نقشه مغزی چیست و تهیه آن چه اهمیتی در افسردگی دارد؟ با هم بشنویم:
- مقدمه
- نقشه برداری مغز و تصویربرداری پیشرفته مغز کمک می کند تا:
- نقشه مغزی با کمک الکترانسفالوگرافی کمی (quantitative electroencephalography یا qEEG)
- نقشه مغزی در افسردگی
- آیا نقشه مغزی برای تشخیص افسردگی در همه افراد مفید است؟
- آیا نقشه مغزی برای تشخیص افسردگی در افرادی که علائم افسردگی ندارند، مفید است؟
- نکته مهم پایانی
- درباره نویسنده
مقدمه
اگر می خواهید بدانید نقشه مغزی چیست و چه اهمیتی دارد این مقاله را تا پایان بخوانید.
مغز یک شبکه پیچیده است – نقطه شروع هر کار فیزیکی و ذهنی که ما انجام می دهیم. کارهای به ظاهر ساده مانند بلند کردن انگشت شست یا سلام کردن، توسط نورون هایی که در مغز شلیک می کنند و سیگنال هایی را به سراسر بدن می فرستند انجام می شود.
بنابراین، هنگامی که بخشی از آن شبکه آسیب ببیند یا مختل شود، نتیجه می تواند شرایطی مانند صرع، بیماری پارکینسون و افسردگی شدید باشد که توانایی ما را برای حرکت، تفکر یا پردازش احساسات به خطر می اندازد.
اما جهش های رو به جلو در فناوری نقشه برداری مغز، درک بهتر ساختار و عملکرد مغز را ممکن می سازد. متخصصین علوم اعصاب می توانند عملکرد مدارهای مغزی را به دقت بررسی کنند. آنها می توانند ببیند که در اکثر بیماری های عصبی کدام شبکه مختل شده است. جراحان مغز و اعصاب می توانند الکترودهای محرک بافت را به طور دقیق در محل معین قرار دهند و علائمی مانند تشنج و لرزش را به میزان قابل توجهی تسکین دهند.
نقشه برداری مغز و تصویربرداری پیشرفته مغز کمک می کند تا:
- با خیال راحت عملکرد درونی مغز را بررسی کنید
- برای تسکین علائم بیماران، جراحی های دقیق مغز را برنامه ریزی کنید و درمان ها را بهبود بخشید
- اندازه گیری اثربخشی درمان با استفاده از نشانگرهای زیستی – نشانه های فیزیکی که برای مغز هر بیمار شخصی سازی شده است.
“نقشه برداری مغز” با الکتروانسفالوگرافی کمی (QEEG) به عنوان راهی برای پیش بینی پاسخ یا عدم پاسخ به درمان های اختلال افسردگی اساسی تبلیغ می شود. میدانیم که هر چه سریعتر عدم پاسخ به درمان در بیمار شناسایی شود، سریعتر می توان درمان متفاوتی را امتحان کرد.
تجزیه و تحلیل الکتروانسفالوگرام کمی از طریق الگوریتم های ریاضی به جای ارزیابی چشمی، سالهاست که در روانپزشکی مورد مطالعه قرار گرفته است. در همین راستا، متخصصین علوم اعصاب به دنبال نشانگرهای زیستی معنیداری هستند. با این حال، جدیدترین مقاله در مورد استفاده از EEG در روانپزشکی در سال 1991 منتشر شد، مدتها قبل از اینکه قدرت محاسباتی مدرن QEEG را ممکن کند.
“یک شبکه گسترده”
محققان ابتدا بررسی کردند که آیا شواهد کافی برای توصیه هر رویکرد QEEG برای پیشبینی پاسخ درمانی در افسردگی وجود دارد یا خیر. آنها تمام مطالعات QEEG را که شامل بزرگسالان مبتلا به هر نوع دوره افسردگی اساسی، دریافت کننده هر گونه مداخله و با هر روش یا متریک EEG بودند، در نظر گرفتند.
