مولتیپل اسکلروزیس (MS) یک بیماری عصبی و التهابی سیستم ایمنی است که باعث ایجاد مشکلاام تی در سراسر بدن می شود. این در اثر شکسته شدن پوشش محافظ (غلاف میلین) اطراف اعصاب ایجاد می شود. این امر ارتباط مغز با بقیه قسمت های بدن را سخت می کند. علت دقیق ام اس هنوز ناشناخته است، اما پزشکان اثرات و علائم طولانی مدت ام اس را درک می کنند. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد اثرات ام اس بر بدن خود ادامه مطلب را بخوانید.
بر اساس کتابخانه ملی پزشکی ایالات متحده علائم اولیه مولتیپل اسکلروزیس معمولاً در بزرگسالان 20 تا 40 ساله ظاهر می شود. زنان نیز حداقل دو برابر مردان به ام اس مبتلا می شوند. تصور می شود که ام اس یک بیماری خودایمنی و یک بیماری تخریب کننده عصبی پیشرونده است. با این حال، علت دقیق ناشناخته است. و در حال حاضر هیچ درمانی وجود ندارد، تنها درمان هایی برای مدیریت علائم وجود دارد.
آنچه می دانیم این است که بر روی سیستم عصبی و به تدریج بر کل بدن تأثیر می گذارد. سلول های ایمنی بدن به مرور زمان به بافت عصبی سالم حمله می کنند و سیستم های داخلی بدن را تحت تاثیر قرار می دهند تا سالم پاسخ دهند.
علائم ام اس اولیه در مقابل ثانویه
بیشتر مشکلاتی که در بالا توضیح داده شد، علائم اولیه مرتبط با ام اس هستند. این بدان معنی است که آنها مستقیماً توسط آسیب عصبی ناشی از حملات به غلاف میلین ایجاد می شوند. برخی از علائم اولیه را می توان مستقیماً با تلاش برای کاهش آسیب عصبی و جلوگیری از حملات و اثرات ام اس درمان کرد.
با این حال، هنگامی که آسیب عصبی وجود داشته باشد، علائم ثانویه ممکن است ایجاد شود. علائم ام اس ثانویه از عوارض شایع علائم اولیه ام اس هستند. به عنوان مثال می توان به عفونت های ادراری ناشی از ضعیف شدن عضلات مثانه یا از دست دادن تون عضلانی که به دلیل ناتوانی در راه رفتن به وجود می آید، اشاره کرد.
علائم ثانویه اغلب می توانند به طور موثر درمان شوند، اما درمان منبع مشکل می تواند به طور کلی از آنها جلوگیری کند. با پیشرفت بیماری، ام اس ناگزیر باعث ایجاد برخی علائم ثانویه می شود. علائم ثانویه اغلب می توانند با دارو، سازگاری فیزیکی، درمان و خلاقیت به خوبی مدیریت شوند.
مشکلات شناختی
تقریباً نیمی از مبتلایان به ام اس نوعی مشکل در عملکرد شناختی خود پیدا می کنند. این مشکل می تواند شامل موارد زیر باشد:
مشکلات حافظه
زمان توجه کوتاه تر
مشکلات زبان
مشکل در حرف زدن منظم
افسردگی و سایر مشکلات بهداشت عاطفی نیز شایع هستند
تغییر در سلامت عاطفی
افسردگی گسترده در میان مبتلایان به ام اس شایع است. استرس های ناشی از ام اس همچنین می تواند باعث تحریک پذیری ، نوسانات خلقی و وضعیتی تحت عنوان اثر ناخویشتن‌داری عاطفی یابی‌ثباتی عاطفی (pseudobulbar affect) شوند که باعث برخی از گریه ها و خنده های غیرقابل کنترل می شود.
کنار آمدن با علائم و اثرات ام اس در کنار مشکلات خانوادگی یا روابط عاطفی، می تواند افسردگی و سایر اختلالات عاطفی را حتی چالش برانگیزتر کند.
