بدن ما شبیه یک ماشین خوب تنظیم شده است. و مانند هر سیستمی اگر محیط اطراف آن بیش از حد دشوار شود؛ دچار مشکل می شود. اعضای درونی بدن ما در دمای 36.9 سانتی گراد بهترین عملکرد را دارند. در شرایط طبیعی بدن ما این دما را از طریق تنظیم دمایی حفظ می کند. اما زمانی که بدن برای مدت طولانی در دمای بالا قرار بگیرد؛ نمی تواند به تنظیم دما ادامه دهد.
محیط های با دمای بالا، به خستگی، کم آبی بدن و حتی بیهوش شدن منجر می شوند. زمانی که دمای بدن به 40 درجه ی سانتی گراد برسد، احتمال وقوع سکته پیش می آید.
در یک سِیر مشکلات بدنی، سکته باعث سرگیجه، حالت تهوع، گیجی و مرگ سلول ها می شود. اگر در این شرایط دمای بدن به سرعت پایین آورده نشود؛ آسیب وارده به مغز و سیستم عصبی می تواند ماندگار باشد.
بدن ما چه طور دمای خود را تنظیم می کند؟
هیپوتلاموس که در مرکز مغز قرار دارد، این کارکرد را کنترل می کند. هیپوتلاموس از گیرنده های دمای پوست و دیگر قسمت های بدن، اطلاعات را دریافت می کند تا مطمئن شود بدن در شرایط مطلوبی قرار دارد. هیپوتالاموس پاسخ بدن به دماهای بالا یا دماهای پایین را تنظیم می کند. اگر دما کاهش پیدا کند، هیپوتلاموس دستور می دهد ماهیچه ها به طور متناوب منقبض و منبسط شوند. این پدیده ای است که ما به آن لرزیدن می گوییم.
با افزایش دمای بدن، باید گرما از بدن خارج شود بنابراین هیپوتالاموس به غده های عرق دستور می دهد با تولید عرق، و فرایند تبخیر آن بدن را خنک کنند. همچنین رگ های خونی نزدیک سطح بدن، خون بیشتری را به سطح پوست می آورند.
سکته ی قلبی چیست؟
سکته ی قلبی بعد از زمانی اتفاق می افتد که دمای بدن به 40 درجه ی سانتی گراد یا 104 درجه ی فارنهایت برسد و علائم کلینیکی آسیب به فعالیت عصبی و اندام ها ظاهر شود.
ورزش یکی ازفاکتور های ایجاد دمای بالا به خصوص برای ورزشکار هایی است که در شرایط گرم تمرین می کنند. ماهیچه های فعال و درگیر، گرمای زیادی تولید می کنند. این حجم از گرما می تواند از سطح تحمل بدن بالاتر باشد.
در مقابل، سکته ی منفعل که در زمانی که بدن در حالت استراحت است اتفاق می افتد،بیشتر افراد پیر را هدف قرار می دهد.
در دما های بالای بدن، گردش خون دچار مشکل می شود.گرما باعث می شود رگ های خونی گشاد شوند و قلب برای پمپاژ خون سریعتر کار می کند. ضربان های بالای قلب به ویژه زمانی که در حال ورزش کردن نیستید، می تواند یک نشانه ی خطر برای بالا بودن دمای داخلی بدن باشد. مانند هر ماهیچه ی دیگری، قلب هم با کار زیاد، خسته و فرسوده می شود.در مراحل جلوتر سکته ی قلبی، سیستم گردش خون شروع به فروریختن می کند. افراد در این شرایط ممکن است احساس سرگیجه، مشکل درتمرکز و سبک بون سر کنند.در واقع مغز شما به بدنتان می گوید تا بنشینید و آرامتر کار کنید تا لازم نباشد قلب شما به این سختی کار کند.
هیپوتالاموس همچنین کارکرد بعضی از قسمت های بدن را کمتر می کند تا انرژی بیشتری برای قلب ها و شش ها که در اولویت هستند ذخیره شود.روده،کلیه هاو دیگر اندام هایی که به طور مستقیم به دستگاه تنفس یا کارکرد های شناختی مرتبط نیستند،با افزایش فشار حون و جریان خون؛ کم کار تر می شوند و در نتیجه ایسکمی( کمخونی موضعی) رخ می دهد.
در موراد حاد، این اندام ها ممکن است به طور دائم آسیب ببینند.
سکته ی قلبی چه طور مغز را تخت تاثیر قرار می دهد؟
اگر فشار زیادی به قلب وارد شود، از فعالیت موثر خود باز می ایستد و خون کافی به مغز و دیگر اندام ها نمی رسد.کاهش اکسیژن در مغز موجب غش کردن که یکی از عوامل عمده ی سکته ی قلبی است می شود.
در دمای 40 درجعه، سد خونی مغزی شروع به تخریب می کند. این سد، بافت مغز را از جریان خون جدا می کند تا در کنار اجازه ی عبور به اکسیژن و ماد مغذی از ورود باکتری ها و ذرات ناخواسته به مغز جلوگیری کند.
در دماهای بالا، پروتئین ها و یون های ناخواسته می توانند به مغز دسترسی پیدا کنند و باعث پاسخ التهابی یا کارکرد های غیرعادی مغز شوند.
همچنین دمای بالا می تواند به مرگ سلول ها منجر شود. با افزایش دما، پروتئین ها باز می شوند و این فرایند موجب مرگ سلول ها می شود.بعضی از سلول ها حساس تر از سلول های دیگر هستند و این موضوع تعیین می کند کدام قسمت های مغزی در زمان سکته آسیب بیشتری می بینند.مغز پیشین از اولین نواحی ای است که دچار آسیب می شود.این قسمت، فعالیت های حرکتی را کنترل می کند.
برای اطلاعات بیشتر به مؤسسه سلامت مغز دانا مراجعه کنید.
منبع:
https://www.brainfacts.org/diseases-and-disorders/injury/2020/what-happens-to-the-brain-during-a-heatstroke-062520
درباره نویسنده
دکتر علی محمد کمالی فارغ التحصیل دکترای تخصصی علوم اعصاب از دانشگاه علوم پزشکی شیراز، بیش از 15 سال است که در زمینه پژوهش، تدریس و فعالیت های اجرایی در حوزه علوم اعصاب فعالیت و تجربه دارد. وی همچنین در ارتقا عملکرد های شناختی با استفاده از نوروتکنولوژی و مطالعات خواب تخصص ویژه ای دارد. او یکی از بنیانگذاران انستیتو سلامت مغز دانا است، (گروهی که سلامت مغز را اولویت جامعه می داند).
دکتر کمالی بیش از 50 مقاله پژوهشی (h-index 13) در مجلات معتبر علمی به چاپ رسانده و در حال حاضر مدیر عامل انستیتو سلامت مغز دانا است. بعلاوه به عنوان پژوهشگر ارشد واحد مغز، شناخت و رفتار دپارتمان علوم اعصاب دانشگاه علوم پزشکی شیراز مشغول فعالیت می باشد. می توانید پژوهش او را در Google Scholar دنبال کنید.
دکتر کمالی علاوه بر تخصص در زمینه علوم اعصاب، سال ها است که به عنوان مدیر اجرایی مجله علوم پزشکی پیشرفته و فناوری های کاربردی (JAMSAT) مشغول به فعالیت است. همچنین به عنوان دبیر اجرایی انجمن علوم اعصاب ایران شاخه فارس فعالیت می کند.