اکثر مقالات پاسخ به دارو (n = 57) یا پاسخ به تحریک مغناطیسی ترانس کرانیال مکرر (n = 14) را ارزیابی کردند. در مجموع، 53 مقاله که 57 نشانگر زیستی را پوشش میدهند، حاوی اطلاعات کافی برای متاآنالیز بودند.
نقشه مغزی با کمک الکترانسفالوگرافی کمی (quantitative electroencephalography یا qEEG)
یک روش برای ارزیابی فعالیت الکتریکی مغز است که از الکترودهایی که بر روی سر قرار میدهند، استفاده میکند. این روش برای ارزیابی و تحلیل فعالیت الکتریکی مغز در افراد با مشکلات روانی، عصبی، نورولوژیکی و دیگر اختلالات مرتبط با مغز استفاده میشود.
در این روش، الکترودها امواج الکتریکی را که توسط سلولهای عصبی درون مغز تولید شدهاند، اندازهگیری میکنند. سپس، این اطلاعات به کامپیوتر منتقل شده و با استفاده از الگوریتمهای خاص، نقشهای از فعالیت الکتریکی مغز ایجاد میشود. این نقشه قابل استفاده برای تشخیص اختلالات مرتبط با مغز، مانیتورینگ درمان و پیشبینی پاسخ به درمان است.
با استفاده از الکترانسفالوگرافی کمی میتوان نقاط ضعف و قوت فعالیت مغزی را شناسایی کرد و از این اطلاعات برای تهیه برنامه درمانی مناسب برای فرد استفاده کرد. همچنین، الکترانسفالوگرافی کمی ممکن است به عنوان یک ابزار برای پیشبینی عملکرد مغزی در برخی از وظایف شناختی و رفتاری مورد استفاده قرار گیرد. به طور کلی، الکترانسفالوگرافی کمی یک ابزار قدرتمند برای تشخیص و مانیتورینگ اختلالات مغزی است که میتواند در بهبود کیفیت زندگی افراد کمک کند.
نقشه مغزی در افسردگی
این درواقع میتواند به عنوان یکی از ابزارهای تشخیصی در تشخیص افسردگی مورد استفاده قرار گیرد. در افراد مبتلا به افسردگی، فعالیت الکتریکی مغز در برخی نواحی مغز ممکن است کاهش یابد و در برخی نواحی دیگر افزایش یابد. با استفاده از نقشه مغزی، فعالیت الکتریکی مغز در نواحی مختلف مغز ارزیابی شده و نقشهای از فعالیت الکتریکی مغز ایجاد میشود. سپس با مقایسه نقشههای فعالیت الکتریکی مغز بین فرد مبتلا به افسردگی و فرد سالم، تفاوتهایی که ممکن است نشاندهنده وجود افسردگی باشند، شناسایی میشوند.
به طور کلی، نقشه مغزی میتواند به پزشکان و متخصصان کمک کند تا تشخیص دقیقتری در مورد افسردگی بدهند و انتخاب درمان مناسبتری برای بیماران ارائه دهند. همچنین، استفاده از الکترانسفالوگرافی کمی در مانیتورینگ درمان افسردگی نیز میتواند مفید باشد. به طوری که به پزشک کمک میکند تا عملکرد مغزی بیمار را پس از درمان ارزیابی کند و در صورت لزوم تغییرات لازم را در درمان اعمال کند.
آیا نقشه مغزی برای تشخیص افسردگی در همه افراد مفید است؟
استفاده از نقشه مغزی برای تشخیص افسردگی در همه افراد ممکن است مفید نباشد. برای اینکه این روش به درستی کار کند، باید در نظر گرفت که الکترانسفالوگرافی کمی تنها یکی از ابزارهای تشخیصی است و برای تشخیص افسردگی، باید به ارزیابی شدید افرادی که علائم افسردگی دارند، پرداخته شود. همچنین، برای تشخیص افسردگی، باید از الکترانسفالوگرافی کمی بهصورت ترکیبی با دیگر ابزارهای تشخیصی مانند مصاحبه با بیمار و ارزیابی رفتاری استفاده شود.
