اگر شما یا یکی از نزدیکانتان مبتلا به ام اس یا مولتیپل اسکلروزیس (MS) هستید، احتمالا از قبل از علائم آن مطلع هستید. علائم ممکن است شامل ضعف عضلانی، مشکل در هماهنگی و تعادل، مشکلات بینایی، مشکلات فکری و حافظه، و احساساتی مانند بی حسی، سوزن سوزن شدن، یا “گز گز” باشند. شما میتوانید مقاله دیگر ما درخصوص علائم ام اس بخوانید.
چیزی که ممکن است ندانید این است که این بیماری خودایمنی واقعاً چگونه بر بدن تأثیر می گذارد. چگونه با سیستم پیام رسانی که به مغز شما کمک می کند اعمال شما را کنترل کند، تداخل می کند؟
آسیب کجا رخ می دهد؟
آسیب سلول های عصبی می تواند در هر جایی از نخاع و/یا مغز رخ دهد، به همین دلیل است که علائم ام اس ممکن است از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد. بسته به محل و شدت حمله گلبول های سفید، علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- از دست دادن تعادل
- اسپاسم عضلانی
- ضعف
- لرزش
- مشکلات روده و مثانه
- مشکلات بینایی
- از دست دادن شنوایی
- درد صورت
- مشکلات مغزی مانند از دست دادن حافظه
- مسائل جنسی
- مشکلات در گفتار و بلع
ام اس بر روی سیستم عصبی مرکزی تمرکز دارد
ام اس به بافت های مغز و نخاع که به سیستم عصبی مرکزی (CNS) معروف است حمله می کند. این سیستم شامل شبکه پیچیده ای از سلول های عصبی است که مسئول ارسال، دریافت و تفسیر اطلاعات از تمام قسمت های بدن هستند.
در طول زندگی روزمره، نخاع اطلاعات را از طریق این سلول های عصبی به مغز ارسال می کند. سپس مغز اطلاعات را تفسیر می کند و نحوه واکنش شما به آن را کنترل می کند. شما می توانید مغز را به عنوان کامپیوتر مرکزی و نخاع را به عنوان کابلی بین مغز و بقیه بدن در نظر بگیرید.
اهمیت سلول های عصبی
سلول های عصبی (نورون ها) پیام ها را از طریق تکانه های الکتریکی و شیمیایی از یک قسمت از بدن به قسمت دیگر منتقل می کنند. هر کدام دارای یک جسم سلولی، دندریت و آکسون هستند. دندریت ها ساختارهای باریک و تار مانندی هستند که از بدنه سلولی منشعب می شوند. آنها مانند گیرنده ها عمل می کنند و سیگنال هایی را از سایر سلول های عصبی دریافت می کنند و آنها را به بدن سلولی منتقل می کنند.
آکسون که فیبر عصبی نیز نامیده می شود، یک برآمدگی دم مانند است که عملکرد مخالف دندریت ها را انجام می دهد: تکانه های الکتریکی را به سلول های عصبی دیگر می فرستد.
یک ماده چرب به نام میلین ، آکسون سلول عصبی را می پوشاند. این پوشش مانند پوسته لاستیکی که سیم برق را محافظت و عایق می کند، آکسون را محافظت و عایق می کند.
میلین از لیپیدها (مواد چرب) و پروتئین ها ساخته شده است. علاوه بر محافظت از آکسون، به سیگنال‌های عصبی کمک می‌کند تا به سرعت از یک قسمت بدن به قسمت دیگر یا به مغز منتقل شوند. ام اس به میلین حمله می کند، آن را تجزیه می کند و سیگنال های عصبی را قطع می کند.
ام اس با التهاب شروع می شود
دانشمندان معتقدند ام اس با التهاب شروع می شود. گلبول های سفید مبارزه کننده با عفونت که توسط نیروی ناشناخته ای تحریک می شوند وارد CNS شده و به سلول های عصبی حمله می کنند.
دانشمندان حدس می زنند که یک ویروس نهفته، زمانی که فعال شود، ممکن است باعث التهاب شود. یک محرک ژنتیکی یا نقص سیستم ایمنی نیز ممکن است مقصر باشد. جرقه هر چه که باشد، گلبول های سفید خون به میلین سلولهای عصبی، حمله می کنند.
التهاب میلین را هدف قرار می دهد
هنگامی که التهاب افزایش می یابد، ام اس فعال می شود. حمله به گلبول های سفید به میلین که از فیبر عصبی (آکسون) محافظت می کند، آسیب می رساند. سیم برق آسیب دیده را با سیم های قابل مشاهده تصور کنید، و تصویری از نحوه ظاهر شدن رشته های عصبی بدون میلین خواهید داشت. این فرآیند دمیلیناسیون نامیده می شود.
