نوتروپیک ها یا بهبود دهنده های شناختی : اثرات مثبت و منفی

نوتروپیک ها چه هستند؟

نوتروپیک ها یا بهبوددهنده های شناختی، دارو هایی هستند که برخی افراد استفاده می کنند تا حافظه ی خود را بهبود دهند، عملکرد های روانی خود را افزایش دهند و سطح توجه و تمرکز و هوشیاری خود را بالا ببرند.

نوتروپیک های گوناگونی وجود دارند. بعضی از آن ها داروهای پزشکی ای هستند که برای شرایطی مانند خواب آلودگی یا دیگر مشکلات خواب مانند نارکولپسی طراحی شده اند.یا تمرکز و توجه را در افرادی که مشکل توجه دارند بهبود می دهند. اما بعضی از دارو های نوتروپیک نیز برای افراد سالم و بهبود عملکرد های شناختی آن ها طراحی شده اند.

ادعاهایی وجود دارد که نوتروپیک ها اثر موثر زیادی ندارند و در مقابل، عوارض آن ها می تواند مضر تر باشد.

گرچه نوتروپیک ها می توانند علائمی مانند خستگی، اهمالکاری یا ملال را کاهش دهند، این دارو ها باعث نمی شوند افراد باهوش تر شوند و اثرات آن ها معمولا تا زمانی باقی می ماند که دارو در بدن وجود دارد.

بعضی از این دارو ها وابستگی به دنبال دارند.و می توانند برای افراد جوان مضر باشند زیرا مغز آن ها تا اواسط 20 سالگی در حال رشد است.

نام های دیگر استفاده شده برای نوتروپیک ها

نوتروپیک ها، دارو های هوشمند، بهبود دهنده های مغز، بهبود دهنده های حافظه، نورو انهنسر ها، دارو های رانندگی، داروهای درس خواندن

نوتروپیک ها یا بهبود دهنده های شناحتی چه طور عمل می کنند؟

پژوهش ها همچنان روی نحوه ی دقیق اثر این دارو ها بر ذهن ادامه دارد، اما پژوهش های اولیه نشان می دهد که این دارو ها احتمالا به طور همزمان روی چندین سیستم درون بدن اثر می گذارند. یکی از توضیحات این است که این دارو ها باعث می شوند خون بیشتری به سمت مغز جریان پیدا کند. و درنتیجه مغز اکسیژن بیشتری در اختیار داشته باشد.

بعضی از نوتروپیک ها آدرنالین بدن را افزایش می دهند واثری مشابه نوشیدن سطوح بالای کافئین دارند.در نتیجه افراد با مصرف آن ها می توانند زمان های طولانی تری بیدار بمانند.

بعضی از این بهبود دهنده های شناختی نیز سطح برخی انتقال دهنده های عصبی مانند دوپامین را در بدن بالا می برند.

انواع نوتروپیک ها

دارو هایی که برای بهبود عملکرد های شناختی استفاده می شوند معمولا به سه گروه تقسیم می شوند:

• Eugeroics
• دارو های بهبود دهنده ی اختلال کم توجهی بیش فعالی (ADHD)
• مکمل های نوتروپیکی

Eugeroics

این دارو ها در دسته ای قرار می گیرند که باعث هوشیاری و بهبود بیداری می شوند.یکی از دارو های پرکاربرد این گروه برای بهبود عملکرد های شناختی Modafinilاست.

این دارو در سال های 1990 برای درمان نارکولپسی، آپنه ی خواب انسدادی و مشکلات خواب ناشی از شیفت کاری طراحی شد. مدافینیل بیداری و هوشیاری را افزایش می دهد و می تواند در کاهش اعتیاد و وابستگی به داروها نیز موثر باشد.

اما به هرحال پژوهش های بیشتری در این حوزه نیاز است.

عوارض

مقدار امنی برای مصرف دارو وجود ندارد. مصرف هر نوع دارویی معمولا عوارضی را با خود به همراه دارد بنابراین باید جانب احتیاط را رعایت کنیم.

• برخی عوارض جانبی شایع مدافینیل عبارتند از :
• کاهش خستگی
• اضطراب
• درد قفسه سینه
• بی خوابی
• سردرد

اثرات بلند مدت

تحقیقات همچنان در مورد مصرف مداوم و طولانی مدت نوتروپیک ها ادامه دارد. پیشنهاد می شود این دارو ها را حتما زیر نظر پزشک و در مدت زمان مشخص استفاده کنید.

دارو های بهبود دهنده ی اختلال کم توجهی بیش فعالی (ADHD)

نوتروپیک های مورد استفاده برای ADHD عبارتند از:

Methylphenidate, Lisdexamphetamine, Dexamfetamine

ریتالین در سال های 1950 برای درمان خستگی مداوم، افسردگی و سایکوسیس همراه با افسردگی ارائه شد. این دارو در سال های 1990 برای درمان ADHD  استفاده ی فراوانی می شد.امروزه نیز از دارو های پرکاربرد برای کودکان با رفتار های تکانه ای،بی قرار و بی توجه است.

پژوهش های جدید، تاثیر ریتالین بر افرادی که ADHD ندارند را بررسی کرده است.برای مثال، دانشجویانی که برای بهبود درس خواندن خود از آن استفاده می کنند. این پژوهش ها تغییرات شیمیایی ای در مغز، مرتبط با مشکلات خواب ، رفتار پرخطر ، و دیگر اثرات ناخواسته مانند کاهش وزن مشاهده کرده است.

عوارض

Methylphenidate روی افراد مختلف تاثیرات متفاوتی دارد اما برخی از عوارض جانبی شایع آن عبارتند از:

• سرخوشی و احساس شادمانی بیش از اندازه
• دمای بالای بدن
• مشکلات قلبی
• بدبینی
• به هم ریختن ضربان قلب و تپش قلب
• افزایش فشار خون و تنفس
• افزایش فعالیت بدن، پرحرف بودن، و هوشیاری
• کاهش خستگی
• سرگیجه
• کاهش اشتها
• دهان خشک
• سردرد
• افزایش میل جنسی

اثرات استفاده ی طولانی مدت

• ضربان قلب نامنظم، فشار خون بالا و تورم عروق
• مشکلات پوستی، کاهش ویتامین بدن
• مشکلات روانی و رفتاری
• سرگیجه و مشکل در تنفس
• خستگی غیر طبیعی
• کما و مرگ

مکمل های نوتروپیکی

برخی از ویتامین های گروه B،روغن ماهی و برخی ترکیب های گیاهی، می توانند جایگزین مناسبی برای دارو ها با اثر بهبود دهندگی شناختی باشند.

فواید ممکن است آنی مشاهده نشوند اما اثرات بلند مدت تری دارند.