اختلال کمبود توجه/بیش فعالی (ADHD) یک اختلال عصبی رشدی است که حدود 9.8 درصد از کودکان را تحت تاثیر قرار می دهد. علائم ADHD در کودکان شامل بی توجهی، بیش فعالی و تکانشگری است. با این حال، تشخیص این وضعیت همیشه آسان نیست، زیرا بسیاری از علائم معمولاً با بیش فعالی «طبیعی» دوران کودکی اشتباه گرفته می‌شوند. در این مطلب به تست بیش فعالی کودکان و بررسی علائم می پردازیم.
با توجه به اینکه هیچ آزمایشی وجود ندارد که بتواند ADHD را تشخیص دهد، حتی پزشکان نیز ممکن است در تشخیص مشکل داشته باشند. در نهایت، برای ایجاد تمایز، پزشکان اطفال فهرستی از علائم مشخصه را بررسی می‌کنند تا مشخص کنند که آیا کودک معیارهای ADHD را مطابق با راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی انجمن روانپزشکی آمریکا (DSM-5) دارد یا خیر.
تمایز بین انواع ADHD
علائم ADHD معمولاً به دو دسته عمده دسته بندی می شوند: بی توجهی (ناتوانی در تمرکز) و بیش فعالی- تکانشگری (رفتارهای تکانشی بیش از حد و مخل).
دامنه علائم می تواند از کودکی به کودک دیگر متفاوت باشد و منجر به تشخیص های مختلفی شود که به طور کلی به شرح زیر طبقه بندی می شوند:
- ADHD نوع بی توجه کودکی را توصیف می کند که در توجه کردن مشکل دارد اما بیش فعال یا تکانشی نیست.
- ADHD نوع بیش فعالی- تکانشی به عنوان بی قراری مفرط، عجله و بی قراری بدون فقدان مشخصه تمرکز تعریف می شود.
- ADHD نوع ترکیبی ویژگی های هر دو را دارد.
چک لیست علائم بی توجهی ADHD
طبق DSM-5، بی توجهی در کودکان زیر 16 سال در صورتی قابل تشخیص است که شش یا بیشتر از علائم زیر را نشان دهند (تشخیص فقط به پنج علامت یا بیشتر برای نوجوانان 17 سال و بالاتر نیاز دارد):
- اغلب به جزئیات توجه نمی کند یا در کارهای مدرسه یا سایر فعالیت ها اشتباه می کند
- اغلب در حفظ توجه روی کارها یا در حین بازی مشکل دارد
- اغلب به نظر می رسد وقتی مستقیماً با او صحبت می شود گوش نمی دهد
- غالباً دستورالعمل ها را دنبال نمی کند یا در تکمیل تکالیف مدرسه یا کارهای خانه شکست می خورد
- اغلب در سازماندهی وظایف و فعالیت ها مشکل دارد
- اغلب از انجام کارهایی که نیاز به تلاش ذهنی طولانی مدت دارند اجتناب می کند، دوست ندارد یا تمایلی ندارد.
- اغلب چیزهایی را که برای تکمیل کارها یا فعالیت ها لازم است فراموش می کند
- به راحتی حواسش پرت می شود
- اغلب در فعالیت های روزانه فراموشکار است
چک لیست علائم بیش فعالی ADHD
به طور مشابه، بیش فعالی و تکانشگری را در صورتی می توان در کودکان تشخیص داد که شش یا بیشتر از علائم زیر را نشان دهند (یا پنج علامت یا بیشتر برای افراد 17 سال و بالاتر):
- اغلب قبل از اینکه یک سوال کامل شود، پاسخ را بیان می کند
- اغلب دست ها یا پاهایش را تکان می دهد یا هر زمان که می نشیند می خواهد بلند شود
- اغلب با وجود اینکه به آنها گفته می شود یک جا بنشینید، صندلی خود را ترک می کنند
- اغلب در موقعیت هایی که مناسب نیست می دود یا از جایش بلند می شود
- اغلب قادر به بازی یا شرکت در فعالیت های اوقات فراغت به آرامی نیست
- اغلب “در حال حرکت” است که غیرطبیعی است
- اغلب بیش از حد صحبت می کند
- اغلب در انتظار نوبت خود مشکل دارند
- اغلب مکالمات یا فعالیت های دیگران را قطع می کند یا در آن دخالت می کند
علائم ADHD در بزرگسالان چگونه متفاوت است؟
ADHD اغلب برای اولین بار در دوران کودکی ظاهر می شود و ممکن است تا بزرگسالی ادامه یابد، اگرچه تحقیقات نشان می دهد که تنها 17٪ از کودکان مبتلا به ADHD هنوز در بزرگسالی این اختلال را دارند. علائم ممکن است در بزرگسالی نیز متفاوت باشد. به عنوان مثال، بیش فعالی در کودکان شایع تر است، اما در بزرگسالی بیشتر به عنوان بی قراری نشان داده می شود.
