آیا غذاهایی که می خوریم می توانند به درمان بیماری آلزایمر کمک کنند؟

وقتی فراموشی به مشکل تبدیل می شود

چند بار نام دوست جدیدی که در یک مهمانی ملاقات کرده اید را فراموش کرده اید؟ یا چند بار صبح به مدرسه آمده اید و ناگهان یادتان می آید که آن روز امتحان داشتید؟ این جای نگرانی نیست. همه ما گاهی فراموش می کنیم! اما وقتی افراد پیر می‌شوند، فراموشی اطلاعات و کارهای ساده می‌تواند نشانه‌ای از یک بیماری تخریب‌کننده عصبی باشد، نوعی بیماری که در آن سلول‌های مغز یا نخاع از کار می‌افتند یا می‌میرند. بیماری آلزایمر و درمان بیماری آلزایمر!

 یک بیماری مغزی غیرقابل برگشت و پیش رونده است که به آرامی مغز را تخریب می کند. سلول‌های مغزی که نورون نامیده می‌شوند نوع سلولی که قادر به ارسال سیگنال‌های الکتریکی و شیمیایی هستند که در عملکرد مغز و حافظه مهم هستند.

بیماری آلزایمر (AD) یک بیماری نورودژنراتیو شناخته شده است

بیش از 36 میلیون نفر در سراسر جهان را تحت تاثیر قرار می‌دهد، عمدتا در سنین بالا (65 سال به بالا). اولین نورون هایی که در پس از تولد تحت تاثیر قرار گرفتند، آنهایی هستند که مسئول حافظه و مهارت های تفکر هستند. با پیشرفت بیماری آلزایمر، بیماران توانایی انجام کارهای عادی روزانه را از دست می دهند.

تغییرات رفتاری را تجربه می کنند و به آرامی توانایی خوردن، نوشیدن و برقراری ارتباط را از دست می دهند. توجه به این نکته ضروری است که آلزایمر با پیری طبیعی متفاوت است. در بیماران مبتلا به آلزایمر، از دست دادن نورون ها و کاهش حافظه و سایر مهارت ها سریعتر از افراد مسن سالم اتفاق می افتد.

مراحل بیماری آلزایمر

این بیماری یک بیماری پیشرونده است. به این معنی که با گذشت زمان بدتر می شود. آلزایمر را می توان به سه مرحله اصلی – اولیه، میانی و دیررس – طبقه بندی کرد که هر کدام با علائم خاصی مشخص می شوند.

مرحله اولیه

اغلب به طور نادرست به عنوان “پیری” تشخیص داده می شود. به طور کلی، بیماران مبتلا به آلزایمر در مراحل اولیه در حدود سن 65 سالگی تشخیص داده می شوند. بیماران در مراحل اولیه ممکن است با کارهای ساده ای که شامل حرکت هستند، مانند بستن دکمه های پیراهن یا باز کردن درب شیشه ها مشکل داشته باشند.

افرادی که آلزایمر ندارند می توانند چنین کارهایی را با کمی تلاش انجام دهند. علاوه بر این، در بیماران مبتلا به آلزایمر به طور معمول دامنه واژگان کم می شود. مشکل در یادگیری و به خاطر سپردن اطلاعات جدید مانند نام‌ها یا مسیرهای جدید دارند.

مرحله متوسط یا میانی

بیماران معمولاً در زندگی مستقل دچار مشکل می شوند. کاهش مهارت های حرکتی و هماهنگی که بر راه رفتن تاثیر می گذارد، می تواند احتمال آسیب دیدگی را افزایش دهد.

بیماران با حافظه بلندمدت دچار مشکل می شوند و در تشخیص چهره های آشنا، از جمله چهره عزیزانشان مشکل دارند. در این مرحله، بیماران رفتارهای غیرعادی و تغییرات خلقی را تجربه می کنند. بیماران ممکن است برای گذراندن زندگی روزمره خود به مراقبت در منزل یا مراقبت های کمکی نیاز داشته باشند.

 آخرین مرحله آلزایمر

علائم در شدیدترین حالت هستند. در این مرحله نهایی، بیماران نیاز به مراقبت شبانه روزی دارند. افراد توانایی مراقبت از خود از جمله اساسی ترین نیازهای خود مانند حمام کردن، حرکت کردن و غذا خوردن را از دست میدهند. بیماران توانایی گفتگو یا برقراری ارتباط برای بیان خواسته ها، نیازها و احساسات خود را نیز از دست می دهند. در نهایت، بیماران به مراقبت های پایان عمر نیاز دارند تا بتوانند روزهای پایانی خود را تا حد امکان راحت سپری کنند.

