بیقراری ممکن است نشانه ای از تغییرات فیزیکی در مغز ناشی از زوال عقل باشند. ممکن است یک فرد به دلیل یک تغییر یا علت خاص تحریک شود. برای مثال افزایش صدا یا ناتوانی در انجام کاری که قبلاً قادر به انجام آن بوده است. یا ممکن است احساس کلی آشفتگی داشته باشند. اما دلیل آن را ندانند.
ممکن است فرد به عنوان عارضه جانبی برخی داروها (مانند برخی از داروهای ضد روان پریشی) احساس بی قراری کند.
اگر فکر می‌کنید این‌طور است، از پزشک عمومی فرد بخواهید بررسی کند که آیا نسخه او می‌تواند باعث بیقراری او شود یا خیر. همچنین یک وضعیت پزشکی به نام “سندرم پای بی قرار” وجود دارد که به افراد میل شدید و مقاومت ناپذیری برای حرکت دادن پاهای خود برای متوقف کردن احساسات ناخوشایند – عمدتاً در شب – می دهد.
این وضعیت باعث می شود افراد در طول شب بلند شوند و راه بروند. اگر فکر می کنید فردی که از او حمایت می کنید ممکن است به سندرم پای بیقرار مبتلا باشد، با پزشک عمومی او صحبت کنید. برخی از افراد ممکن است بی قرار باشند زیرا احساس اضطراب می کنند. یک سری چیزها می تواند باعث اضطراب شود.
به عنوان مثال، یک فرد مبتلا به زوال عقل ممکن است از تغییراتی که تجربه می کند آگاه تر باشد. یا به این دلیل که نمی تواند به سرگرمی ها و کارهایی که از آن لذت می برد ادامه دهد. دلیل کمتر رایج این است که آنها ممکن است به مسائل مربوط به ادراک بصری یا توهمات خود و نحوه تفسیر آنچه می بینند پاسخ دهند. این یک علامت شایع تر از انواع خاصی از زوال عقل است، مانند زوال عقل لویی بادی.
داروهای ضد روان پریشی و سایر رویکردهای دارویی در مراقبت از زوال عقل
داروهای ضد روان پریشی ممکن است برای افراد مبتلا به زوال عقل که دچار تغییراتی مانند پرخاشگری و روان پریشی می شوند، تجویز شود. با این حال، این معمولا تنها پس از آزمایش داروهای دیگر مانند داروهای ضد افسردگی، ضد زوال عقل و داروهای ضد تشنج انجام می شود.
داروهای ضد افسردگی، ضد زوال عقل و ضد تشنج
داروهای ضد روان پریشی ممکن است برای افراد مبتلا به زوال عقل که دچار تغییراتی مانند پرخاشگری و روان پریشی می شوند، تجویز شود. اما معمولاً تنها پس از آزمایش سایر داروها. برخی از داروهای ضد افسردگی، داروهای ضد زوال عقل و داروهای ضد تشنج ممکن است در درمان این تغییرات مفید باشند. شواهد کمتری در مورد اثربخشی برخی از این داروها نسبت به داروهای ضد روان پریشی وجود دارد. اما معمولاً عوارض جانبی شدیدتری دارند.
داروهای آنتی سایکوتیک چیست؟
داروهای ضد روان پریشی برای درمان افرادی که دچار بیقراری شدید، پرخاشگری یا پریشانی ناشی از علائم روان پریشی مانند توهم و هذیان می شوند، استفاده می شود. آنها معمولاً فقط به عنوان آخرین راه حل مورد استفاده قرار می گیرند. مانند زمانی که فرد یا اطرافیان آنها در معرض خطر فوری آسیب هستند.
برای برخی افراد، داروهای ضد روان پریشی می توانند به کاهش فراوانی یا شدت این تغییرات کمک کنند. با این حال، آنها همچنین دارای خطرات و عوارض جانبی جدی هستند. پزشک باید هنگام تصمیم گیری در مورد تجویز، آنها را در نظر بگیرد. اولین نسخه آنتی سایکوتیک فقط باید توسط پزشک متخصص انجام شود.
چه داروهای ضد روان پریشی ممکن است برای فرد مبتلا به زوال عقل تجویز شود؟
چندین داروی ضد جنون وجود دارد که ممکن است مورد استفاده قرار گیرد. هر کدام اثرات کمی متفاوت بر روی مغز دارند. خطرات و عوارض جانبی بالقوه خود را دارند. دارویی که بیشترین شواهد را برای حمایت از مصرف آن در زوال عقل دارد، ریسپریدون است.
این دارو برای درمان کوتاه مدت (حداکثر شش هفته) پرخاشگری مداوم در افراد مبتلا به بیماری آلزایمر متوسط تا شدید، زمانی که خطر آسیب به فرد یا دیگران وجود دارد، مجوز دارد. با این حال، این تنها در صورتی است که رویکردهای غیردارویی قبلاً بدون موفقیت آزمایش شده باشند.