درست مانند یک سیم برق آسیب دیده ممکن است کوتاه شود یا موج های متناوب برق ایجاد کند، فیبر عصبی آسیب دیده در انتقال تکانه های عصبی کارایی کمتری دارد. این می تواند علائم ام اس را تحریک کند.
بافت اسکار در نواحی آسیب دیده تشکیل می شود
اگر بر روی بازوی خود بریدگی ایجاد شود، بدن با گذشت زمان و با بهبودی بریدگی، پوسته ایجاد می کند. رشته های عصبی نیز بافت اسکار را در مناطق آسیب دیده میلین تشکیل می دهند. این بافت سفت، سخت است و جریان پیام ها را بین اعصاب و ماهیچه ها مسدود یا مسدود می کند.
این مناطق آسیب سلول های عصبی معمولاً پلاک یا ضایعات نامیده می شوند و نشانه اصلی وجود ام اس هستند. در واقع، کلمات “مولتیپل اسکلروزیس” به معنای “اسکارهای متعدد” است.
التهاب همچنین می تواند سلول های گلیال را از بین ببرد
در طول دوره التهاب، حمله به گلبول های سفید خون نیز می تواند سلول های گلیال را از بین ببرد. سلول های گلیال سلول های عصبی را احاطه کرده و بین آنها حمایت و عایق ایجاد می کنند. آنها سلول های عصبی را سالم نگه می دارند و در صورت آسیب میلین جدید تولید می کنند.
با این حال، اگر سلول های گلیال از بین بروند، کمتر قادر به ترمیم هستند. برخی از تحقیقات جدید برای درمان ام اس بر انتقال سلول های گلیال جدید به محل آسیب میلین برای کمک به بازسازی متمرکز است.
بعد چه اتفاقی می افتد؟
یک دوره MS یا دوره فعالیت التهابی می تواند از چند روز تا چند ماه طول بکشد. در انواع عود کننده/ فروکش کننده ام اس، فرد معمولاً بدون هیچ علامتی، «بهبودی» را تجربه می کند. در این مدت، اعصاب سعی می کنند خود را ترمیم کنند و ممکن است مسیرهای جدیدی برای دور زدن آسیب سلول های عصبی ایجاد کنند. بهبودی می تواند از ماه ها تا سال ها طول بکشد.
با این حال، اشکال پیشرونده ام اس التهاب آنچنانی را نشان نمی دهند و ممکن است علائم بهبودی را نشان ندهند، یا در بهترین حالت فقط عود میکنند و سپس به ایجاد آسیب سلول های عصبی ادامه می دهند.
هیچ درمان شناخته شده ای برای ام اس وجود ندارد. با این حال، درمان‌های فعلی می‌توانند بیماری را کند کرده و به کنترل علائم کمک کنند.
انواع ام اس
ام اس عودکننده فروکش‌کننده
شایع‌ترین نوع این بیماری است که 85 درصد افراد مبتلا را شامل می‌شود. در این نوع بیماری، علائم در دوره‌های زمانی خاصی برای هفته‌ها یا ماه‌ها عود کرده و سپس در دوره‌های زمانی دیگری کاهش‌یافته و یا کاملاً از بین می‌روند.
ام اس پیش‌رونده‌ی اولیه
10 درصد افراد مبتلا را شامل شده و در طی آن، علت بیماری ام اس و علائم بیماری به‌آرامی ولی به‌طور پیوسته پیشرفت میکنند.
ام اس پیش‌رونده‌ی ثانویه
که افراد مبتلا به بیماری ام اس در ابتدا به نوع عودکننده فروکش‌کننده‌ی بیماری مبتلا بوده‌اند و در طول زمان میزان عود بیماری بیشتر از پسرفت آن بوده است. حدوداً نزدیک به 50 درصد از افراد مبتلا به ام اس عودکننده فروکش‌کننده، در اولین 10 سال ابتلا به بیماری خود، به این نوع ام اس مبتلا خواهند شد.
ام اس پیش‌رونده‌ی عودکننده
که در طی آن، بیماری به‌طور مداوم پیشرفت کرده و هرازگاهی عود می‌کند. این نوع بیماری نسبتاً نادر بوده و تنها در 5 درصد از موارد ام اس دیده می‌شود.
دانشجوی دکتری پژوهشی ارگونومی شناختی، عاشق یادگیری، عاشق خواب و مباحث مرتبط با آن و عاشق دانستن درباره عملکردهای شناختی انسان… خوشحالم که در این بستر، فرصت اشتراک اطلاعات با شما عزیزان را دارم.