چه چیزی باعث بیماری آلزایمر می شود؟

اگر بخواهید حدس بزنید مغز شما دارای چند سلول است، حدس شما چیست؟ ده هزار، صد هزار یا حتی یک میلیون؟ مغز ما در واقع حدود 100 میلیارد نورون دارد! نورون‌ها پیام‌ها را ارسال و دریافت می‌کنند و امکان ارتباط سریع بین مغز و سایر قسمت‌های بدن را فراهم می‌کنند.

در مغز بیماران آلزایمری، این ارتباطات قطع می شود. اما دانشمندان به طور کامل دلیل آن را نمی دانند. تحقیقات سه علت احتمالی این بیماری را شناسایی کرده است. هنگامی که فردی مبتلا به آلزایمر است، تکه‌هایی از پروتئینی به نام آمیلوئید بتا بین نورون‌ها تجمع می‌یابد و ساختارهایی به نام پلاک‌های آمیلوئید بتا ایجاد می‌کند. رسوب پروتئین آمیلوئید بتا در مغز بیماران مبتلا به آلزایمر اتفاق می‌افتد.

پروتئین غیرمعمول دیگری به نام تاو در داخل نورون‌ها تجمع می‌یابد. گره‌های متراکمی را تشکیل می‌دهد. پلاک ها و گره های آمیلوئید بتا از ارسال و دریافت سیگنال توسط نورون ها جلوگیری می کنند که منجر به مرگ نورون می شود.

در نتیجه، بخش‌های خاصی از مغز به دلیل مرگ بسیاری از نورون‌ها، تمایل به کوچک شدن دارند. پس باعث بروز علائمی می‌شوند که در بالا توضیح داده شد.

داروها  و مواد غذایی در آلزایمر

متأسفانه در حال حاضر هیچ درمانی برای آلزایمر وجود ندارد. اما محققان در تلاش هستند تا این بیماری را به روش های مختلف درمان کنند. رویکرد اصلی درمان شامل مواد دارویی ساخته شده توسط یک شرکت دارویی برای اهداف پزشکی است.

ترکیبات (داروهایی) که با مولکول‌های مختلفی که نقش مهمی در آلزایمر دارند، تعامل دارند. قبل از اینکه بتوان آنها را به بیماران داد، این داروها باید ابتدا یک فرآیند تأیید را طی کنند تا ارزیابی شود که چقدر خوب کار می کنند و آیا ایمن هستند یا خیر.

بسیاری از داروها برای درمان آلزایمر توسط شرکت های بزرگ در سال های اخیر توسعه یافته اند. با این حال، اکثر آنها به دلیل عوارض جانبی شدید، روند تایید اشان با شکست مواجه شده است.

این باعث شده است که محققان به دنبال درمان های جایگزین باشند. خوشبختانه، گروه امیدوارکننده دیگری از ترکیبات، به نام مواد مغذی موجود در غذایی که می خوریم و به طور بالقوه می توانند برای درمان بیماری استفاده شوند، ممکن است به بهبود علائم آلزایمر کمک کنند.

اگرچه اصطلاحات “مواد مغذی” و “داروها” مشابه به نظر می رسند.

مواد مغذی از غذاهایی می آیند که مردم روزانه می خورند.

مواد مغذی مواد شیمیایی طبیعی هستند که ممکن است خواص دارویی داشته باشند. نمونه هایی از مواد مغذی که ممکن است علائم آلزایمر را کاهش دهند عبارتند از:

• گالیک اسید
• آنتوسیانین
• سینامالدئید
• کورکومین 
• سیلیبین

اگرچه ممکن است تا به حال نام آنها را نشنیده باشید. اما این مواد شیمیایی در غذاهایی وجود دارند که احتمالاً آنها را به خوبی می شناسید. به عنوان مثال، اسید گالیک در میوه هایی مانند توت فرنگی، موز و انگور یافت می شود. نشان داده شده است که اسید گالیک باعث کاهش سطح مولکول های سمی در بدن و کاهش تجمع پلاک های آمیلوئید بتا می شود.

آنتوسیانین یکی دیگر از مواد مغذی امیدوارکننده است. رنگ آبی/بنفش را در زغال اخته، توت و سایر میوه ها و سبزیجات ایجاد می کند. آنتوسیانین همچنین سطح مولکول های سمی را کاهش می دهد و برای سیستم گوارش مفید است.

در نهایت، سینامالدئید (موجود در دارچین)، کورکومین (موجود در زردچوبه و ادویه کاری) و سیلیبین (موجود در خار مریم که در چای گیاهی یافت می‌شود) همگی ترکیبات رایج خانگی هستند که بر اساس مشاهدات نشان داده شده‌اند که برخی از علائم مرتبط با آلزایمر را کاهش می‌دهند.