تعریف نوع ترکیبی ADHD
نوع ترکیبی ADHD با علائم بی توجهی و بیش فعالی / تکانشگری مشخص می شود. کودکان مبتلا به این نوع علائم بی توجهی همراه با علائم بیش فعالی و تکانشی را نشان می دهند.
برای تشخیص نوع ترکیبی ADHD، کودکان باید شش یا بیشتر از علائم بی توجهی و شش یا بیشتر علائم بیش فعالی/تکانشگری را نشان دهند. این علائم باید حداقل به مدت شش ماه وجود داشته باشد و نباید ناشی از بیماری دیگری باشد.
علائم ADHD در دختران در مقابل پسران
تحقیقات نشان می دهد که ADHD اغلب در دختران و پسران متفاوت است. در حالی که پسران مبتلا به ADHD بیشتر احتمال دارد که تظاهرات بیش فعال/ تکانشی یا ترکیبی داشته باشند، دختران بیشتر احتمال دارد که ADHD بی توجه داشته باشند.
پسران همچنین احتمال بیشتری دارد که علائم بیرونی مرتبط با ADHD مانند پرخاشگری را نشان دهند. آنها همچنین ممکن است علائم بیش فعالی یا تکانشی مانند حرکت مداوم، قطع حرف دیگران و درگیر شدن در اعمال فیزیکی در زمان های نامناسب داشته باشند.
برعکس، دختران مبتلا به ADHD بیشتر احتمال دارد علائم بی توجهی مانند توجه نکردن، گوش ندادن، به راحتی پرت شدن حواس و از دست دادن تمرکز را تجربه کنند. سایر علائم ADHD در دختران می تواند شامل گوشه گیری، بی نظمی، بی انگیزگی، خجالتی بودن و به راحتی ناراحت شدن باشد.
از آنجایی که علائم پسران بیشتر مخرب است، اغلب بیشتر از دختران مبتلا به این بیماری تشخیص داده می شوند. علائم دختران مانند خجالتی بودن و خیال پردازی اغلب به عنوان ویژگی های شخصیتی در نظر گرفته می شوند، بنابراین اغلب آنها را نادیده می گیرند و باعث می شود کمتر تشخیص دریافت کنند.
در صورت عدم درمان، ADHD می تواند مشکلاتی را در مراحل بعدی زندگی ایجاد کند. به عنوان مثال، یک مطالعه نشان داد که وقتی ADHD دوران کودکی در طول زمان تداوم می‌یابد، زنان بیشتر در معرض آسیب به خود قرار می‌گیرند و هم از نظر اجتماعی و هم در کارشان با آسیب‌هایی مواجه می‌شوند.
تشخیص ADHD
برای اینکه ADHD به طور قطعی تشخیص داده شود، علائم باید چهار معیار اصلی را داشته باشند:
- علائم بی توجهی یا بیش فعالی- تکانشی باید قبل از 12 سالگی وجود داشته باشد.
- علائم باید در دو یا چند موقعیت، مانند خانه، با دوستان، یا در مدرسه وجود داشته باشد.
