مقدمه
بیماری آلزایمر یک بیماری عصبی (مغزی) پیشرونده است که منجر به زوال عقل می شود. سبب از دست دادن عملکردهای شناختی مانند حافظه، تفکر و استدلال نیز می شود. بیشتر در افراد 65 ساله یا بالاتر شایع است. در واقع، سن بزرگترین عامل خطر شناخته شده برای آلزایمر است. واقعا علت ابتلا به بیماری آلزایمر چیست؟
افزایش سن به خودی خود باعث آلزایمر نمی شود. تغییرات پیچیده مغز می تواند سال ها یا حتی دهه ها قبل از شروع علائم آغاز شود. محققان بر این باورند که ترکیبی از ژنتیک به علاوه شیوه زندگی و عوامل محیطی منجر به ایجاد این بیماری می شود.
دو نوع آلزایمر وجود دارد: آلزایمر با شروع زودرس و دیر شروع. افراد مبتلا به بیماری دیررس در سن 65 سالگی یا بیشتر علائم را نشان می دهند. این تا حد زیادی شایع ترین نوع آلزایمر است. کمتر از 10 درصد از افراد مبتلا به آلزایمر، شروع زودهنگام دارند و بین 30 سالگی تا اواسط 60 سالگی علائم ظاهر می شوند.
هنوز نمی توان پیش بینی کرد که چه کسی به آلزایمر مبتلا می شود. محققان به طور فعال در حال مطالعه عوامل خطر هستند و چندین فرضیه برای اینکه چه تغییرات مغزی باعث این بیماری می شود ارائه کرده اند.
فرضیه ها درباره علت ابتلا به بیماری آلزایمر
آلزایمر منجر به از دست دادن عمده سلول‌های مغزی (نورون‌ها) و اتصالات آنها (سیناپس) می‌شود که از مناطقی از مغز که حافظه را کنترل می‌کنند شروع می‌شود. همانطور که آسیب در سراسر مغز گسترش می یابد، توانایی های شناختی و فیزیکی بیشتری تحت تاثیر قرار می گیرند. این اتفاق باعث می شود مغز از نظر فیزیکی کوچک شود.
دو فرضیه اصلی برای ایجاد آلزایمر وجود دارد: کولینرژیک و آمیلوئید.
فرضیه کولینرژیک
فرضیه کولینرژیک اولین توضیح آلزایمر است. نورون های کولینرژیک در سراسر مغز نقش مهمی در شناخت (یادگیری و درک) دارند. افراد مبتلا به بیماری آلزایمر از دست دادن شدید نورون‌های کولینرژیک و کمبود استیل کولین (ACh) را نشان می‌دهند. استیل کولین یک پیام‌رسان شیمیایی مغز برای یادگیری، حافظه و سایر عملکردها مهم است.
تنها داروهای تایید شده برای آلزایمر به حفظ سطح استیل کولین در مغز کمک می کند. این داروها می توانند به طور موقت علائم شناختی را کاهش دهند. اما از آسیب طولانی مدت مغز جلوگیری نمی کنند.
فرضیه آمیلوئید
برای سال‌ها، محققان درخصوص یافتن علت ابتلا به بیماری آلزایمر بر این باور بودند که سطوح بالای غیر طبیعی بتا آمیلوئید (پروتئینی که سلول‌های عصبی را احاطه کرده است) پلاک‌های آمیلوئیدی را در مغز ایجاد می‌کند. تصور می‌شود که این پلاک‌ها به از دست دادن عملکردهای شناختی مرتبط با آلزایمر کمک می‌کنند. فرضیه بتا آمیلوئید بر اساس مقاله تاثیرگذار سال 2006 منتشر شده در مجله نیچر است.
با این حال، داروهایی که بتا آمیلوئید را هدف قرار می دهند، علائم آلزایمر را بهبود نمی بخشند. علاوه بر این، محققان دریافتند پلاک‌های آمیلوئیدی را می‌توان در افراد مبتلا به آلزایمر با افزایش سن نیز یافت.
یکی از دانشمندان علوم اعصاب دریافت که تصاویر در مطالعه سال 2006 تغییر کرده است. محققان با احتیاط به فرضیه بتا آمیلوئید نزدیک شدند. در نوامبر 2022، نتایج حاصل از کارآزمایی بالینی دارویی به نام Leqembi (lecanemab) نشان داد که از نقش بتا آمیلوئید در ایجاد آلزایمر مهم است. Lecanemab مقدار آمیلوئید را در مغز شرکت کنندگان کاهش داد که منجر به بهبود متوسط علائم پس از 18 ماه شد.
تحقیقات و آزمایشات بیشتری برای تأیید فرضیه مورد بحث ضروری است. محققان همچنین در حال بررسی توضیحات جدیدی برای از دست دادن نورون ها هستند.
