مانیا یا شیدایی
اصطلاحات «مانیا یا شیدایی» و «اپیزود شیدایی» حالتی از ذهن را توصیف می‌کنند که با انرژی بالا، هیجان، و سرخوشی در یک دوره زمانی پایدار مشخص می‌شود، که معمولاً با احساس افسردگی همراه است. این یک تغییر شدید در خلق و خو و تفکر است که می تواند در مدرسه، کار یا زندگی خانه تداخل ایجاد کند.
شیدایی همچنین یکی از ویژگی های اصلی اختلال دوقطبی است که قبلا به عنوان افسردگی شیدایی شناخته می شد. «مانیا یا شیدایی فاکتور مهمی است؛ شما نمی توانید بدون شیدایی اختلال دوقطبی را تشخیص دهید.
در اینجا همه چیزهایی که باید در مورد شیدایی بدانید، شامل همه علائم، احساس یک دوره شیدایی، ارتباط آن با اختلال دوقطبی و نحوه درمان آن آمده است.
علائم و نشانه های شیدایی
علائم و نشانه های شیدایی عبارتند از: داشتن انرژی بالا، پرحرف بودن و تند صحبت کردن، داشتن افکار مسابقه ای، به پرت شدن حواس، انجام رفتارهای پرخطر و نخوابیدن کافی. این ویژگی‌های دوره شیدایی معمولاً یک هفته یا بیشتر طول می‌کشد.
شیدایی یک حالت “طبیعی” است. این بدان معنی است که شیدایی به خودی خود رخ می دهد. توسط عوامل دیگری مانند شرایط پزشکی، یا مصرف مواد مخدر یا الکل ایجاد نمی شود.
شیدایی می تواند آنقدر احساس خوبی داشته باشد که مردم اغلب فکر نمی کنند چیزی اشتباه است. اما، اعضای خانواده یا سایر افراد نزدیک به فرد که دوره شیدایی را تجربه می کنند، ممکن است متوجه تغییرات در رفتار شوند. همچنین، شیدایی اغلب می‌تواند با افسردگی همراه باشد. از آنجایی که این مراحل به خوبی احساس نمی‌شوند، فرد تمایل بیشتری دارد که در طول یک دوره افسردگی از یک ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی کمک بگیرد.
چه خودتان این علائم را تجربه کنید و چه کسی که می شناسید، مهم است که آنها را در هنگام بروز تشخیص دهید. در اینجا علائم اصلی مرحله شیدایی به تفصیل آورده شده است.
انرژی بالا یا خلق و خوی “باز”.
اوج گیری پرانرژی همراه با شیدایی ممکن است شما را فعال‌تر از حد معمول کند. ممکن است ناگهان ایده بزرگی داشته باشید که هدفمند اما غیرواقعی باشد، مانند راه اندازی یک کسب و کار از روی هوس با تمام پس انداز زندگی خانواده خود.
سریع صحبت کردن
افراد مبتلا به شیدایی ممکن است به شدت پرحرف باشند – و این بیشتر از سریع صحبت کردن است. “تقریباً مثل این است که آنها نمی توانند کلمات را به اندازه کافی سریع بیان کنند. به آن فشار گفتار می گویند.” برای کسی که در یک قسمت شیدایی با یک نفر صحبت می کند، “شما آن را غیذطبیعی احساس می کنید.
کمبود خواب
با تمام این انرژی و فعالیت در دوره شیدایی، خواب ممکن است متوقف شود یا ممکن است فرد با خواب بسیار کمی بخوابد. «افراد مبتلا به شیدایی اغلب به هیچ خوابی نیاز ندارند.
حواس پرتی
افکار مسابقه ای ممکن است باعث شود که شما به راحتی حواس خود را پرت کنید. همچنین ممکن است به نظر برسد که چندین کار پیچیده را انجام می دهید و آنها را کامل نمی کنید.
رفتار پرخطر
صرف مقادیر بی پروا پول نقد در طول یک دوره شیدایی غیر معمول نیست. “من بیمارانی داشته ام که در یک آخر هفته سه یا چهار وسیله نقلیه خریداری کرده اند.”
