تاثیر موسیقی بر مغز: گوش دادن به موسیقی چه فوایدی دارد؟

تاثیر موسیقی بر مغز: گوش دادن به موسیقی می‌تواند سرگرم‌کننده باشد و برخی تحقیقات نشان می‌دهد که حتی ممکن است شما را سالم‌تر کند. موسیقی می‌تواند منبع لذت و رضایت باشد، اما مزایای روانشناختی دیگری نیز دارد. موسیقی می‌تواند ذهن را آرام کند، به بدن انرژی بدهد و به افراد کمک کند تا درد را بهتر مدیریت کنند.

این تصور که موسیقی می‌تواند بر افکار، احساسات و رفتارهای شما تأثیر بگذارد، احتمالاً چندان تعجب‌آور نیست. اگر تا به حال هنگام گوش دادن به یک آهنگ راک تند مورد علاقه‌تان احساس هیجان کرده‌اید یا با یک اجرای آکوستیک لطیف به گریه افتاده‌اید، به راحتی قدرت موسیقی را در تأثیرگذاری بر خلق و خو و حتی الهام بخشیدن به عمل درک می‌کنید.

اثرات روانشناختی موسیقی می‌تواند قدرتمند و گسترده باشد. موسیقی درمانی مداخله‌ای است که گاهی اوقات برای ارتقای سلامت عاطفی، کمک به بیماران در مقابله با استرس و افزایش سلامت روانی استفاده می‌شود. برخی تحقیقات حتی نشان می‌دهند که سلیقه شما در موسیقی می‌تواند بینشی در مورد جنبه‌های مختلف شخصیت شما ارائه دهد.

تاثیر موسیقی بر مغز در یک نگاه

گوش دادن به موسیقی نه تنها لذت‌بخش است – بلکه برای شما مفید نیز هست! تحقیقات نشان داده است که موسیقی می‌تواند به مغز شما کمک کند تا اطلاعات را به طور مؤثرتری پردازش کند، توانایی شما را برای مقابله با استرس افزایش دهد و حتی به تقویت حافظه شما کمک کند. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد مزایای مختلف گوش دادن به موسیقی، از جمله چند مورد که ممکن است شما را شگفت‌زده کند، به خواندن ادامه دهید.

1- موسیقی می‌تواند عملکرد شناختی را بهبود بخشد

تحقیقات نشان می‌دهد که موسیقی پس زمینه یا موسیقی که در حالی که شنونده در درجه اول روی فعالیت دیگری متمرکز است پخش می‌شود، می‌تواند عملکرد در وظایف شناختی را در بزرگسالان مسن بهبود بخشد. یک مطالعه نشان داد که پخش موسیقی با ریتم تندتر منجر به بهبود سرعت پردازش می‌شود، در حالی که موسیقی با ریتم تند و آرام هر دو منجر به مزایایی در حافظه می‌شوند.

بنابراین دفعه بعد که روی یک کار کار می‌کنید، اگر به دنبال افزایش عملکرد ذهنی خود هستید، کمی موسیقی در پس زمینه روشن کنید. به جای آهنگ‌هایی با اشعار پیچیده که ممکن است در نهایت حواس‌پرتی بیشتری ایجاد کنند، آهنگ‌های بی‌کلام را انتخاب کنید. به جای آهنگ‌هایی با اشعار پیچیده، که ممکن است در نهایت حواس‌پرتی بیشتری ایجاد کنند، آهنگ‌های بی‌کلام را در نظر بگیرید.

2- موسیقی می‌تواند استرس را کاهش دهد

مدت‌هاست که گفته می‌شود موسیقی می‌تواند به کاهش یا مدیریت استرس کمک کند. روندی را در نظر بگیرید که بر موسیقی مراقبه‌ای متمرکز است و برای تسکین ذهن و القای آرامش ساخته شده است.

