهها اغلب از طریق کلینک های بیوفیدبک یا مطب پزشک در دسترس هستند.
• دستگاه های بیوفیدبک استفاده شخصی: تعدادی از دستگاه های بیوفیدبک را می توان برای استفاده شخصی و خانگی از خرده فروشان آنلاین مختلف خریداری کرد. چنین دستگاه هایی اغلب شامل پوشیدن سنسورهایی هستند که اطلاعات را ضبط می کنند و سپس می توانند به رایانه متصل شوند. سایر دستگاه های پوشیدنی از حسگرهایی استفاده می کنند که سپس اطلاعات را از طریق یک برنامه در دستگاه تلفن همراه شما ارائه می دهند. این دستگاه ها شامل ابزارهای پوشیدنی از حسگرهای عضلانی گرفته تا واحدهای پاسخ پوستی تا مانیتورهای امواج مغزی می شوند.

قبل از خرید دستگاه بیوفیدبک

Dr. AM Kamali

درباره نویسنده

دکتر علی محمد کمالی فارغ التحصیل دکترای تخصصی علوم اعصاب از دانشگاه علوم پزشکی شیراز، بیش از 15 سال است که در زمینه پژوهش، تدریس و فعالیت های اجرایی در حوزه علوم اعصاب فعالیت و تجربه دارد. وی همچنین در ارتقا عملکرد های شناختی با استفاده از نوروتکنولوژی و مطالعات خواب تخصص ویژه ای دارد. او یکی از بنیانگذاران انستیتو سلامت مغز دانا است، (گروهی که سلامت مغز را اولویت جامعه می داند).
دکتر کمالی بیش از 50 مقاله پژوهشی (h-index 13) در مجلات معتبر علمی به چاپ رسانده و در حال حاضر مدیر عامل انستیتو سلامت مغز دانا است. بعلاوه به عنوان پژوهشگر ارشد واحد مغز، شناخت و رفتار دپارتمان علوم اعصاب دانشگاه علوم پزشکی شیراز مشغول فعالیت می باشد. می توانید پژوهش او را در Google Scholar دنبال کنید.

دکتر کمالی علاوه بر تخصص در زمینه علوم اعصاب، سال ها است که به عنوان مدیر اجرایی مجله علوم پزشکی پیشرفته و فناوری های کاربردی (JAMSAT) مشغول به فعالیت است. همچنین به عنوان دبیر اجرایی انجمن علوم اعصاب ایران شاخه فارس فعالیت می کند.