اثرات ام اس در مبتلایان یکسان نیست. علائم مختلف می تواند در هنگام عود بیماری یا حملات ظاهر شوند. همراه با علائم ذکر شده در قسمتهای قبلی ، MS همچنین می تواند باعث موارد زیر شود:
سیستم عصبی
هنگامی که فردی مبتلا به ام اس است، سیستم ایمنی بدن او به آرامی به غلاف میلین خود حمله می کند که از سلول هایی تشکیل شده است که سیستم عصبی از جمله نخاع و مغز را احاطه کرده و از آن محافظت می کند. هنگامی که این سلول ها آسیب می بینند، اعصاب در معرض و بدون غلاف میشوند و مغز در ارسال سیگنال به بقیه بدن مشکل دارد.
قطع ارتباط بین مغز و اندام‌ها، ماهیچه‌ها، بافت‌ها و سلول‌هایی که توسط اعصاب آسیب‌دیده سروکار دارند، باعث بروز علائمی مانند:
- سرگیجه
- مشکلات حافظه
- تغییرات عاطفی یا شخصیتی
افسردگی و سایر تغییرات در مغز می تواند نتیجه مستقیم ام اس یا یک نتیجه غیرمستقیم از دشواری کنار آمدن با این بیماری باشد.
در موارد نادر یا پیشرفته، آسیب عصبی می‌تواند باعث لرزش، تشنج و مشکلات شناختی شود که شباهت زیادی به سایر بیماری‌های تخریب‌کننده عصبی مانند زوال عقل دارد.
کاهش بینایی و شنوایی
مشکلات بینایی اغلب اولین علامت ام اس برای بسیاری از افراد است. دوبینی، تاری، درد و مشکلات دیدن کنتراست می تواند به طور ناگهانی شروع شود و یک یا هر دو چشم را تحت تاثیر قرار دهد. در بسیاری از موارد، مشکلات بینایی موقتی یا خود محدود شونده هستند و احتمالاً ناشی از التهاب عصبی یا خستگی عضلات چشم هستند.
اگرچه برخی از افراد مبتلا به ام اس مشکلات بینایی دائمی را تجربه می کنند، اما اکثر موارد خفیف هستند و می توان به طور موثر با استروئیدها و سایر درمان های کوتاه مدت درمان کرد.
به ندرت، ممکن است اثرات ام اس کم شنوایی یا ناشنوایی ناشی از آسیب به ساقه مغز باشد. این نوع مشکلات شنوایی معمولاً خود به خود برطرف می شوند، اما در برخی موارد می توانند دائمی باشند.
صحبت کردن، بلعیدن و نفس کشیدن
طبق گزارش انجمن ملی ام اس (NMSS) ، تا 40 درصد از افراد مبتلا به ام اس مشکلات گفتاری دارند. این شامل:
- ابهام در صحبت کردن
- بیان ضعیف
- مشکلات کنترل صدا
چنین اثراتی اغلب در طول عود یا زمان خستگی رخ می دهد. سایر مشکلات گفتاری می تواند شامل تغییر در زیر و بمی صدا یا کیفیت، بینی و گرفتگی صدا یا تنفس باشد.
مشکلات گفتاری می تواند ناشی از مشکلات تنفسی باشد که توسط اعصاب ضعیف یا آسیب دیده ای که ماهیچه های قفسه سینه را کنترل می کنند، ایجاد می شود. مشکل در کنترل عضلات درگیر در تنفس می تواند در اوایل بیماری شروع شود و با پیشرفت آن اثرات ام اس بدتر شود. این یک عارضه خطرناک و در عین حال نادر ام اس است که اغلب می تواند از طریق کار با یک درمانگر تنفسی بهبود یابد.
مشکلات بلع کمتر از مشکلات گفتاری رایج است، اما می تواند بسیار جدی تر باشد. آنها ممکن است زمانی رخ دهند که آسیب عصبی ماهیچه ها را ضعیف می کند و توانایی بدن برای کنترل ماهیچه های درگیر در بلع را مختل می کند. هنگامی که بلع صحیح مختل می شود، غذا یا نوشیدنی می تواند به ریه ها وارد شود و خطر ابتلا به عفونت هایی مانند ذات الریه را افزایش دهد .