آیا بیماری آلزایمر ارثی است؟
برخی از موارد آلزایمر زودرس خانوادگی هستند. به این معنی که کودکان ممکن است جهش های خاصی را از والدین خود به ارث ببرند. در این موارد، جهش ژنی باعث ایجاد بیماری می شود. اگر سابقه آلزایمر زودرس در خانواده خود دارید، در مورد آزمایش ژنتیک اقدام کنید.
حدود 70 درصد موارد آلزایمر به عوامل ژنتیکی مربوط می شود. اما ژنتیک دیررس آلزایمر چندان واضح نیست. به نظر نمی رسد که علت آن در خانواده ها وجود داشته باشد.
داده‌های ژنی می‌تواند بر خطر ابتلا به آلزایمر دیررس تأثیر بگذارد و بیشتر آن آپولیپوپروتئین E (APOE) است. هر کس نوعی (یا گونه ای) از APOE را در ژنوم خود دارد. با این حال، اگر نوع ɛ4 را به ارث ببرید، احتمال ابتلا به این بیماری بیشتر است. از سوی دیگر، داشتن نوع نسبتاً نادر APOE ε2 در واقع می تواند به محافظت از شما در برابر آلزایمر کمک کند.
چه کسانی به بیماری آلزایمر مبتلا می شوند؟
برخی از افراد بیشتر از دیگران در معرض ابتلا به آلزایمر هستند. عواملی که می توانند در ایجاد خطر نقش داشته باشند عبارتند از:
سن: این مهم ترین عامل خطر است. بیشتر علائم آلزایمر بعد از 65 سالگی شروع می شود. درصد افرادی که آلزایمر دارند با افزایش سن افزایش می یابد. ۴۰ درصد افراد بالای ۸۵ سال به آلزایمر مبتلا هستند.
جنسیت: تقریباً دو سوم موارد آلزایمر در خانم ها دیده می شود. با این حال، زنان ممکن است در معرض خطر ابتلا به آلزایمر نباشند. برای مثال، این تفاوت ممکن است ظاهر شود زیرا زنان به طور متوسط طولانی‌تر از مردان عمر می‌کنند. در ایالات متحده، میزان زنان و مردانی که در هر سنی به آلزایمر مبتلا می شوند، یکسان است. مطالعات اخیر همچنین سوگیری جنسی و جنسیتی را در تحقیقات قدیمی نشان داده است.
قومیت: جمعیت سیاه پوست و اسپانیایی ممکن است در معرض خطر بیشتری باشند. اما، مانند جنس و جنسیت، مطالعات جدیدتر این ایده را به چالش کشیده است. هنگامی که محققان عوامل اجتماعی و اقتصادی و شرایط سلامتی (مانند نرخ بالای بیماری قلبی و دیابت در جمعیت های سیاه پوست و اسپانیایی تبار) را در نظر می گیرند، تفاوت در خطر از بین می رود. نژادپرستی ساختاری می تواند بر سایر عوامل خطر اجتماعی و محیطی برای آلزایمر نیز تأثیر بگذارد.
جمع بندی
آلزایمر معمولاً در افراد 65 ساله یا بالاتر منجر به از دست دادن عملکردهای شناختی مانند حافظه و تفکر می شود. محققان هنوز نمی‌دانند آلزایمر چگونه ایجاد می‌شود، اگرچه احتمالاً به دلیل ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی است.
سن بزرگترین عامل خطر برای آلزایمر است. سایر موارد غیرخطر شامل بیماری قلبی، آسیب مغزی و فعالیت ذهنی یا بدنی کم است. مطالعات جدید شامل جمعیت‌های متنوع جمعیتی برای درک بهتر افراد مبتلا به آلزایمر است. اما هیچ راهی برای پیش‌بینی دقیق اینکه چه کسی به آلزایمر مبتلا می‌شود در حال حاضر وجود ندارد.
زندگی با بیماری می تواند ترسناک باشد که دلیلی ندارد. اما به یاد داشته باشید تحقیقات آلزایمر همیشه ادامه دارد. یک متخصص در حوزه اعصاب می‌تواند به شما کمک کند تا توضیح دهد که اگر شما یا یکی از عزیزانتان مبتلا به آلزیمر شدید، انتطار چه مواردی دارید!
منبع: https://www.health.com/alzheimers-disease-causes-7092835
برای دریافت اطلاعات بیشتر و تخصصی تر، با ما در کلینیک سلامت مغز دانا در تماس باشید.
درباره نویسنده
خجسته رحیمی جابری، پژوهشگر دکترای تخصصی علوم اعصاب دانشگاه علوم پزشکی شیراز و نویسنده وب سایت انستیتو سلامت مغز دانا. زمینه کاری تخصصی ایشان مشکلات حافظه و آلزایمر است وی بیش از 20 مقاله معتبر بین المللی در این زمینه به چاپ رسانده است. می توانید پژوهش های او را در اینجا (کلیک کنید) دنبال کنید.