خوشبختانه، این روندی است که توسط تحقیقات پشتیبانی می‌شود. گوش دادن به موسیقی می‌تواند راهی مؤثر برای مقابله با استرس باشد.

تحقیقات نشان داده است که گوش دادن به موسیقی بر پاسخ استرس انسان، به ویژه محور هیپوتالاموس-هیپوفیز-آدرنال (HPA) و سیستم عصبی خودکار تأثیر می‌گذارد.

افرادی که پس از یک عامل استرس‌زا به موسیقی گوش می‌دهند سریع‌تر بهبود می یابند. شواهد همچنین نشان می‌دهد که موسیقی با فرکانس بالا منجر به بیشترین کاهش استرس، کاهش کورتیزول و افزایش سطح اکسی توسین می‌شود.

3- موسیقی می‌تواند به شما کمک کند کمتر غذا بخورید

یکی از شگفت‌انگیزترین مزایای روانشناختی موسیقی این است که می‌تواند ابزاری مفید برای کاهش وزن باشد. اگر سعی در کاهش وزن دارید، گوش دادن به موسیقی ملایم و کم کردن نور ممکن است به شما در دستیابی به اهدافتان کمک کند.

یک مطالعه نشان داد که سریع بودن ریتم موسیقی با سرعت غذا خوردن مرتبط است. افزایش یا کاهش سرعت منجر به مصرف بیشتر غذا می‌شود.

تحقیقات دیگر نشان می‌دهد که وقتی افراد با موسیقی حواسشان پرت می‌شود یا اگر موسیقی به افزایش برانگیختگی کمک کند، ممکن است احساس سیری را نادیده بگیرند و پرخوری کنند.

احساساتی که افراد هنگام گوش دادن به موسیقی دارند نیز می‌تواند بر رفتارهای غذایی تأثیر بگذارد. در یک مطالعه، افراد بیشتر گزارش دادند که وقتی به موسیقی مرتبط با احساسات مثبت گوش می‌دهند، آبجو شیرین‌تر، خوش‌طعم‌تر و لذت‌بخش‌تر است.

با این حال، مهم است به یاد داشته باشید که یافته‌ها در مورد رابطه بین غذا و موسیقی متناقض است. تحقیقات بیشتری مورد نیاز است، اما می‌توانید با انتخاب موسیقی پس‌زمینه با ریتم متوسط ​​و اجتناب از آهنگ‌های تند و پرانرژی، این را به کار بگیرید تا پرخوری را به حداقل برسانید.

4- موسیقی می‌تواند حافظه شما را بهبود بخشد

بسیاری از دانش‌آموزان از گوش دادن به موسیقی هنگام مطالعه لذت می‌برند، اما آیا این ایده خوبی است؟ برخی احساس می‌کنند گوش دادن به موسیقی مورد علاقه‌شان هنگام مطالعه، حافظه را بهبود می‌بخشد، در حالی که برخی دیگر ادعا می‌کنند که این کار صرفاً به عنوان یک حواس‌پرتی دلپذیر عمل می‌کند.

ممکن است کمک کند، اما به عوامل مختلفی از جمله نوع موسیقی، لذت شنونده از آن موسیقی و حتی میزان آموزش موسیقیایی شنونده نیز بستگی دارد.

در یک مطالعه، دانش‌آموزانی که از نظر موسیقی بی‌تجربه بودند، هنگام گوش دادن به موسیقی مثبت، بهتر یاد گرفتند، احتمالاً به این دلیل که این آهنگ‌ها بدون دخالت در شکل‌گیری حافظه، احساسات مثبت بیشتری را برانگیختند.

با این حال، دانش‌آموزانی که از نظر موسیقی آموزش دیده بودند، وقتی به موسیقی خنثی گوش می‌دادند، در آزمون‌های یادگیری عملکرد بهتری داشتند، احتمالاً به این دلیل که این نوع موسیقی کمتر حواس‌پرتی ایجاد می‌کرد و راحت‌تر می‌شد آن را نادیده گرفت.