سرفه و خفگی هنگام خوردن و آشامیدن می تواند نشانه مشکلات بلع باشد و باید فورا مورد ارزیابی قرار گیرد. درمانگران گفتار یا زبان اغلب می توانند به مشکلات صحبت کردن و بلع کمک کنند.
ضعف عضلانی و مشکلات تعادل
بسیاری از افراد مبتلا به ام اس اثراتی را روی اندام خود تجربه می کنند. آسیب به غلاف میلین اغلب منجر به درد، سوزن سوزن شدن و بی حسی بازوها و پاها می شود. مشکلات هماهنگی دست و چشم، ضعف عضلانی، تعادل و راه رفتن ممکن است زمانی رخ دهد که مغز در ارسال سیگنال به اعصاب و عضلات مشکل داشته باشد.
این اثرات ممکن است به آرامی شروع شود و سپس با پیشرفت آسیب عصبی بدتر شود. بسیاری از افراد مبتلا به ام اس ابتدا احساس سوزن سوزن شدن می کنند و در هماهنگی یا مهارت های حرکتی ظریف مشکل دارند. با گذشت زمان، کنترل اندام و سهولت راه رفتن ممکن است مختل شود. در این موارد، عصا، ویلچر و سایر فناوری‌های کمکی می‌توانند به کنترل و قدرت عضلات کمک کنند.
سیستم اسکلتی
افراد مبتلا به ام اس به دلیل درمان های رایج ام اس (استروئیدها) و کم تحرکی در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به پوکی استخوان هستند. استخوان های ضعیف می توانند افراد مبتلا به ام اس را مستعد شکستگی کنند. اگرچه شرایطی مانند پوکی استخوان را می‌توان از طریق فعالیت بدنی، رژیم غذایی یا مکمل‌ها پیشگیری یا کاهش داد، استخوان‌های ضعیف می‌توانند مشکلات تعادل و هماهنگی ام‌اس را حتی خطرناک‌تر کنند.
تعداد فزاینده ای از شواهد نشان می دهد که کمبود ویتامین D ممکن است نقش مهمی در ایجاد ام اس داشته باشد. اگرچه تاثیر دقیق آن بر افراد مبتلا به ام اس هنوز به خوبی شناخته نشده است، اما ویتامین D برای سلامت اسکلتی و سلامت سیستم ایمنی حیاتی است.
سیستم ایمنی
تصور می شود که ام اس یک بیماری با واسطه ایمنی است. این بدان معنی است که سیستم ایمنی بدن به بافت عصبی سالم حمله می کند که باعث آسیب عصبی در کل بدن می شود. به نظر می رسد فعالیت سیستم ایمنی منجر به التهاب مسئول بسیاری از علائم و اثرات ام اس می شود. برخی از علائم ممکن است در طول یک دوره فعالیت سیستم ایمنی شعله ور شوند و پس از پایان دوره یا “حمله” برطرف شوند.
برخی تحقیقات در حال بررسی این موضوع هستند که آیا سرکوب سیستم ایمنی با دارو باعث کند شدن پیشرفت ام اس می شود یا خیر. سایر روش های درمانی سعی می کنند سلول های ایمنی خاصی را هدف قرار دهند تا از حمله آنها به اعصاب جلوگیری کنند. با این حال، داروهایی که سیستم ایمنی را سرکوب می کنند ممکن است افراد را در برابر عفونت آسیب پذیرتر کنند.
برخی از کمبودهای مواد مغذی ممکن است بر سلامت ایمنی تأثیر بگذارد و علائم و اثرات ام اس را بدتر کند. با این حال، اکثر پزشکان ام اس تنها زمانی رژیم های غذایی خاص را توصیه می کنند که کمبود مواد مغذی خاصی وجود داشته باشد. یکی از توصیه های رایج مکمل ویتامین D است – این مکمل همچنین به جلوگیری از پوکی استخوان کمک می کند.