- علائم باید با توانایی کودک برای عملکرد در مدرسه، موقعیت‌های اجتماعی یا هنگام انجام کارهای روزمره تداخل داشته باشد یا آن را کاهش دهد.
- علائم را نمی توان با هیچ وضعیت روانی دیگری توضیح داد (مانند اختلال خلقی) یا به عنوان بخشی از یک دوره اسکیزوفرنی یا روان پریشی رخ می دهد.
کمک گرفتن برای درمان ADHD
اگر کودک مبتلا به ADHD تشخیص داده شود، متخصص سلامت روان او می تواند یک برنامه درمانی مناسب برای نیازهای او تعیین کند. این درمان ممکن است شامل دارو، روان درمانی یا ترکیبی از این دو باشد. راهبردهای دیگر نیز می توانند مفید باشند، از جمله رویکردهای رفتاری، آموزش والدین و آموزش مهارت های اجتماعی.
همچنین ممکن است والدین پیوستن به یک گروه حمایتی برای والدین کودکان مبتلا به ADHD را مفید بدانند. همچنین مهم است که به کودک کمک کنید تا درباره تشخیص و برنامه درمانی خود اطلاعات بیشتری کسب کند.
کار با پزشک یا درمانگر کودک، گفتگو با کودک و جستجوی الگوهای مثبت می تواند مفید باشد. ممکن است دانستن این موضوع برای کودک مفید باشد که افراد مشهور زیادی از جمله ورزشکاران مبتلا به این بیماری هستند. به آنها کمک کنید تا نقاط قوت افراد مبتلا به ADHD را بشناسند.
بررسی چک لیست های بالا برای ADHD می تواند به ما در درک بهتر برخی از علائم ADHD در کودکان کمک کند. با این حال، اگر مشکوک به ADHD باشد، گام بعدی صحبت با یک متخصص سلامت روان برای ارزیابی، تشخیص و درمان بیشتر است.
گرفتن تشخیص
اگر مشکوک هستید که ممکن است کودک شما مبتلا به بیش فعالی یا ADHD باشد، برای ارزیابی با متخصص سلامت روان مرکز سلامت مغز دانا صحبت کنید. تشخیص می تواند هم تسکین دهنده باشد و هم زندگی را تغییر دهد. و به توضیح مبارزات و مشکلاتی که ممکن است کودک با آن دست و پنجه نرم می کند کمک کند.
واحد ارزیابی و تشخیص یکی از زیر مجموعه های مرکز سلامت مغز دانا است که نقطه ورود تمامی مراجعین جدید به موسسه در مرحله اول محسوب می شود. ورود مراجعین به مرکز سلامت مغز دانا می تواند به واسطه ارجاع از مراکز پزشکی و یا به صورت مستقیم و به واسطه درخواست مراجع صورت گیرد. طی مرحله اول و در بدو ورود، ارزیابی جامعی از علایم عصب روانشناختی برای تمامی مراجعین مرکز سلامت مغز دانا صورت خواهد گرفت.
همین الان می توانید وقت ارزیابی خود را تعیین کنید! روی لینک زیر کلیک کنید:
برای درمان بیماری کودک شما هرگز دیر نیست، و ممکن است متوجه شوید که داروها و اصلاح شیوه زندگی می تواند به او کمک کند تا برخی از علائمی را که عملکرد روزمره و امور تحصیلی را دشوار می کند، مدیریت کند.
ا‌مروزه با پیشرفت علم تکنیک های مختلفی برای درمان اختلالات روانی ایجاد شده است که بسته به شرایط شما میتواند مورد استفاده قرار بگیرد. میتوانید از کارشناسان کلینیک سلامت مغز دانا کمک بگیرید تا بهترین و موثرترین درمان برای را بیابید. برای اطلاعات بیشتر با ما تماس بگیرید.
درباره نویسنده
موژان پارسا پژوهشگر ارشد توان‌بخشی شناختی دانشگاه شهید بهشتی و همکار قطب عصب روان‌شناسی شناختی کشور است. جریان اصلی تحقیقات وی اختلالات عصب تحولی و به طور خاص متمرکز بر اوتیسم می باشد.