یک آنتی سایکوتیک قدیمی به نام هالوپریدول برای استفاده در افراد مبتلا به بیماری آلزایمر یا زوال عقل عروقی مجوز دارد. با این حال، اکثر پزشکان خطرات و عوارض جانبی آن را در افراد مبتلا به زوال عقل بسیار شدید می دانند. معمولاً فقط در مواقع اضطراری به عنوان آخرین راه حل استفاده می شود.
چه زمانی باید درمان دارویی در زوال عقل تجویز شود؟
رویکردهای غیر دارویی می توانند در کاهش تغییرات خلق و خو و رفتار بسیار موثر باشند. با این حال در برخی موارد آنها به فرد کمک نمی کنند. اگر مشکلات فرد همچنان باعث ناراحتی شدید او شود یا او یا دیگران را در معرض آسیب فیزیکی قرار دهد، ممکن است پزشک نیاز به تجویز دارو داشته باشد.
حتی در این صورت، داروها باید همیشه در کنار رویکردهای حمایت فردی و غیردارویی، بر اساس نیازهای فرد مورد استفاده قرار گیرند. اگر پزشک به این نتیجه برسد که داروی خاصی ممکن است مفید باشد، باید این موضوع را در صورت امکان با فرد مورد نظر و همچنین در حالت ایده آل با مراقب خود در میان بگذارد. آنها باید توضیح دهند که دارو برای درمان کدام مشکلات خاص و خطرات مرتبط با مصرف آن استفاده می شود.
آیا فرد مبتلا به زوال عقل باید به درمان دارویی رضایت دهد؟
اگر فرد توانایی (به عنوان «ظرفیت ذهنی») برای انجام این کار را داشته باشد، باید قبل از دادن دارو به او رضایت دهد. اگر فرد توانایی رضایت را نداشته باشد، پزشک تصمیم خواهد گرفت که آیا مصرف دارو به نفع اوست یا خیر. پزشک همچنان باید تا حد امکان فرد را درگیر کند و با نزدیکان او صحبت کند.
درمان دارویی چگونه کنترل می شود؟
اگر دارو تجویز شده باشد، پزشک بر میزان اثربخشی درمان در یک دوره محدود چند هفته یا ماه نظارت خواهد کرد. تغییرات خلق و خو و رفتار فرد باید به طور منظم در کنار هر گونه عوارض جانبی ارزیابی شود. پزشک اغلب با تجویز دوز کوچک شروع می کند. به تدریج آن را افزایش می دهد. تا زمانی که بهترین تعادل بین فواید و عوارض جانبی حاصل شود. با این حال، اگر به نظر می رسد که کمک نکرده است، پزشک ممکن است دارو را متوقف کند. یا به جای آن داروی دیگری را تجویز کند.
داروها چگونه مصرف می شوند؟
داروها باید همیشه طبق دستور پزشک مصرف شوند. برای جلوگیری از مصرف بیش از حد تصادفی و ایمن نگهداری شوند. یک داروساز باید بتواند در مورد نگهداری و مصرف داروها توصیه های لازم را انجام دهد. از جمله راه هایی برای کمک به فرد برای یادآوری مصرف آنها در زمان های مناسب. برای برخی از انواع داروها، آنها ممکن است یک “جعبه dosette ” را توصیه کنند. این جعبه دارای محفظه هایی برای روزها و زمان های مختلف است.
اگر فرد برای بلعیدن قرص ها یا کپسول ها مشکل دارد، ممکن است داروهای خود را از راه دیگری مانند به صورت مایع یا چسب پوستی مصرف کند. یک فرد هرگز نباید به طور ناگهانی مصرف دارویی را که به طور منظم مصرف می کرده است، بدون اینکه قبلاً با پزشک یا داروساز خود بررسی کند که آیا این کار بی خطر است را متوقف کند.
چرا داروها چند نام دارند؟
همه داروها حداقل دو نام دارند. یک نام ژنریک که ماده فعال را مشخص می کند. یک نام تجاری که ممکن است بسته به شرکت سازنده آن متفاوت باشد. برای مثال، ریسپردال نام تجاری داروی ضد روان پریشی ریسپریدون است.
چنان چه از مشکلات مربوط به حافظه رنج می برید، ما در انستیتو سلامت مغز دانا در کنارتان هستیم.
Antipsychotics and other drug approaches in dementia care | Alzheimer’s Society (alzheimers.org.uk)
درباره نویسنده
خجسته رحیمی جابری، پژوهشگر دکترای تخصصی علوم اعصاب دانشگاه علوم پزشکی شیراز و نویسنده وب سایت انستیتو سلامت مغز دانا. زمینه کاری تخصصی ایشان مشکلات حافظه و آلزایمر است وی بیش از 20 مقاله معتبر بین المللی در این زمینه به چاپ رسانده است. می توانید پژوهش های او را در اینجا (کلیک کنید) دنبال کنید.