دستگاه گوارش
مشکلات مربوط به عملکرد مثانه و روده معمولا در MS رخ می دهد. چنین مسائلی می تواند شامل موارد زیر باشد:
- یبوست
- اسهال
- از دست دادن کنترل روده
در برخی موارد، رژیم غذایی و فیزیوتراپی یا استراتژی های خودمراقبتی می تواند تاثیر این مشکلات را بر زندگی روزمره کاهش دهد. در مواقع دیگر، داروها یا مداخلات شدیدتر ممکن است لازم باشد.
گاهی اوقات ممکن است استفاده از کاتتر ضروری باشد. این به این دلیل است که آسیب عصبی بر میزان ادراری که افراد مبتلا به ام اس می توانند به راحتی در مثانه نگه دارند تأثیر می گذارد. این می تواند منجر به عفونت های اسپاستیک مثانه، عفونت های دستگاه ادراری (UTIs) یا عفونت های کلیه شود. این مشکلات می توانند ادرار را دردناک و بسیار مکرر کنند، حتی در طول شب یا زمانی که ادرار کمی در مثانه وجود دارد.
اکثر افراد می توانند به طور موثر مشکلات مثانه و روده را مدیریت کنند و از عوارض جلوگیری کنند. با این حال، اگر این مشکلات درمان نشده یا کنترل نشوند، ممکن است عفونت‌های جدی یا مشکلات بهداشتی ایجاد شود. هرگونه مشکل مثانه یا روده و گزینه های درمانی را با پزشک خود در میان بگذارید.
سیستم تناسلی
ام اس به طور مستقیم بر سیستم تولید مثل یا باروری تأثیر نمی گذارد. در واقع، بسیاری از زنان متوجه می شوند که بارداری به خوبی علائم و اثرات ام اس را تسکین می دهد. با این حال، NMSS گزارش می دهد که از هر 10 زن، 2 تا 4 زن در طول دوره پس از زایمان دچار عود خواهند شد.
با این حال، اختلال در عملکرد جنسی، مانند مشکل در تجربه برانگیختگی یا ارگاسم، در افراد مبتلا به ام اس رایج است. این می تواند ناشی از آسیب عصبی یا مشکلات عاطفی مرتبط با ام اس مانند افسردگی یا اعتماد به نفس پایین باشد.
خستگی، درد و سایر علائم و اثرات ام اس می تواند صمیمیت جنسی را ناخوشایند یا غیر جذاب کند. با این حال، در بسیاری از موارد، مشکلات جنسی را می توان با موفقیت برطرف کرد.
سیستم گردش خون
مشکلات سیستم گردش خون به ندرت توسط ام اس ایجاد می شود، اگرچه عضلات ضعیف قفسه سینه می تواند منجر به تنفس کم عمق و کمبود اکسیژن شود. با این حال، عدم فعالیت به دلیل افسردگی، مشکل در استفاده از ماهیچه‌ها و اشتغال به درمان سایر مشکلات ممکن است از تمرکز افراد مبتلا به ام اس بر خطر بیماری قلبی عروقی جلوگیری کند.
مطالعه ای که در مجله اسکلروز چندگانه منتشر شده است دریافتند که زنان مبتلا به ام اس به طور قابل توجهی در معرض خطر مشکلات قلبی عروقی مانند حمله قلبی، سکته مغزی و نارسایی قلبی هستند. با این حال، فیزیوتراپی و فعالیت بدنی منظم ممکن است به کاهش علائم ام اس و کاهش خطر قلبی عروقی کمک کند.
درمان ام اس از سر تا پا
در حالی که هیچ درمانی برای ام اس وجود ندارد، طیف گسترده ای از داروها، داروهای گیاهی و مکمل های غذایی ممکن است به کاهش علائم کمک کنند. درمان همچنین می تواند بیماری را با جلوگیری از پیشرفت آن و اثرات کلی آن بر بدن شما اصلاح کند.
