نرم کننده های( روان کننده) یا پلاستیسایزر ها موجود در بسیاری از اشیا روزمره می توانند عملکردهای مهم مغز را در انسان مختل کنند. زیست شناسان دانشگاه بایرویت در مقاله ای در زیست شناسی ارتباطات، نسبت به این خطر هشدار می دهند. مطالعه آنها نشان می دهد که حتی مقدار کمی از نرم کننده های بیس فنول A و بیس فنول S در انتقال سیگنال ها بین سلول های عصبی در مغز ماهی ها اختلال ایجاد می کنند.
محققان بسیار محتمل می دانند که تداخل مشابه در مغز انسانهای بالغ نیز اتفاق بیفتد. بنابراین ، آنها خواستار توسعه سریع نرم کننده های( روان کننده) جایگزین هستند که خطری برای سیستم عصبی مرکزی ندارند.
بیس فنول ها نرم کننده هایی (پلاستیسایزر) هستند که در تعداد زیادی از محصولات پلاستیکی در سراسر جهان یافت می شوند – به عنوان مثال ، در بسته بندی مواد غذایی ، ظروف پلاستیکی ، بطری های آشامیدنی ، اسباب بازی ها ، پر کردن دندان ها و پستانک نوزادان. در سال های اخیر ، خطرات زیادی برای سلامتی ، به ویژه با بیسفنول A (BPA) ، با آنها همراه بوده است.
بطری ها شامل بیس فنول ها و آسیب زا برای مغز
تیم تحقیقاتی بایرویت به سرپرستی دکتر پیتر ماچنیک در گروه تحقیقاتی فیزیولوژی حیوانات (به سرپرستی دکتر استفان شوستر) اکنون برای اولین بار به بررسی اثرات نرم کننده ها در انتقال سیگنال بین سلولهای عصبی در مغز بزرگسال پرداخته است.
این مطالعه نه تنها BPA ، بلکه بیسفنول S (BPS) را نیز شامل می شود که اغلب برای سلامتی مضر نیست. یافته های آنها نشان داد که هر دو نرم کننده ارتباط بین سلولهای عصبی مغز را مختل می کنند.
آسیب دائمی به سیستم عصبی
اثرات مضر بر مغز عمدتا بر تعادل ظریف بین عملکردهای مختلف عصبی تأثیر می گذارد. در حالی که برخی از سلولهای مغزی سیگنال هایی را منتقل می کنند که باعث تحریک سلولهای پایین دست می شوند ، سلولهای دیگر مغز عملکرد مهار سلولهای پایین دست را دارند. با این حال ، هماهنگی هر دو تحریک و مهار برای یک سیستم عصبی مرکزی دست نخورده ضروری است.
“به خوبی شناخته شده است که بسیاری از اختلالات در سیستم عصبی مهره داران ناشی از این واقعیت است که سیگنال های تحریکی و سیگنال های مهاری هماهنگ نیستند یا فقط به طور ناکافی هماهنگ هستند. بنابراین بسیار نگران کننده تر است که نرم کننده های BPA و BPS دقیقاً این هماهنگی را مختل می کنند.
“ما شگفت زده شدیم که چگونه بسیاری از عملکردهای حیاتی مغز در ماهی تحت تأثیر نرم کننده های استفاده شده در صنایع مختلف است.
این آسیب ، همانطور که توانستیم نشان دهیم ، بلافاصله اتفاق نمی افتد. با این حال ، وقتی سلول های مغزی به
مدت یک ماه در معرض مقادیر کمی BPA یا BPS قرار بگیرند ، صدمه غیرقابل انکار است. “
به نظر می رسد که نرم کننده ها بر پتانسیل عملکرد سلول های مغزی تأثیر می گذارند. آنها انتقال شیمیایی و الکتریکی سیگنال ها از طریق سیناپس ها را تغییر می دهند. علاوه بر این ، آنها مدارهایی را که برای درک و پردازش محرک های صوتی و بینایی مهم هستند ، مختل می کنند.
مطالعات روی سلولهای ماوتنر در ماهی قرمز
مطالعات جدید بر روی سلول های خاصی از ماهی قرمز، اثر مضر بیس فنول ها (موادی آسیب زا در بطری ها ) را نشان داد.
کشف خسارات ناشی از نرم کننده ها از مطالعات دقیق روی ماهی قرمز زنده حاصل شده است. تمرکز بر روی دو سلول عصبی بزرگ در مغز ماهی ، سلولهای Mauthner بود. آنها تمام محرکهای حسی را در خود ادغام می کنند ، همه آنها باید به سرعت و به طور دقیق هماهنگ با نزدیک شدن شکارچیان پردازش شوند. در این حالت ، سلول های ماوتنر واکنش های فرار نجات دهنده زندگی را تحریک می کنند.
با توجه به این عملکرد ، که برای بقا ضروری است ، آنها در طول تکامل به ویژه قوی شده اند. سلولهای ماوتنر قادرند تأثیرات آسیب رسان را تا حدی دفع کنند و یا آسیب های بعدی را جبران کنند. این امر اهمیت بیشتری را به وجود می آورد که نرم کننده ها قادر به آسیب قابل توجهی به این سلول ها هستند.
قابلیت انتقال نتایج به انسان – تقاضا برای پلاستیک کننده های جایگزین
“یافته های بدست آمده از طریق مطالعات روی مغز ماهی ارزیابی را توجیه می کند که BPA و BPS همچنین می تواند به مغز انسان بالغ آسیب جدی برساند. در این زمینه ، ضروری است که علم و صنعت نرم کننده های جدیدی را برای جایگزینی این بیس فنوپشل ها تولید کنند ، در حالی که برای سلامتی انسان نیز ایمن است. ”
پروفسور دکتر استفان شوستر می افزاید: “علاوه بر این ، کارآیی تکنیک های تحقیقاتی که ما در مطالعه خود استفاده کردیم ، می تواند کمک مهمی در توسعه نرم کننده های جایگزین باشد. آنها آزمایش سریع و ارزان نحوه تأثیر ماده تحت بررسی بر سلولهای مغزی را ممکن می کنند. ”
سید مهدی ساداتی هستم. عاشق مغز! داروساز و دانشجوی دکترای تخصصی علوم اعصاب. عضو تیم مرکز سلامت مغز دانا! از علاقه هام شناسوندن کارایی های هیجان انگیز مغز به زبان ساده به آدمهاست! جست و جو می کنم در افسردگی، داروهای موثر بر مغز و سایر بیماری های حوزه ی روان و البته نوروپلاستیسیتی!