نوشیدنی های انرژی زا می توانند برای تامین کافئین و انرژی در مواقع ضروری ایده آل باشند. حدود 30 تا 70 درصد از بزرگسالان بصورت مکرر از این نوشیدنی ها استفاده می کنند. افراد زیادی از این نوشیدنی ها بسیار لذت می برند، به ویژه کسانی که عادت به نوشیدن قهوه ندارند.
نوشیدنی های انرژی زا به منظور افزایش انرژی و بهبود هوشیاری ذهنی و عملکرد بدنی مصرف می شوند. افراد انگیزه های متفاوتی برای نوشیدن نوشیدنی های انرژی زا دارند. ورزشکاران، دانش آموزان و سایر افراد به دنبال افزایش عملکرد بدن و مغز به این نوشیدنی های محبوب روی می آورند. با اینحال علیرغم محبوبیت بالا، بدلیل وجود کافئین بالا و سایر افزودنی ها، بی خطر بودن این نوشیدنی ها در بیماران مبتلا به صرع همیشه جای سوال بوده است.
مواد تشکیل دهنده نوشیدنی های انرژی زا
رایج ترین مواد تشکیل دهنده شامل کافئین، گلوکز، کربوهیدرات ها، تائورین، گلوکورونولاکتون، ویتامین های گروه B و جینکوبیلوبا (Gingko biloba) است.
کافئین:
یک محرک است که با اثرات مواد شیمیایی طبیعی خواب آور، در بدن ما مقابله می کند. کافئین همچنین فشار خون و ضربان قلب را افزایش می دهد. این اثرات کافئین به طور کلی بی خطر تلقی می شوند. اما دوزهای بالای کافئین می تواند عوارض جانبی و حتی واکنش های جدی پزشکی را ایجاد کند.
گلوکز:
همان قند است. نوشابه های انرژی زا معمولاً حاوی غلظت بالایی از گلوکز و سایر کربوهیدرات ها هستند. به طور کلی، بدن برای تامین انرژی به گلوکز نیاز دارد. گلوکز اضافی می تواند مشکلاتی مانند دیابت و افزایش وزن ایجاد کند.
تائورین:
یک اسید آمینه است که برای بسیاری از عملکردهای فیزیولوژیکی بدن مورد نیاز است. همچنین یک آنتی اکسیدان محسوب می شود.
گلوکورونولاکتون:
یکی دیگر از افزودنی های شیمیایی است که در نوشیدنی های قوی بسیار محبوب است. این ماده مغذی جزء ساختاری مهم همه بافت های بدن است.
افدرین:
یک محرک است که معمولاً برای مشکلات تنفسی، آلرژی و به عنوان ضد احتقان استفاده می شود. با این حال، از آن در مکمل های کاهش وزن استفاده می شود. زیرا ممکن است اشتها را سرکوب کرده و متابولیسم را افزایش دهد و به طور بالقوه کالری را سریعتر بسوزاند. افدرین جزء برخی از نوشیدنی های انرژی زا است و ممکن است واکنش سیستم جنگ وگریز بدن را تحریک کند. این ماده همچنین ممکن است ضربان قلب، فشار خون و حتی قند خون را افزایش دهد.
کارنیتین:
یک اسیدآمینه است که در آزمایشات تجربی در درمان بیماری های ماهیچه ای استفاده می شود. برای بهبود رشد ماهیچه ها، به برخی نوشیدنی های انرژی زا اضافه می شود.
کراتین:
یک مکمل است که برای افزایش قدرت استفاده می شود. بنابراین به نوشیدنی های انرژی زا اضافه می شود تا عملکرد بدنی را با هدف نهایی افزایش توده عضلانی تقویت کند.
جینکوبیلوبا:
به طور کلی با پیشگیری از زوال عقل مرتبط است. اعتقاد بر این است که خواص رقیق کننده خون جینکو بیلوبا ممکن است از بیماری عروق مغزی جلوگیری کند. این احتمال وجود دارد که این گیاه در بهبود حافظه کوتاه مدت یا تمرکز نیز موثر است. به طور کلی، یک افزودنی بی خطر محسوب می شود. مگر اینکه فرد بیماری لخته شدن خون داشته باشد یا از داروهای رقیق کننده خون استفاده کند.
مصرف نوشیدنی های انرژی زا به عنوان علت احتمالی یکسری از مشکلات مربوط به سلامت مغز در نظر گرفته میشوند. این مشکلات شامل مشکلات خفیفی از جمله سرگیجه و عصبانیت هستند. همچنین در ارتباط با مشکلات پزشکی جدی تر مانند تشنج و سکته مغزی نیز در نظر گرفته می شوند.
با این حال، گزارش ها و تحقیقات زیادی نیز وجود دارد که نشان می دهد مصرف نوشیدنی های انرژی زا بر سلامت کلی ما اثرات منفی دارد. شواهدی وجود دارد که نشان می دهد این نوشیدنی ها می توانند به طور بالقوه باعث ایجاد تشنج در افراد مبتلا به صرع، و یا حتی افرادی عادی شود.
آیا نوشیدنی های انرژی زا مردم را بیمار می کند؟
طی چند سال گذشته، گزارش های فزاینده ای از حضور افراد سالم در اورژانس بیمارستان های سراسر کشور با علائم ناشی از نوشیدنی های انرژی زا مشاهده شده است. شایع ترین علائم و شکایات عبارتند از عصبانیت، سردردهای ضربان دار یا تپنده، تپش قلب، سرگیجه، تاری دید، ناتوانی در خواب و خستگی است.
