جدیدترین مطالعات انجام شده در زمینه آلزایمر
اثرات تقویتی ورزش بر مغز و حافظه و پیشگیری از آلزایمر را تایید کرده است. مغز ما از ماده سفید و خاکستری تشکیل شده است. با افزایش سن، حجم ماده سفید مغز اندکی تحلیل می رود. انحطاط ماده سفید در افراد مبتلا به بیماری آلزایمر حتی شدیدتر است.
مهم ترین توصیه علمی-ورزشی برای پیشگیری از ابتلا به بیماری آلزایمر چیست؟
پیاده روی هوازی، به طور متوسط سه بار در هفته، می تواند اختلالات عصبی مربوط به افزایش سن را برطرف کرده و همچنین حافظه را بهبود بخشد.
ماده سفید مغز از آکسون های میلین دار تشکیل شده است که قسمت های مختلف مغز را به هم مرتبط می کنند. آنها سیگنال های الکتریکی تولید می کنند و مواد شیمیایی را برای انتقال اطلاعات آزاد می کنند. با افزایش سن، ماده سفید تحلیل می رود. در نتیجه، سیگنال ها کندتر می شوند، به اشتباه هدایت می شوند یا کلا از بین می روند.
از آنجا که پیش بینی می شود شیوع جهانی آلزایمر هر 20 سال، دو برابر شود، توسعه استراتژی های موثر برای کاهش سرعت زوال شناختی – در مغزهای سالم و ناسالم – بسیار مهم است. آگاهی از آسیب های مغزی که زمینه ساز کاهش شناختی مرتبط با سن است، می تواند به دانشمندان در جهت درست کمک کند. به عنوان مثال، تحلیل ماده سفید منجر به “تخریب قشر” می شود که یکی از مکانیسم های اصلی کاهش شناختی در پیری است.
خوشبختانه حتی در دهه 60 و بعد از آن، جایی برای بازیابی یکپارچگی ماده سفید وجود دارد. علاوه بر این، بهبود سلامت مغز می تواند در مدت زمان نسبتاً کوتاهی رخ دهد. اخیرا یک مطالعه نشان داده است که کاهش یکپارچگی ماده سفید، می تواند در یک دوره کوتاه مدت شش ماهه، در افراد مسن سالم رخ دهد.
ماده سفید مغز در زمان پیری
یافته های دلگرم کننده ای در مورد برگشت پذیری و کند شدن تحلیل ماده سفید مربوط به سن وجود دارد. در یک مطالعه، دکتر آگنیشکا بورژینسکا، استاد علوم اعصاب در دانشگاه ایالتی کلرادو در فورت کالینز، و همکارانش، تصاویر مغزی گروهی از مردان و زنان سالم و کم تحرک (60-79 سال؛ میانگین سن 65 سال) و همچنین عملکرد شناختی این افراد را بررسی کردند.
آنها به طور تصادفی، شرکت کنندگان را به سه گروه تقسیم کردند: گروهی پیاده روی، گروهی فعالیت هایی مانند رقص و گروه آخر حرکات کنترل فعال انجام می دادند. کنترل فعال شامل تمریناتی است که برای بهبود انعطاف پذیری، قدرت و تعادل، با کمک تشک و بلوک های یوگا، صندلی ها و نوارهای مقاومتی طراحی شده است، که مخصوص افراد 60 سال یا بیشتر است.
افراد به مدت 40 دقیقه پیاده روی می کردند. شرایط رقص، شامل ترکیب رقص هایی بود که در طول برنامه 6 ماهه به تدریج چالش برانگیزتر می شد.
مهم بود که شرکت کنندگان در هر شرایطی، در سه جلسه تمرین در هفته، به مدت 24 هفته (حدود 6 ماه) شرکت کنند. محققان همچنین یکپارچگی ماده سفید شرکت کنندگان را با استفاده از پارامترهای تصویربرداری عصبی پیشرفته اندازه گیری کردند. اسکن های مغزی و تمام آزمایش های شناختی پس از برنامه های ورزشی شش ماهه تکرار شد.
نتایج پژوهش
بدن همه شرکت کنندگان پس از تکمیل برنامه تمرینات شش ماهه تغییر کرد. اما آیا مغز آنها تغییر کرد؟ پاسخ آنها بستگی به نوع تمرین داشت.
هر دو مداخله پیاده روی و رقص، منجر به افزایش ماده سفید و/یا کاهش میزان افت آن شد. با این حال، گروهی که پیاده روی می کردند در مقایسه با گروه رقص یا گروه کنترل فعال، اثرات مثبت گسترده تری را نشان دادند. علاوه بر این، پیشرفت های بعد از برنامه در یکپارچگی ماده سفید همراه با بهبود حافظه، فقط با وضعیت پیاده روی ارتباط داشت.
به عبارت دیگر، مداخله رقص، منجر به بهبود محدودی در ماده سفید و عدم تأثیر بر حافظه در مقایسه با پیاده روی شد. شرکت کنندگان در گروه پیاده روی که بیشترین بهبود ماده سفید را نشان دادند، پس از اتمام برنامه تمرینی، بیشترین افزایش حافظه را نیز نشان دادند.
این نتایج امیدهای زیادی را برای پیشگیری از آلزایمر ارائه می دهد. قابل توجه است که کاهش ماده سفید مربوط به سن را می توان پس از یک دوره کوتاه تمرینات هوازی متوسط بهبود بخشید. اینکه این تغییرات فیزیولوژیکی منجر به بهبود قابل توجهی در عملکرد حافظه پس از شش ماه ورزش می شود بسیار حائز اهمیت است.