 برخی از مواد مغذی نیز به طور غیرمستقیم از طریق تأثیر بر باکتری‌های موجود در دستگاه گوارش عمل می‌کنند

طیف گسترده ای از باکتری ها در دستگاه گوارش انسان زندگی می کنند. آنها با هم میکروبیوم روده نامیده می شوند. مجموعه ای از میکروارگانیسم های موجود در دستگاه گوارش.

میکروبیوم روده بر بسیاری از قسمت های بدن تأثیر می گذارد. این ایده که باکتری های موجود در روده به مغز کمک می کنند ممکن است عجیب به نظر برسد. اما چندین مطالعه نشان داده اند که میکروبیوم روده بر عملکرد مغز از طریق چیزی که محور مغز-روده-مغز نامیده می شود، تأثیر می گذارد.

دانشمندان اثرات میکروبیوم را بر روی علائم آلزایمر در بسیاری از ارگانیسم‌ها از نزدیک بررسی کرده‌اند. برخی ویژگی‌های مشترک از جمله تأثیر بر سیستم ایمنی، التهاب و عملکرد مغز را از اثرات میکروبیوم روده ای می دانند.

برخی از غذاهای تخمیر شده حاوی میکروارگانیسم‌های زنده به نام پروبیوتیک مکمل‌های حاوی باکتری‌های زنده یا مخمر هستند. اینها به میکروبیوم روده ما کمک می‌کنند. نمونه هایی از غذاهای پروبیوتیک شامل ماست، کفیر، کومبوچا و کلم ترش است.

محققان در حال مطالعه چگونگی بهره مندی موجودات زنده از پروبیوتیک ها هستند. به عنوان مثال، یک درمان پروبیوتیک شامل سه سویه باکتریایی است که اغلب در غذاهای تخمیر شده یافت می‌شود. همراه با یک ترکیب گیاهی غنی از مواد مغذی که باعث رشد میکروارگانیسم‌های مفید می‌شود. به این ترکیبات، پیش‌بیوتیک‌ها گفته می‌شود. غذاهایی که رشد یا فعالیت میکروارگانیسم‌های مفید روده را تحریک می‌کنند.

این درمان کمک کرده تا نمونه های آزمایشگاهی بیشتر عمر کنند. تحرک آنها بهبود یابد و تجمع پلاک‌های آمیلوئید بتا در مغز آنها کاهش یابد. اگرچه این نتایج امیدوارکننده هستند. اما تحقیقات بیشتری برای ایجاد رابطه بین مواد مغذی، میکروبیوم روده و آلزایمر مورد نیاز است.

نتیجه کلی

بیماری آلزایمر تا درمان فاصله زیادی دارد. با این حال، دانشمندان سخت کار می کنند تا راه های ایمن و موثر را برای هدف قرار دادن عواملی که در بیماری آلزایمر مهم هستند و کاهش علائم آلزایمر ایجاد کنند.

مواد مغذی: موادی که در بسیاری از غذاهایی که روزانه می خوریم یافت می شوند. اینها جایگزین امیدوارکننده ای برای درمان های دارویی هستند که تا کنون چندان موثر نبوده اند.

فراتر از مواد مغذی، پیشرفت های اخیر در زیست شناسی مولکولی و پزشکی راه های بیشتری را برای درمان های بالقوه باز کرده است. این پیشرفت‌ها، همراه با روش‌های خلاقانه جدید که مطمئناً اختراع خواهند شد، پتانسیل درک و درمان مؤثر بیماری آلزایمر را بیش از همیشه می‌سازد.

برای اطلاعات بیشتر و دریافت مشاوره رایگان تخصصی در خصوص درمان های جدید آلزایمر با ما در انستیتو سلامت مغز دانا در تماس باشید.

منبع: Can the Foods We Eat Help Treat Alzheimer’s Disease? · Frontiers for Young Minds (frontiersin.org)

Dr.Kh.Rahimi Jaberi

درباره نویسنده

خجسته رحیمی جابری، پژوهشگر دکترای تخصصی علوم اعصاب دانشگاه علوم پزشکی شیراز و نویسنده وب سایت انستیتو سلامت مغز دانا. زمینه کاری تخصصی ایشان مشکلات حافظه و آلزایمر است وی بیش از 20 مقاله معتبر بین المللی در این زمینه به چاپ رسانده است. می توانید پژوهش های او را در اینجا (کلیک کنید) دنبال کنید.