بیماری سلیاک: بیشتر ازعدم تحمل گلوتن

علائم بیماری سلیاک معمولاً روده ها و دستگاه گوارش را درگیر می کند، اما می تواند سایر قسمت های بدن را نیز درگیر کند. کودکان و بزرگسالان مجموعه متفاوتی از علائم را دارند.

علائم بیماری سلیاک در کودکان

کودکان مبتلا به سلیاک ممکن است احساس خستگی و تحریک پذیری کنند. همچنین ممکن است از نظر جثه کوچکتر از حد طبیعی باشند و بلوغ تاخیری داشته باشند. سایر علائم رایج عبارتند از:

• کاهش وزن
• استفراغ
• نفخ شکم
• درد شکم
• اسهال یا یبوست مداوم
• مدفوع رنگ پریده، چرب و بدبو

علائم بیماری سلیاک در بزرگسالان

بزرگسالان مبتلا به سلیاک ممکن است علائم گوارشی را تجربه کنند. با این حال، در بیشتر موارد، علائم سایر نواحی بدن را نیز تحت تأثیر قرار می دهد. این علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• نارسایی کمبود آهن
• درد و سفتی مفاصل
• استخوان های ضعیف و شکننده
• خستگی
• تشنج
• اختلالات پوستی
• بی حسی و گزگز در دست ها و پاها
• تغییر رنگ یا از بین رفتن مینای دندان
• زخم های رنگ پریده در داخل دهان
• دوره های قاعدگی نامنظم
• ناباروری و سقط جنین

درماتیت هرپتی فرمیس (DH) یکی دیگر از علائم شایع بیماری سلیاک است. DH یک بثورات پوستی با خارش شدید است که از برجستگی ها و تاول ها تشکیل شده است. ممکن است روی آرنج، باسن و زانو ایجاد شود. DH تقریباً 15 تا 25 درصد از افراد مبتلا به بیماری سلیاک را تحت تأثیر قرار می دهد. کسانی که DH را تجربه می کنند معمولاً علائم گوارشی ندارند.

توجه به این نکته مهم است که علائم بسته به عوامل مختلفی از فردی به فرد دیگر متفاوت است، از جمله:

• مدت زمانی که فردی در دوران شیرخوارگی از شیر مادر تغذیه می کند
• سنی که کسی شروع به خوردن گلوتن کرده است
• مقدار گلوتن که فرد می خورد
• شدت آسیب روده

برخی از افراد مبتلا به بیماری سلیاک هیچ علامتی ندارند. با این حال، آنها همچنان ممکن است در نتیجه بیماری خود دچار عوارض طولانی مدت شوند.

اگر مشکوک هستید که شما یا فرزندتان به بیماری سلیاک مبتلا هستید، فوراً با پزشک خود قرار ملاقات بگذارید. زمانی که تشخیص و درمان به تاخیر بیفتد، احتمال بروز عوارض بیشتر است.

بیماری سلیاک در خانواده ها دیده می شود. بر اساس مرکز پزشکی دانشگاه شیکاگو ، اگر والدین یا خواهر و برادرشان به این بیماری مبتلا باشند، احتمال ابتلا به بیماری سلیاک در افراد ۱ در ۲۲ است.

افرادی که سایر بیماری های خودایمنی و برخی اختلالات ژنتیکی دارند نیز بیشتر در معرض ابتلا به بیماری سلیاک هستند. برخی از شرایط مرتبط با بیماری سلیاک عبارتند از:

• لوپوس
• روماتیسم مفصلی
• دیابت نوع 1
• بیماری تیرویید
• بیماری خود ایمنی کبد
• بیماری آدیسون
• سندرم شوگرن
• سندرم داون
• سندرم ترنر
• عدم تحمل لاکتوز
• سرطان روده
• لنفوم روده

تشخیص با معاینه فیزیکی و تاریخچه پزشکی شروع می شود.

پزشکان همچنین آزمایش‌های مختلفی را برای کمک به تأیید تشخیص انجام خواهند داد. افراد مبتلا به بیماری سلیاک اغلب دارای سطوح بالایی از آنتی بادی های آنتی اندومیزیوم (EMA) و آنتی بادی های ضد ترانس گلوتامیناز (tTGA) هستند. این موارد را می توان با آزمایش خون تشخیص داد. آزمایش‌ها زمانی قابل اعتماد هستند که در حالی که گلوتن هنوز در رژیم غذایی است انجام شوند.

