بیماری های سیستم عصبی در کل دنیا افراد بسیاری را در سنین مختلف تحت تاثیر قرار داده است. این بیماری ها بار اجتماعی و اقتصادی زیادی را به خانواده ها و جوامع تحمیل می کنند. بیماری های تخریب سیستم عصبی مانند آلزایمر، دیگر انواع زوال عقل، پارکینسون، تروماهای غیر قابل جبران وارده به سیستم عصبی و … دانشمندان را بر آن داشته تا به فکر روش های جدید و داروهای نسل جدید برای تشخیص و درمان این بیماری ها باشند. بنابراین مفهومی به نام تکنولوژی عصب شکل گرفت. دانشمندان و کارآفرینان بسیاری در سرار جهان در راستای دستیابی به روشهای کارآمدتر و بهبود زندگی و عملکرد این بیماران اقدام به تاسیس شرکت هایی برای ساخت دارو و ابزارهای نوین بر پایه دانش حاصل از کارهای بنیادین در حیطه علوم اعصاب نمود ه اند که در ادامه به طور خلاصه به معرفی چند شرکت و محصولات آنها پرداخته شده است.
شرکت Acorda Theraputics در سال 1995 توسط پزشکی به نام Ron Cohen تاسیس شد. این شرکت در زمینه فناوری های نوین دارویی برای بیماری های سیستم عصبی به ویژه بیماری های پارکینسون و ام اس فعالیت می کند. این شرکت تاکنون موفق به دریافت تاییدیه سازمان غذا و داروی آمریکا برای دو داروی خود به نام های Ampyra (برای بهبود راه رفتن مبتلایان به ام اس) و Inbrija ( برای بیماران پارکینسونی) شده است. همچنین این شرکت سازه ای را ابداع کرده که داروها را بدون تغییر در مولکولها به یک پودر خشک و سبک و قابل استنشاق تبدیل می کند، به این ترتیب می توان مقدار بیشتری از دارو را به شکل موثرتری به بافت هدف رساند.
از دیگر شرکت هایی که در زمینه فناوری های نوین دارویی برای بیماریهای عصبی فعالیت می کنند می توان به AcuraStem اشاره کرد که با تکنولوژی خود به نام iNeuroRX با استفاده از سلولهای بنیادی بیماران و یادگیری ماشین توانسته است مدل بافت این افراد را شبیه سازی کند. به وسیله این مدل می توان میزان پیشرفت بیماری و همچنین اثر بخشی داروهای مختلف را تخمین زد. شرکت Aerial Biopharma نیز در زمینه فناوری های دارویی فعالیت می کند و هدف آن بهینه سازی داروها و افزایش اثربخشی آنها برای بیماری های سیستم عصبی می باشد.
شرکت AgenT که توسط یک عصب شناس به نام Jerome Braudeau پایه گذاری شده است، با استفاده از یادگیری ماشین و دانش علوم اعصاب در زمینه تشخیص بیماری ها با استفاده از بیومارکرهای خونی فعالیت دارد. این شرکت به ویژه در زمینه تشخیص زودهنگام بیماری آلزایمر فعالیت های زیادی انجام داده است.
تعدیل عصبی و جراحی های سیستم عصبی نیز از دیگر حیطه های تکنولوژی عصب می باشد که بسیاری از شرکت ها با ورود به این حیطه سعی در تولید ابزارهایی برای ارتقا جراحی ها و درمان بیماری ها دارند. از این شرکت ها می توان به Actipulse neuroscience اشاره کرد که توسط فردی به نام Adrien Chatilon یک کارآفرین در زمینه علوم اعصاب پایه گذاری شده است. این شرکت با هدف تحریک غیر تهاجمی مغز دستگاهی را ابداع کرده است که می تواند با پالسهای مغناطیسی فرکانس بالا تعدیل عصبی در مغز انجام دهد. این ابزار در درمان سکته مغزی ، آلزایمر و افسردگی نقش دارد و تا کنون یازده هزار بیمار مبتلا به افسردگی با این دستگاه درمان شده اند و پیش بینی می شود تا سال 2025 تعداد این افراد به صدهزار نفر خواهد رسید.