ام اس روی همه افراد متفاوت است. هر فرد مجموعه‌ای از علائم منحصر به فرد را تجربه می‌کند و به صورت جداگانه به درمان‌ها پاسخ می‌دهد. بنابراین، شما و پزشکانتان باید رژیم درمانی خود را به گونه ای تنظیم کنید که به طور خاص به علائم ام اس شما رسیدگی کند و با پیشرفت یا عود بیماری، آن را تغییر دهید. یک برنامه درمانی که با دقت طراحی شده می تواند به کنترل بیشتر ام اس کمک کند.
آیا بیماری ام اس ارثی است؟
ام اس لزوماً ارثی نیست. گرچه ، طبق اظهار انجمن ملی ام اس، در صورت داشتن خویشاوند نزدیک مبتلا به بیماری ام اس، احتمال بیشتری برای ابتلا به این بیماری وجود دارد.
جمعیت عمومی تنها 1/0 درصد احتمال ابتلا به ام اس را دارند. اما اگر خواهر یا برادر یا مادر مبتلا به ام اس داشته باشید، این عدد به 2.5 تا 5 درصد می رسد.
وراثت تنها عامل تعیین کننده MS نیست. در یک دوقلوی یکسان، اگر یکی از قل ها به این بیماری مبتلا باشد، تنها 25 درصد احتمال دارد که قل دوم به ام اس مبتلا شود. گرچه ژنتیک قطعاً یک عامل خطر است، اما تنها عامل نیست.
تشخیص
یک پزشک متخصص آزمایش های مختلفی را برای تشخیص MS انجام می دهد، از جمله:
معاینه عصبی: پزشک از نظر اختلال عملکرد عصبی شما را معاینه می کند
معاینه چشم: یک سری آزمایشات برای ارزیابی بینایی و بررسی بیماری های چشمی
تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI): تکنیکی است که از یک میدان مغناطیسی قدرتمند و امواج رادیویی برای ایجاد تصاویر مقطعی از مغز و نخاع استفاده می کند
کشیدن مایع نخاعی (پونکسیون نخاعی نیز نامیده می شود): آزمایشی شامل سوزنی بلند که به ستون فقرات وارد می شود تا از مایع اطراف مغز و نخاع شما نمونه بگیرد.
پزشکان از این آزمایش ها برای یافتن آسیب به سیستم عصبی مرکزی در دو منطقه جداگانه استفاده می کنند. آنها همچنین باید تشخیص دهند که حداقل یک ماه از حملاتی که باعث آسیب شده اند گذشته است. این آزمایشات همچنین برای رد سایر بیماری ها استفاده می شوند.
ام اس معمولاً پزشکان را متحیر می کند چرا که هم از نظر شدت و هم از نظر تأثیر بر روی افراد، متفاوت است. حملات ممکن است چند هفته طول بکشند و سپس ناپدید شوند. با این حال، مراحل عود بیماری می توانند به تدریج بدتر و غیر قابل پیش بینی شوند و علائم مختلفی داشته باشند. بنابراین تشخیص زود هنگام ممکن است از پیشرفت سریع ام اس جلوگیری کند.
تشخیص غلط
تشخیص اشتباه نیز امکان پذیر است. یک مطالعه نشان داده که نزدیک به 75 درصد از متخصصان MS مورد بررسی حداقل 12 بیمار را در طول 12 ماه گذشته دیده اند که به اشتباه تشخیص داده شده اند.
مبارزه با بیماری
ام اس یک اختلال چالش برانگیز است، اما محققان بسیاری از روش های درمانی را کشف کرده اند که می تواند روند پیشرفت آن را کند کنند.
بهترین دفاع در برابر بیماریMS، مراجعه به پزشک بلافاصله پس از مشاهده اولین علائم هشدار دهنده است. این مسئله به ویژه در صورتی که یکی از اعضای خانواده نزدیک شما به این اختلال مبتلا باشد بسیار مهم است، زیرا این یکی از عوامل اصلی خطر ابتلا به ام اس است.
دانشجوی دکتری پژوهشی ارگونومی شناختی، عاشق یادگیری، عاشق خواب و مباحث مرتبط با آن و عاشق دانستن درباره عملکردهای شناختی انسان… خوشحالم که در این بستر، فرصت اشتراک اطلاعات با شما عزیزان را دارم.