اگر متوجه شدید که با موسیقی حواستان پرت می‌شود، بهتر است در سکوت یا با آهنگ‌های خنثی که در پس‌زمینه پخش می‌شوند، یاد بگیرید.

تحقیقات در مورد تأثیرات موسیقی بر یادگیری متناقض است. در حالی که دانش‌آموزان اغلب گزارش می‌دهند که آن را مفید می‌دانند، نتایج مطالعات اغلب نشان می‌دهد که می‌تواند حواس‌پرتی ایجاد کند، به خصوص موسیقی با کلام. با این حال، گوش دادن به موسیقی پس‌زمینه بی‌کلام ممکن است مزایایی داشته باشد.

یک مطالعه نشان داد که شرکت‌کنندگان در یادگیری یک زبان جدید، وقتی کلمات و عبارات جدید را با آواز تمرین می‌کردند، در مقایسه با صحبت کردن معمولی یا ریتمیک، در دانش و توانایی‌های خود بهبود نشان دادند.

5 – موسیقی می‌تواند به مدیریت درد کمک کند

تحقیقات نشان داده است که موسیقی می‌تواند در مدیریت درد بسیار مفید باشد. یک مطالعه روی بیماران فیبرومیالژیا نشان داد که افرادی که فقط یک ساعت در روز به موسیقی گوش می‌دادند، در مقایسه با گروه کنترل، کاهش قابل توجهی در درد را تجربه کردند.

در این مطالعه، بیماران به صورت غیرفعال در معرض موسیقی دلپذیر و آرامش‌بخش مورد علاقه خود و همچنین یک وضعیت شنوایی کنترل قرار گرفتند. سپس آنها یک کار حرکتی زمان‌بندی شده را برای اندازه‌گیری تحرک عملکردی خود انجام دادند و سطح درد خود را ارزیابی کردند.

نتایج نشان داد که گوش دادن به موسیقی قبل از انجام کار به کاهش درد و افزایش تحرک کمک می‌کند.

بررسی سال 2015 تحقیقات در مورد تأثیرات موسیقی بر مدیریت درد نشان داد که بیمارانی که قبل، حین یا حتی بعد از عمل جراحی به موسیقی گوش می‌دادند، درد و اضطراب کمتری نسبت به افرادی که به موسیقی گوش نمی‌دادند، تجربه می‌کردند.

در حالی که گوش دادن به موسیقی در هر نقطه‌ای از زمان مؤثر بود، محققان خاطرنشان کردند که گوش دادن به موسیقی قبل از عمل جراحی منجر به نتایج بهتری شد. این بررسی داده‌های بیش از 7000 بیمار را بررسی کرد و دریافت که شنوندگان موسیقی برای مدیریت درد خود به داروی کمتری نیز نیاز دارند.

همچنین وقتی به بیماران اجازه داده شد موسیقی خود را انتخاب کنند، بهبود کمی بیشتر، هرچند از نظر آماری معنی‌دار نبود، در نتایج مدیریت درد مشاهده شد.

6- موسیقی ممکن است به شما کمک کند بهتر بخوابید

بی‌خوابی یک مشکل جدی است که افراد در همه گروه‌های سنی را تحت تأثیر قرار می‌دهد. در حالی که رویکردهای زیادی برای درمان این مشکل وجود دارد، تحقیقات نشان داده است که گوش دادن به موسیقی آرامش‌بخش می‌تواند یک درمان ایمن، مؤثر و مقرون به صرفه باشد.

یک بررسی از تحقیقات نشان داد که موسیقی تأثیر مفیدی بر کیفیت خواب دارد. برخی شواهد نشان می‌دهد که موسیقی همچنین می‌تواند سرعت به خواب رفتن افراد را بهبود بخشد و مدت زمان خواب را افزایش دهد، اما تحقیقات بیشتری لازم است.