بعضی از افراد ممکن است فعالیت الکتریکی مغزی نرمال داشته باشند، اما علائم افسردگی داشته باشند، در نتیجه الکترانسفالوگرافی کمی در تشخیص افسردگی برای آنها مفید نخواهد بود. علاوه بر این، الکترانسفالوگرافی کمی نمیتواند به تنهایی تشخیص افسردگی را قطعی کند و باید با دیگر ابزارهای تشخیصی همراه شود.
در کل، الکترانسفالوگرافی کمی میتواند به عنوان یکی از ابزارهای تشخیصی در تشخیص افسردگی مورد استفاده قرار گیرد، اما باید با استفاده از ارزیابیهای دیگر و در افرادی که علائم افسردگی دارند، صورت گیرد.
آیا نقشه مغزی برای تشخیص افسردگی در افرادی که علائم افسردگی ندارند، مفید است؟
استفاده از الکترانسفالوگرافی کمی برای تشخیص افسردگی در افرادی که علائم آن ندارند، مفید نیست. افسردگی یک بیماری روانی است که با علائمی همچون افسردگی، اضطراب، بیاشتهایی، خستگی، بیخوابی، کاهش انرژی و ارتباطات اجتماعی ضعیف همراه است. برای تشخیص افسردگی باید این علائم با پزشک متخصص مشورت شوند و به صورت شخصی، مورد ارزیابی قرار گیرند.
در افرادی که علائم افسردگی ندارند، الکترانسفالوگرافی کمی به عنوان یک روش تشخیصی معمولاً مورد استفاده قرار نمیگیرد. اگرچه، الکترانسفالوگرافی کمی میتواند به عنوان یک ابزار تشخیصی مفید در برخی اختلالات روانی مانند اختلالات اضطراب و اختلالات خواب استفاده شود.
بنابراین، برای تشخیص افسردگی، باید ابتدا با پزشک متخصص مشورت کرده و علائم خود را با او مطرح نمایید. پزشک متخصص با استفاده از ارزیابیهای مختلف، از جمله مصاحبه با بیمار، پرسشنامه های روانشناسی و دیگر ابزارهای تشخیصی میتواند به شما کمک کند تا بیشتر با شرایط خود آشنا شوید و در صورت نیاز، درمان مناسبی را برای شما تجویز کند.
نکته مهم پایانی
در کلینیک سلامت مغز دانا نقشه مغزی به صورت اصولی و توسط متخصص علوم اعصاب تهیه می شود. این نقشه های مغزی در تیم چند تخصصی کلینیک مورد بررسی قرار می گیرد و سپس درمان لازم و متناسب با خود بیمار و شرایط جسمی و روانی اش در اختیارش قرار می گیرد. توجه کنید که براین اساس درمان هایی که در اینجا برای بیماران صورت می گیرد شخصی سازی شده است یعنی هرفرد درمان متناسب با خودش را دریافت می کند. درواقع یک نسخه عمومی برای بیماری های مشابه به کار نمی رود. در خصوص تهیه نقشه مغزی در شیراز اینجا کلیک کنید.
منبع: https://utswmed.org/medblog/brain-mapping-benefits/
https://med.umn.edu/news/mapping-brain-toward-better-treatments-depression
https://advances.massgeneral.org/neuro/journal.aspx?id=1191
درباره نویسنده
خجسته رحیمی جابری، پژوهشگر دکترای تخصصی علوم اعصاب دانشگاه علوم پزشکی شیراز و نویسنده وب سایت انستیتو سلامت مغز دانا. زمینه کاری تخصصی ایشان مشکلات حافظه و آلزایمر است وی بیش از 20 مقاله معتبر بین المللی در این زمینه به چاپ رسانده است. می توانید پژوهش های او را در اینجا (کلیک کنید) دنبال کنید.