شاید این سوال پیش بیاید که اگر ما در یک مداخله هوازی شرکت نکنیم، چه اتفاقی برای مغز ما می افتد؟
ظاهراً حتی شش ماه زندگی با بی تحرکی می تواند منجر به کاهش قابل توجهی در سلامت ماده سفید شود. برای درک چگونگی آن، بیایید به گروه کنترل فعال در مطالعه مراجعه کنیم.
گروه کنترل فعال کاملاً بی تحرک نبودند! آنها تمریناتی را برای بهبود انعطاف پذیری ، قدرت و تعادل انجام می دادند. با این حال، پژوهشگران در این گروه، یک الگوی ثابت کاهش ماده سفید را در مدت شش ماه برای تمام ماده سفید مشاهده کردند.
بنابراین، زوال ماده سفید در سراسر مغز این افراد دیده شد. علاوه بر این، سن بیشتر با تغییر منفی بیشتری در ماده سفید همراه بود. این بسیار مبهوت کننده است که بدانیم آتروفی مغز و خطر آلزایمر را می توان در درون شخص پس از چند ماه مشاهده کرد.
این کارآزمایی کنترل شده تصادفی یک مورد قانع کننده برای پلاستیسیته سیناپسی مربوط به راه رفتن در انسان تنها در مدت شش ماه ارائه می دهد. توجه داشته باشید که شرکت کنندگان در همه گروه ها سالم بودند. می توان تصور کرد که رفتارهای ناسالم، مانند سیگار کشیدن، رژیم غذایی نامناسب و محرومیت از خواب، همچنین ورزش های غیر کارآمد یا اصلا ورزش نکردن! منجر به اختلالات زودتر و شدیدتر ماده سفید می شود. تحقیقات آینده باید این گمانه زنی ها را تأیید کند.
مطالعات بیشتر در زمینه تاثیر پیاده روی در پیشگیری از آلزایمر
بر اساس یک مطالعه جدید و یک ساله در مورد اختلال شناختی خفیف و ورزش، پیاده روی سریع، سلامت مغز و تفکر را در افراد مسن مبتلا به اختلال حافظه بهبود بخشید. در این مطالعه، افراد میانسال و مسن با علائم اولیه آلزایمر، پس از شروع مکرر پیاده روی، نمرات شناختی خود را افزایش دادند.
ورزش منظم همچنین جریان سالم خون به مغز را تقویت می کند. نتایج این مطالعه نشان می دهد که:
تغییرات در مغز و ذهن بسیار ظریف است. می تواند پیامدهایی نه تنها برای کسانی که مشکلات جدی حافظه دارند، بلکه برای هر یک از ما که خاطراتمان با افزایش سن شروع به محو شدن می کند، داشته باشد.
بیشتر ما، با افزایش سن، متوجه می شویم که تواناییمان برای به خاطر سپردن و اندیشیدن کمی کمتر شده است. این امر طبیعی است، اگرچه آزاردهنده باشد. اما اگر از دست دادن حافظه تشدید شود، ممکن است به اختلال شناختی خفیف تبدیل شود. یک وضعیت پزشکی که در آن، از دست دادن مهارت های تفکر به اندازه ای آشکار می شود که برای شما و اطرافیان نگران کننده می شود. اختلال شناختی خفیف، آلزایمر نیست، اما افراد مبتلا به این بیماری در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به بیماری آلزایمر هستند.
دانشمندان هنوز دلایل اصلی اختلال خفیف شناختی را مشخص نکرده اند.
اما شواهدی وجود دارد که تغییرات جریان خون در مغز می تواند در این امر دخیل باشد. خون، اکسیژن و مواد مغذی را به سلول های مغزی منتقل می کند و در صورت آسیب این جریان، حیات سلول های عصبی نیز در خطر است.
متأسفانه، بسیاری از افراد با افزایش سن، هنگامی که عروق آنها سفت و سخت می شود و قلبشان ضعیف می شود، جریان خون به مغز شان نیز کاهش می یابد. اما خبر خوب این است که ورزش می تواند جریان خون مغز را افزایش دهد.
در یک مطالعه دیگر، مغز مردان مسن که از نظر جسمانی فعال بودند، خونرسانی بسیار بهتری نسبت به مردان کم تحرک داشت، حتی زمانی که همه در آرامش و در حال استراحت بودند. جریان خون بیشتر مغز در افرادی که ورزش می کنند نیز با نمرات بهتری در آزمون های حافظه و تفکر نسبت به افراد کم تحرک همراه است.
اما این مطالعات، به طور کلی بر افرادی که مغز و شناخت آنها نسبتاً طبیعی بود تمرکز داشت. ورزش برای آنها آنچه را که قبلاً منطقی بود، افزایش داد. اطلاعات کمی در مورد اینکه آیا فعالیت بدنی به طور مشابه برای جریان خون، مغز و تفکر در افرادی که شروع به از دست دادن حافظه جدی تری می کنند مفید است یا خیر در دسترس است. اما نکته مهم این است که می توان با روزانه 40 دقیقه پیاده روی، از بیماری آلزایمر پیشگیری کرد.
در این مطالعات جدید، که این ماه در مجله بیماری آلزایمر منتشر شد، محققان مرکز پزشکی دانشگاه تگزاس، و سایر موسسات، گروهی متشکل از 70 مرد و زن را مورد ارزیابی قرار دادند.
توصیه نهایی: فعلا قدم زدن را از همین امروز شروع کنید!
درباره نویسنده
خجسته رحیمی جابری، پژوهشگر دکترای تخصصی علوم اعصاب دانشگاه علوم پزشکی شیراز و نویسنده وب سایت انستیتو سلامت مغز دانا. زمینه کاری تخصصی ایشان مشکلات حافظه و آلزایمر است وی بیش از 20 مقاله معتبر بین المللی در این زمینه به چاپ رسانده است. می توانید پژوهش های او را در اینجا (کلیک کنید) دنبال کنید.