مطالعه دیگری نشان داد که گوش دادن به موسیقی آرامش‌بخش قبل از چرت زدن، معیارهای کیفیت خواب ذهنی و عینی را بهبود می‌بخشد. افراد گزارش دادند که احساس می‌کنند خواب بهتری دارند و گوش دادن به موسیقی با افزایش خواب موج آهسته (که به آن خواب عمیق نیز می‌گویند) مرتبط است.

7- موسیقی می‌تواند انگیزه را بهبود بخشد

دلیل خوبی وجود دارد که چرا ورزش کردن هنگام گوش دادن به موسیقی برای شما آسان‌تر است. محققان دریافته‌اند که گوش دادن به موسیقی با ریتم تند، افراد را به ورزش سخت‌تر ترغیب می‌کند.

یک مطالعه نشان داد که افراد هنگام گوش دادن به موسیقی به طور قابل توجهی طولانی‌تر از حالت عادی ورزش می‌کنند. مطالعه دیگری نشان داد که گوش دادن به موسیقی با ریتم تند در طول ورزش با شدت بالا می‌تواند عملکرد را بهبود بخشد بدون اینکه باعث شود افراد احساس کنند که سخت‌تر تمرین می‌کنند. به عبارت دیگر، در حالی که ممکن است ورزش سخت‌تری داشته باشید، وقتی به موسیقی گوش می‌دهید، ورزش سخت‌تر به نظر نمی‌رسد.

بنابراین اگر سعی دارید به یک برنامه ورزشی پایبند باشید، در نظر داشته باشید که یک لیست پخش پر از آهنگ‌های تند را بارگیری کنید که به افزایش انگیزه و لذت بردن شما از ورزشتان کمک می‌کند.

8- موسیقی می‌تواند خلق و خو را بهبود بخشد

یکی دیگر از مزایای علمی گوش دادن به موسیقی این است که ممکن است شما را شادتر کند. تحقیقات نشان می‌دهد که گوش دادن به موسیقی می‌تواند به چندین روش به افزایش شادی، خلق و خو و رفاه ذهنی شما کمک کند:

• به افزایش ارتباطات اجتماعی، به ویژه در طول تجربیات مشترک موسیقی مانند کنسرت‌ها، کمک می‌کند.
• به حمایت از سلامت شناختی بهتر در بزرگسالان مسن‌تر کمک می‌کند.
• نواختن یک ساز می‌تواند شناخت را بهبود بخشد.
• ترکیب موسیقی با رقص و حرکت می‌تواند به بهبود خلق و خو کمک کند.
• موسیقی می‌تواند به افراد کمک کند تا احساس ارتباط و قدرت بیشتری داشته باشند و رفاه کلی و عزت نفس را افزایش دهند.
• محققان پیشنهاد می‌کنند که گوش دادن به موسیقی می‌تواند یک تجربه بسیار لذت‌بخش باشد که احساسات مثبت را افزایش می‌دهد و باعث آزاد شدن دوپامین، یک انتقال‌دهنده عصبی مرتبط با احساسات لذت‌بخش، می‌شود.

9- موسیقی ممکن است علائم افسردگی را کاهش دهد.

محققان همچنین دریافته‌اند که موسیقی درمانی می‌تواند یک درمان ایمن و مؤثر برای انواع اختلالات، از جمله افسردگی باشد.  یک مطالعه نشان داد که موسیقی درمانی روشی ایمن و کم خطر برای کاهش افسردگی و اضطراب در بیمارانی است که از بیماری‌های عصبی مانند زوال عقل، سکته مغزی و بیماری پارکینسون رنج می‌برند.

در حالی که موسیقی مطمئناً می‌تواند بر خلق و خو تأثیر بگذارد، نوع موسیقی نیز مهم است. موسیقی کلاسیک و مدیتیشن بیشترین مزایای تقویت خلق و خو را ارائه می‌دهند، در حالی که موسیقی هوی متال و تکنو بی‌اثر و حتی مضر هستند.