Aleva neurotheraputics نیز سیستمی به نام directSTIM DBS را تولید کرده است که به طور ویژه برای تحریکات عمقی مغز در بیماران پارکینسونی کاربرد دارد. این سیستم با دقت و تفکیک پذیری بالایی که دارد کیفیت اعمال جراحی را بهبود می بخشد. لازم به ذکر است که این شرکت یک مرکز آموزشی نیز دارد که به آموزش جراحان مغز و اعصاب، نورولوژیست ها و تیم همراه آن ها می پردازد.
شرکت بزرگ Alpha Omega که توسط عماد یونس پایه گذاری شده از معدود شرکت های خاورمیانه می باشد که در حیطه جراحی عصبی وارد شده و ابزارهای مختلفی را تا کنون به بازار عرضه کرده است. از جمله این تولیدات می توان به Neuro- Omega اشاره نمود که به افزایش دقت جراحی های Stereotactic و تحریکات عمقی مغز منجر می شود.
Alcyone lifescience نیز که در زمینه علوم اعصاب و آنکولوژی فعالیت دارد از دیگر شرکت های مطرح می باشد و فعالیت آن در زمینه تولید کانولاها و کاتترهای مغزی و نخاعی است، که برای بهینه سازی انتقال دارو به سیستم عصبی، تخلیه و یا نمونه برداری از مایع مغزی نخاعی استفاده می شوند.
شرکت Advanced brain monitoring که در زمینه مانیتورینگ و تصویربرداری عصب فعالیت می کند، ابزارهای بسیار دقیق با سهولت در کاربرد و با هدف تشخیص و درمان را به بازار عرضه کرده است. انواع سیستم های ثبت EEG و نرم افزارهای مربوط به آنها که با نام B-Alert و STAT در بازار یافت می شوند از تولیدات این شرکت هستند. این سیستم ها به شکل بی سیم و با نویز کم و دقت و کیفیت بسیار بالا سیگنال های مغزی را ثبت می کنند و می توان در کارهای تشخیصی و تحقیقاتی از آنها استفاده نمود. از دیگر تولیدات می توان به Sleep profiler اشاره کرد که برای مانیتورینگ خواب افراد به کار می رود. دو محصول Night shift و Apnea guard نیز برای کمک به افرادی که از خرخر شبانه رنج می برند و یا دچار قطع تنفس در خواب می شوند طراحی شده است.
امید است با پیشرفت تکنولوژی عصب در سالهای آتی دریچه ای جدید به روی تشخیص زود هنگام و درمان بیماری های مختلف سیستم عصبی گشوده شود.
نویسنده: فاطمه دریس فرد (پژوهشگر دکترای تخصصی علوم اعصاب)
درباره نویسنده
دکتر علی محمد کمالی فارغ التحصیل دکترای تخصصی علوم اعصاب از دانشگاه علوم پزشکی شیراز، بیش از 15 سال است که در زمینه پژوهش، تدریس و فعالیت های اجرایی در حوزه علوم اعصاب فعالیت و تجربه دارد. وی همچنین در ارتقا عملکرد های شناختی با استفاده از نوروتکنولوژی و مطالعات خواب تخصص ویژه ای دارد. او یکی از بنیانگذاران انستیتو سلامت مغز دانا است، (گروهی که سلامت مغز را اولویت جامعه می داند).
دکتر کمالی بیش از 50 مقاله پژوهشی (h-index 13) در مجلات معتبر علمی به چاپ رسانده و در حال حاضر مدیر عامل انستیتو سلامت مغز دانا است. بعلاوه به عنوان پژوهشگر ارشد واحد مغز، شناخت و رفتار دپارتمان علوم اعصاب دانشگاه علوم پزشکی شیراز مشغول فعالیت می باشد. می توانید پژوهش او را در Google Scholar دنبال کنید.
دکتر کمالی علاوه بر تخصص در زمینه علوم اعصاب، سال ها است که به عنوان مدیر اجرایی مجله علوم پزشکی پیشرفته و فناوری های کاربردی (JAMSAT) مشغول به فعالیت است. همچنین به عنوان دبیر اجرایی انجمن علوم اعصاب ایران شاخه فارس فعالیت می کند.