رابطه جنسی محافظت نشده، قمار، یا مصرف مواد مخدر یا الکل نیز ممکن است رخ دهد. به دلیل این تمایل به جستجوی رفتارهای پرخطر، “شیدایی جدی و خطرناک است.” “یک فرد به طور بالقوه می تواند کاری انجام دهد که به خود یا شخص دیگری آسیب برساند.”
روان پریشی
دوره های شیدایی شدید ممکن است شامل روان پریشی نیز باشد که شامل داشتن توهم یا هذیان است. برای مثال، افراد ممکن است هذیان‌های بزرگ داشته باشند. طوری که فکر می‌کنند جاسوس، مقامات دولتی یا ماموران مخفی هستند بدون اینکه سابقه‌ای در هیچ یک از این زمینه‌ها داشته باشند. یا ممکن است توهمات پارانویا داشته باشند، طوریکه احساس می‌کنند تحت تعقیب یا هدف قرار گرفته‌اند.
شیدایی در مقابل هیپومانیا
شیدایی و هیپومانیا هر دو با نوسانات خلقی ناگهانی مشخص می شوند که باعث می شود فرد احساس فوق العاده پرانرژی، هیجانی، سرخوشی و سپس افسردگی کند. با این حال، هیپومانیا نسبت به شیدایی شدیدتر است. هر دو می توانند منجر به مشکلاتی در کار و زندگی شخصی شوند. اما دوره های هیپومانیا کمتر احتمال دارد که مشکلات قابل توجهی ایجاد کند و به این اندازه دوام نخواهند داشت. دوره هیپومانیا به جای یک هفته، چهار روز طول می کشد.
اختلال دوقطبی و شیدایی
به گزارش MedlinePlus، اختلال دوقطبی یک وضعیت سلامت روان است که در آن جابجایی هایی بین خلق و خوی بالا (یا شیدایی) و خلق و خوی پایین (یا افسردگی) وجود دارد. ژنتیک یا سابقه خانوادگی، استرس و تفاوت در عملکرد مغز همگی ممکن است در ایجاد اختلال دوقطبی (و بنابراین شیدایی) نقش داشته باشند.
تخمین زده می شود که 2.8٪ از بزرگسالان در ایالات متحده دارای اختلال دوقطبی هستند که به طور مساوی بین مردان و زنان تقسیم می شود. حدود 4 درصد از جمعیت در مقطعی از زندگی خود اختلال دوقطبی را تجربه خواهند کرد. اختلال دوقطبی معمولاً در حدود 25 سالگی شروع می شود و علائم معمولاً در مردان زودتر از زنان ظاهر می شود.
بر اساس مجله آمریکایی روانپزشکی، برای تشخیص شیدایی، خلق و خو و رفتار پرانرژی و پرانرژی باید بیشتر روز اتفاق بیفتد و حداقل یک هفته طول بکشد. برای تشخیص اختلال دوقطبی، فرد باید حداقل یک دوره شیدایی یا هیپومانیا را تجربه کرده باشد. برای تعیین نوع اختلال دوقطبی یک فرد، متخصصان مراقبت های بهداشت روان الگوی علائم و میزان آسیب دیدگی فرد را در شدیدترین دوره های خود ارزیابی می کنند.
علائم هشدار دهنده اپیزود شیدایی
اگر قبلاً مبتلا به اختلال دوقطبی تشخیص داده شده‌اید، شما در معرض علائم هشداردهنده شیدایی هستید. برای مثال، ممکن است:
- تندتر از حد معمول رانندگی کنید
- داشتن رفتارهای آشفته
- خواندن یک آهنگ خاص یا استفاده از عبارات خاص (کاملا منحصر به فرد خواهد بود)
“یک چیزی که ما آموخته ایم این است که مردم دوره های قابل پیش بینی شیدایی دارند. اگر بتوانید الگوها را تشخیص دهید و به افراد زندگی خود اجازه دهید بدون فعال کردن حالت دفاعی شما بازخوردی به شما بدهند، در این صورت می توانید در حل مشکلات مشارکتی شرکت کنید.”
همچنین متوجه باشید که اپیزودهای مانیک اولیه می توانند “فریبنده” باشند. “بعضی از مردم آن را ترجیح می دهند زیرا احساس می کنند بازتر، خنده دار تر و جالب تر هستند. این تجربه می تواند در ابتدا تقویت کننده باشد.” با این حال، شیدایی همچنین می تواند منجر به بی قراری یا تحریک پذیری شدید شود که در نهایت احساس خوبی نخواهد داشت.
