براساس یک مطالعه جدید در Nature Human Behavior به رهبری محققان مؤسسه ماکس پلانک در برلین آلمان، یک ناحیه کوچک در قسمت های عمقی ساقه مغز وجود دارد که تأثیرات زیادی بر نحوه یادگیری و ایجاد خاطرات در پیری دارد . پروفسور مارا ماتر، از دانشکده USC Leonard Davis، یکی از محققان این مطالعه جدید، locus coeruleus را بسیار بررسی کرده است و نقش های مهم آن در توجه، حافظه و شروع بیماری آلزایمر را برای چندین سال مورد مطالعه قرار داده است.
عملکرد locus coeruleus در یک مغز سالم چیست؟
پروفسور Mara Mather:” این بخش کوچک از ساقه مغز یعنی Locus coeruleus که اندازه آن فقط 15 میلی متر است، از طریق شبکه گسترده ای از نورونها به بقیه مغز متصل است. LC نوراپی نفرین، یک انتقال دهنده عصبی مسئول تنظیم ضربان قلب، توجه، حافظه و شناخت را آزاد می کند. به نظر می رسد تغییرات در فعالیت LC مسئول چگونگی شکل گیری خاطرات ما در هنگام وقایع استرس زا یا هیجان انگیز است – خاطرات بسته به توجه ما در یک رویداد که برانگیختگی عاطفی به همراه داشته است، به دلیل بازخورد مربوط به LC، می توانند تقویت یا مختل شوند.”
با افزایش سن برای locus coeruleus چه اتفاقی می افتد؟
ارتباط زیاد LC با سایر قسمت های مغز و نزدیکی به سد خونی مغزی ممکن است این تاحیه را نسبت به سایر مناطق مغز، مستعد اثرات سموم و عفونت ها کند. ما شاهد مختل شدن ارتباطات بین LC و شبکه frontoparietal مغز در افراد مسن بوده ایم. همچنین، این افراد نسبت به افراد جوان، در هنگام تجربه استرس، راحت تر دچار حواس پرتی میشوند.
LC همچنین اولین ناحیه مغزی است که آسیب در اثر پروتئین تائو را نشان می دهد. (انتشار آهسته این پروتئین بعدا می تواند به نشانه های آلزایمر تبدیل شود) اگرچه همه به آلزایمر مبتلا نخواهند شد، نتایج کالبد شکافی نشان می دهد که اکثر افراد تا اوایل پیری برخی از نشانه های اولیه آسیب شناسی تائو در locus coeruleus را دارند.
این مطالعه جدید چه چیزی راجع به پیری locus coeruleus به ما می گوید؟
یافته های فعلی از اولین نتایجی است که ارتباطی بین عملکرد شناختی و دخالت locus coeruleus در انسانها را نشان می دهد. تکنیک های جدید MRI اکنون به ما امکان می دهد تا locus coeruleus را در افراد زنده به طور غیر تهاجمی مشاهده کنیم، و بتوانیم افراد در سنین مختلف را با هم مقایسه کنیم و ببینیم کدام یک از افراد مسن دارای LC هایی هستند که بیشتر شبیه به افراد جوان است. شرکت کنندگان در این مطالعه همچنین تست های حافظه را به انجام رساندند و همانطور که انتظار می رفت افراد جوان به طور متوسط بهتر از افراد مسن عمل می کردند. با این حال، افراد مسن تر با LC های که بیشتر شبیه به LC افراد “جوان” به نظر می رسید، در آزمایشات بهتر از همسالان خود عمل می کردند.
این یافته ها برای محققانی که به دنبال راه هایی برای مبارزه با آلزایمر و بهبود پیری مغز هستند، چه ارزشی دارد؟
اگر قبل از بروز هرگونه اختلال حافظه مرتبط با سن یا مشکلات رفتاری، تغییرات عصبی در مغز قابل مشاهده باشد، این بدان معنی است که یک پنجره زمانی برای کند کردن پیشرفت بیماری وجود دارد. و اگر در نهایت متوجه شویم که سایر فرایندهای بیماری بر پیری locus coeruleus نیز تأثیر می گذارند، ممکن است اهداف جدیدی را برای پیشگیری از آلزایمر و دیگر مشکلات کاهش شناختی، به وجود آورد.
برای اطلاعات بیشتر در مورد بیماری آلزایمر و روش های نوین بهبود، به موسسه سلامت مغز دانا مراجعه کنید.
درباره نویسنده
دکتر علی محمد کمالی فارغ التحصیل دکترای تخصصی علوم اعصاب از دانشگاه علوم پزشکی شیراز، بیش از 15 سال است که در زمینه پژوهش، تدریس و فعالیت های اجرایی در حوزه علوم اعصاب فعالیت و تجربه دارد. وی همچنین در ارتقا عملکرد های شناختی با استفاده از نوروتکنولوژی و مطالعات خواب تخصص ویژه ای دارد. او یکی از بنیانگذاران انستیتو سلامت مغز دانا است، (گروهی که سلامت مغز را اولویت جامعه می داند).
دکتر کمالی بیش از 50 مقاله پژوهشی (h-index 13) در مجلات معتبر علمی به چاپ رسانده و در حال حاضر مدیر عامل انستیتو سلامت مغز دانا است. بعلاوه به عنوان پژوهشگر ارشد واحد مغز، شناخت و رفتار دپارتمان علوم اعصاب دانشگاه علوم پزشکی شیراز مشغول فعالیت می باشد. می توانید پژوهش او را در Google Scholar دنبال کنید.
دکتر کمالی علاوه بر تخصص در زمینه علوم اعصاب، سال ها است که به عنوان مدیر اجرایی مجله علوم پزشکی پیشرفته و فناوری های کاربردی (JAMSAT) مشغول به فعالیت است. همچنین به عنوان دبیر اجرایی انجمن علوم اعصاب ایران شاخه فارس فعالیت می کند.