10- موسیقی می‌تواند استقامت و عملکرد را بهبود بخشد

یکی دیگر از مزایای مهم روانشناختی موسیقی در توانایی آن در افزایش عملکرد نهفته است. در حالی که افراد هنگام راه رفتن و دویدن فرکانس گام ترجیحی دارند، دانشمندان کشف کرده‌اند که اضافه کردن یک ضرب قوی و ریتمیک، مانند آهنگ موسیقی با ریتم تند، می‌تواند افراد را به افزایش سرعت ترغیب کند.

دوندگان نه تنها می‌توانند هنگام گوش دادن به موسیقی سریع‌تر بدوند، بلکه انگیزه بیشتری برای ادامه دادن به آن و نشان دادن استقامت بیشتر دارند. سرعت ایده‌آل برای موسیقی ورزشی چیزی بین ۱۲۵ تا ۱۴۰ ضربه در دقیقه است.

در حالی که تحقیقات نشان داده است که هماهنگ کردن حرکات بدن با موسیقی می‌تواند منجر به عملکرد بهتر و افزایش استقامت شود، این اثر در ورزش‌های با شدت کم تا متوسط ​​​​بیشترین نمود را دارد. به عبارت دیگر، یک فرد معمولی بیشتر از یک ورزشکار حرفه‌ای از گوش دادن به موسیقی بهره‌مند می‌شود.

پس چرا موسیقی عملکرد ورزشی را افزایش می‌دهد؟ گوش دادن به موسیقی هنگام ورزش، درک فرد از میزان تلاش را کاهش می‌دهد. شما سخت‌تر کار می‌کنید، اما به نظر نمی‌رسد که تلاش بیشتری انجام دهید.

از آنجا که توجه شما به موسیقی معطوف می‌شود، کمتر متوجه علائم آشکار تلاش مانند افزایش تنفس، تعریق و درد عضلات می‌شوید.

نکات کلیدی

گوش دادن به موسیقی می‌تواند الهام‌بخش و سرگرم‌کننده باشد، اما اثرات روانشناختی قدرتمندی نیز دارد که می‌تواند سلامت و تندرستی شما را بهبود بخشد. به جای اینکه به موسیقی به عنوان سرگرمی صرف فکر کنید، برخی از مزایای ذهنی اصلی ترکیب موسیقی در زندگی روزمره خود را در نظر بگیرید. ممکن است متوجه شوید که در نتیجه احساس انگیزه، شادی و آرامش بیشتری می‌کنید.

در نهایت، موسیقی فقط یک سرگرمی نیست؛ بلکه ابزاری قدرتمند برای تقویت مغز و بهبود سلامت روان به شمار می‌رود. گوش دادن منظم به موسیقی می‌تواند حافظه، تمرکز و خلق‌وخو را بهبود بخشد و حتی در روند درمان اختلالات شناختی و اضطراب مؤثر باشد.
در کلینیک سلامت مغز دانا، ما از جدیدترین روش‌های علمی برای ارزیابی و تقویت عملکرد مغز بهره می‌بریم و به شما کمک می‌کنیم از قدرت ذهن و موسیقی برای رسیدن به آرامش و عملکرد بهتر استفاده کنید. برای دریافت نوبت یا مشاوره تخصصی می‌توانید از طریق لینک زیر یا تماس تلفنی با ما در ارتباط باشید.

موژان پارسا (Ph.D. Candidate in Cognitive Neuroscience)

درباره نویسنده
موژان پارسا دانشجوی دکتری علوم اعصاب شناختی دانشگاه شهید بهشتی و همکار قطب عصب‌روان‌شناسی شناختی کشور است. حوزه اصلی پژوهش‌های او اختلالات عصب‌تحولی، به‌ویژه اختلال طیف اوتیسم است.

⚠️ توجه: این محتوا صرفاً جنبه آموزشی و اطلاع‌رسانی دارد و جایگزین ویزیت تخصصی نیست.