شیدایی چگونه درمان می شود؟
دارو
در طول یک دوره شیدایی، یک فرد برای خودش یک خطر است. رفتار پرخطر می تواند منجر به از دست دادن شغل یا اخراج از مدرسه، دستگیری یا بستری شدن در اورژانس روانپزشکی شود. همچنین مهم است بدانید که بر اساس تحقیقات منتشر شده در Medicine در سال 2019، در مورد اختلال دوقطبی، به طور کلی، خطر خودکشی 10 تا 30 برابر بیشتر از جمعیت عمومی است.
خط اول درمان
ممکن است شامل استفاده از یک آنتی سایکوتیک غیر معمول برای متوقف کردن شیدایی باشد. سپس یک تثبیت کننده خلق و خوی طولانی مدت (مانند لیتیوم) برای کمک به جلوگیری از عود مانیا تجویز می شود.
یک چالش در درمان اختلال دوقطبی این است که داروهای ضد افسردگی ممکن است در درمان افسردگی استفاده شوند. با این حال، “مصرف داروهای ضد افسردگی برای شیدایی غیرخطرناک است. این داروها اگر به دقت تحت نظارت دقیق و در کنار سایر داروها مانند تثبیت کننده های خلق و خو استفاده نشوند، ممکن است دوره شیدایی را فعال کنند.”
اگر سابقه خانوادگی اختلال دوقطبی دارید، مصرف یک داروی ضد افسردگی به تنهایی یک خطر است. پزشکان همچنین شیدایی را مشاهده کرده‌اند که توسط درمان‌های دیگر برای افسردگی، مانند نور درمانی برای اختلال عاطفی فصلی (SAD) ایجاد شده است. در این مورد، تشخیص صحیح و درک سابقه خانوادگی در درمان بیماری روانی، چه برای افسردگی یا اختلال دوقطبی، حیاتی است.
تغییرات سبک زندگی
در حالی که دارو برای درمان اختلال دوقطبی و جلوگیری از حملات شیدایی مورد نیاز است، روان درمانی و اصلاح شیوه زندگی نیز حیاتی هستند.
“یکی از مزایا این است که سبک زندگی تفاوت زیادی ایجاد می کند.” این هم در مورد ساختار کلی زندگی و هم عادات روزانه شماست. خواب یکی از مهمترین چیزهایی است که برای مدیریت اختلال دوقطبی به آن نیاز دارید – و همچنین ممکن است یکی از اولین اختلالاتی باشد که شیدایی در حال پیشرفت است. رعایت بهداشت خواب خوب و داشتن زمان خواب و بیداری ثابت که اجازه می دهد یک خواب کامل شبانه را داشته باشید، کمک خواهد کرد. استرس را نیز به حداقل برسانید، که می تواند منجر به یا تشدید دوره های شیدایی شود.
روان درمانگر شما می تواند به شما کمک کند تا سازماندهی بیشتری داشته باشید و وظایف خود را انجام دهید، به شما در پیروی از داروها کمک کند، عادت های سالم را در جای خود ایجاد کنید، و خودآگاهی را توسعه دهید تا علائم هشدار دهنده اولیه شیدایی شما را مشخص کند.
اگرچه حدود 83 درصد از افراد مبتلا به اختلال دوقطبی به دلیل بیماری خود با اختلالات جدی روبرو هستند، اما طبق NIMH، بسیاری از افراد یاد می‌گیرند که با شیدایی ناشی از اختلال دوقطبی بدون اختلال قابل توجهی در زندگی خود زندگی کنند.
برای دریافت اطلاعات بیشتر با ما در کلینیک سلامت مغز دانا تماس بگیرید.
منبع: https://www.health.com/condition/mental-health-conditions/mania
درباره نویسنده
خجسته رحیمی جابری، پژوهشگر دکترای تخصصی علوم اعصاب دانشگاه علوم پزشکی شیراز و نویسنده وب سایت انستیتو سلامت مغز دانا. زمینه کاری تخصصی ایشان مشکلات حافظه و آلزایمر است وی بیش از 20 مقاله معتبر بین المللی در این زمینه به چاپ رسانده است. می توانید پژوهش های او را در اینجا (کلیک کنید) دنبال کنید.