آزمایشات خون رایج عبارتند از:

• شمارش کامل سلول های خون (CBC)
• تست های عملکرد کبد
• تست کلسترول
• تست سطح آلکالین فسفاتاز
• تست آلبومین سرم

در افراد مبتلا به DH، بیوپسی پوست نیز می تواند به پزشکان در تشخیص بیماری سلیاک کمک کند. در طول بیوپسی پوست، پزشک قطعات ریز بافت پوست را برای بررسی با میکروسکوپ برمی دارد. اگر بیوپسی پوست و نتایج آزمایش خون نشان دهنده بیماری سلیاک باشد، ممکن است بیوپسی داخلی لازم نباشد.

در مواردی که نتایج آزمایش خون یا بیوپسی پوست قطعی نیست، می توان از آندوسکوپی فوقانی برای آزمایش بیماری سلیاک استفاده کرد. در طی آندوسکوپی فوقانی، یک لوله نازک به نام آندوسکوپ از طریق دهان عبور می کند و به روده کوچک می رود. یک دوربین کوچک متصل به آندوسکوپ به پزشک اجازه می دهد روده ها را معاینه کند و آسیب به پرزها را بررسی کند. پزشک همچنین می‌تواند بیوپسی روده را انجام دهد که شامل برداشتن نمونه بافتی از روده برای تجزیه و تحلیل است.

تنها راه درمان بیماری سلیاک حذف دائمی گلوتن از رژیم غذایی است. این به پرزهای روده اجازه می دهد تا بهبود یابد و شروع به جذب مواد مغذی به درستی کند. پزشک به شما یاد می دهد که چگونه از مصرف گلوتن در حین پیروی از یک رژیم غذایی مغذی و سالم اجتناب کنید. آنها همچنین به شما دستورالعمل هایی در مورد نحوه خواندن برچسب های مواد غذایی و محصولات می دهند تا بتوانید مواد حاوی گلوتن را شناسایی کنید.

علائم ممکن است طی چند روز پس از حذف گلوتن از رژیم غذایی بهبود یابد. با این حال، تا زمانی که تشخیص داده نشود، نباید مصرف گلوتن را متوقف کنید. حذف گلوتن پیش از موعد ممکن است با نتایج آزمایش تداخل داشته باشد و منجر به تشخیص نادرست شود.

حفظ یک رژیم غذایی بدون گلوتن آسان نیست. خوشبختانه، بسیاری از شرکت‌ها در حال حاضر محصولات بدون گلوتن تولید می‌کنند که می‌توان آن‌ها را در فروشگاه‌های مواد غذایی مختلف و فروشگاه‌های تخصصی مواد غذایی یافت. برچسب روی این محصولات حاوی «بدون گلوتن» است.

اگر به بیماری سلیاک مبتلا هستید، مهم است که بدانید کدام غذاها بی خطر هستند. در اینجا مجموعه ای از دستورالعمل های غذایی آورده شده است که می تواند به شما کمک کند تعیین کنید چه چیزی بخورید و از چه چیزی اجتناب کنید.

از مواد زیر اجتناب کنید:

• گندم
• چاودار
• جو
• تریتیکاله
• بلغور
• دوروم
• فرینا
• آرد گراهام
• آرد سمولینا

از مصرف مواد زیر خودداری کنید مگر اینکه روی برچسب آن نوشته شده باشد بدون گلوتن:

• آبجو
• نان
• کیک و کیک
• آب نبات
• غلات
• بیسکویت ها
• کراکرها
• کروتون
• سس
• تقلید گوشت یا غذاهای دریایی
• جو دوسر
• پاستا
• گوشت های فرآوری شده ناهار، سوسیس و کالباس و هات داگ
• سس سالاد
• سس (شامل سس سویا)
• مرغ خودجوش
• سوپ ها

می توانید این غلات و نشاسته های بدون گلوتن را بخورید:

• گندم سیاه
• ذرت
• ارد ذرت
• آرد تهیه شده از برنج، سویا، ذرت، سیب زمینی یا لوبیا
• تورتیلا ذرت خالص
• برنج
• تاپیوکا

غذاهای سالم و بدون گلوتن عبارتند از:

• گوشت های تازه، ماهی و مرغ
• میوه
• اکثر لبنیات
• سبزیجات نشاسته ای مانند نخود، سیب زمینی، از جمله سیب زمینی شیرین و ذرت
• برنج، لوبیا و عدس
• سبزیجات
• شراب، مشروبات الکلی مقطر

علائم شما باید طی چند روز تا چند هفته پس از انجام این تنظیمات غذایی بهبود یابد. در کودکان، روده معمولا در سه تا شش ماهگی بهبود می یابد. بهبودی روده در افراد بزرگسال ممکن است چندین سال طول بکشد. هنگامی که روده به طور کامل بهبود می یابد، بدن می تواند مواد مغذی را به درستی جذب کند.