به طور کلی، خطرات سلامتی نوشابه های انرژی زا به تازگی مورد توجه جامعه پزشکی قرار گرفته است. تا کنون، مطالعات تأثیر منفی نوشیدنی های انرژی زا را با کافئین و گلوکز مرتبط کرده اند. در حال حاضر، سایر افزودنی ها مسئول علائم آزاردهنده یا عوارض جانبی جدی تری نیستند.
آیا نوشیدنی های انرژی زا می توانند باعث تشنج شوند؟
گزارش هایی وجود دارد که مصرف نوشیدنی های انرژی زا سبب تشنج می شود. هر چند برخی مطالعات احتمال تشنج زا بودن مصرف نوشیدنی های نیرو زا را تقویت می کنند، اما تا به امروز، هیچ شواهد قطعی مبنی بر این که نوشیدنی های انرژی زا باعث تشنج می شوند، وجود ندارد.
در سطح جهانی، متوسط مصرف نوشیدنی های انرژی زا حدود 300 میلی گرم در روز است، که بیشتر به عنوان قهوه، چای، نوشابه و نوشابه های انرژی زا است. یک فنجان قهوه، به طور متوسط (200 میلی لیتر) حاوی حدود 74 میلی گرم کافئین است. یک مطالعه نشان داد که مصرف روزانه تا 400 میلی گرم کافئین، (به طور متوسط پنج فنجان قهوه) در افراد مبتلا به صرع یا بدون صرع افراد را مستعد تشنج نمی کند.
نوشابه های انرژی زا حاوی مقادیر زیادی قند و کافئین بوده که هر دو محرک هستند. هردوی این افزودنی ها به عنوان محرک بالقوه تشنج شناخته می شوند. در واقع گزارشی از دانشکده پزشکی دانشگاه تگزاس نشان می دهد که یک نوشیدنی انرژی زا بطور متوسط دارای کافئین بیشتری نسبت به یک فنجان قهوه غلیظ است. مصرف مقادیر زیادی از این مواد به همراه طیف وسیعی از مواد دیگر مانند تائورین، گوارانا و آمینو اسیدها می توانند عوارض جانبی بر بدن، از جمله مغز داشته باشند. از سوی دیگر، بسیاری معتقدند که این مسئله ناشی از افزایش انرژی نیست، بلکه ناشی از حوادثی است که به دنبال انرژی بالا اتفاق می افتد. بین خستگی و صرع ارتباط قوی وجود دارد که می تواند گزارشات بیشتری را روشن کند.
بنابراین، اگرچه شواهد ممکن است به طور قطعی وجود نداشته باشد، اما بسیار محتمل است که نوشیدنی های انرژی زا توانایی ایجاد تشنج در افراد مبتلا یا بدون صرع را دارند.
سایر عوارض جانبی بالقوه نوشابه های انرژی زا
نوشیدنی های انرژی زا نه تنها به عنوان پتانسیل ایجاد تشنج مورد بحث قرار گرفته اند، بلکه طیف وسیعی از عوارض جانبی منفی دیگر نیز وجود دارد که باید با آنها در نظر گرفته شود، از جمله:
- فشار خون بالا
- افزایش ضربان قلب
- تپش قلب
- بیخوابی
- کم آبی بدن
- بی قراری
در صورت ابتلا به صرع آیا باید نوشیدنی های انرژی زا بنوشم؟
در مقادیر کم، مصرف یک نوشیدنی انرژی زا برای افرادی که مبتلا به صرع هستند، مناسب است. با این حال، ما به هر کسی که مبتلا به صرع است هشدار می دهیم که در مورد استفاده از نوشیدنی های انرژی زا و عواقب احتمالی فکر کند. به دست آوردن انرژی سریع و ناپایدار می تواند بسیار خطرناک باشد. قبل از ارائه هرگونه نتیجه گیری قوی، تحقیقات بیشتری مورد نیاز است.
اگر قصد دارید نوشیدنی های انرژی زا مصرف کنید، ما به شما هشدار می دهیم که حتماً میزان مصرف خود را زیر نظر داشته باشید و آن را به حداقل برسانید. اگر خود را کمبود انرژی می بینید، ممکن است راهی سریع و نسبتاً ارزان برای گذراندن روز به نظر برسد. با این حال، راههای ایمن تر دیگری نیز برای افزایش سطح انرژی و سلامت خود به صورت بسیار سازگارتر و پایدارتر وجود دارد.
از جمله:
- خواب کافی و مناسب داشته باشید.
- استرس را در زندگی خود کاهش دهید.
- بیشتر ورزش کنید.
- از کشیدن سیگار خودداری کنید.
- اجتناب از الکل (یا کاهش و محدود کردن مصرف)
- رژیم غذایی مغذی
- مصرف قند را کاهش دهید
- مقدار زیادی آب بنوشید و همیشه آب بدن خود را حفظ کنید
هر یک از گزینه های فوق تأثیر مثبت و بلند مدتی بر سطح انرژی شما خواهد داشت و برخلاف ایجاد تشنج، می تواند از ظرفیت آنها نیز بکاهد. توصیه میشود که افراد مبتلا (یا بدون) صرع قبل از مراجعه به نوشیدنی های انرژی زا این موارد را امتحان کنند.
برای کسب اطلاعات بیشتر به سایت موسسه مغز دانا مراجعه نمایید.
زهرا اسماعیلی هستم. پژوهشگر دکترای تخصصی علوم اعصاب و نویسنده وبسایت انستیتو سلامت مغز دانا.
ما در اینجا با انتشار مطالب علمی تلاش میکنیم سهم کوچکی در افزایش آگاهی یکدیگر در شناخت مغز داشته باشیم.
ممنونم که با ما همراه هستید..