خواب و بیماری های مخرب سیستم عصبی (sleep and neurodegenerative disorders)

ناهنجاری های خواب، در بیماری های تخریب کننده سیستم اعصاب مرکزی شایع هستند. اختلالات خواب، ممکن است علائم اولیه این بیماری ها باشند و یا ناشی از اختلال در مراکز کنترل کننده خواب در مغز باشند. ناهنجاری های خواب رایج در بیماری های تخریب شونده عصبی شامل:  Insomnia, Hypersomnia, Sleep apnea, Restless legs syndrome, Circadian rhythm disorders,   ،Rapid eye movement، Sleep behavior disorder میباشند.

گاهی ناهنجاری های خواب که در اثر ابتلا به بیماری های مخرب سیستم عصبی (نورودژنراتیو) به وجود می آیند، سال ها قبل از دیگر علائم بیماری بروز می کنند. به همین علت ناهنجاری های خواب می توانند علائمی برای تشخیص زودهنگام بیماری های نورودژتراتیو باشند. مطالعات بسیاری در زمینه ارتباط خواب با این نوع بیماری ها انجام شده که در اینجا به تعدادی از آن ها، اشاره خواهیم کرد.

Sleep history predicts late-life Alzheimer’s pathology

الگوهای خواب می توانند تجمع پروتئین های آسیب زایی که باعث بیماری آلزایمر می شوند را پیش بینی کنند. این یافته ها می توانند یک روش اندازه گیری برای تشخیص زودهنگام و جلوگیری از بیماری آلزایمر و حتی درمان آن را پیش روی ما بگذارند. بیماری آلزایمر همراه با مختل شدن خواب و تجمع پروتئین های تائو و دیگر پروتئین ها، در مغز می باشد که سال ها قبل از اینکه اختلال در حافظه ایجاد شود، به وجود می آیند.

دو نوع امواج خواب در هیپوکمپ وجود دارد. نوسانات آهسته و اسپیندل های (دوک های) خواب که در افراد جوان هماهنگی بیشتری دارند. اما در سنین پیری نشان داده شده که ناهماهنگ هستند. Matthew Walker، Joseph Winer و همکاران در دانشگاه کالیفرنیا و برکلی، یافتند با افزایش پروتئین های Tau، همگام سازی  نوسانات (oscillations)  و spindle های خواب کاهش یافت. در حالیکه کاهش در دامنه فعالیت امواج آهسته، همراه با افزایش در سطوح پروتئین های آمیلوئید بود.

محققان همچنین مشاهده کردند که کاهش در کمیت خواب در طول پیری، از دهه 50 تا 70 همراه با افزایش سطح آمیلوئید و پروتئین های تائو خواهد بود. این یافته به این معنی بود که تغییر در فعالیت مغز در طول خواب و کمیت خواب در طول این بازه های زمانی، میتواند به عنوان یک هشدار برای بیماری آلزایمر محسوب شود که در تشخیص و پیشگیری به موقع، از اهمیت زیادی برخوردار است.

 predictors of dementia and parkinsonism in idiopathic REM sleep behaviour disorder

ناهنجاری های تجمع نورودژنراتیو سینوکلئین، مانند پارکینسون، زوال عقل (dementia) با اجسام بادی (lewy body) و بیماری multiple system atrophy، همه این بیماری ها، دوره ای نهفته دارند که در آن نشانه های بیماری بروز پیدا کرده اما خود بیماری به صورت کامل توسعه نیافته است.

در سینوکلئین پاتی، این دوره نهفته بسیار طولانی می باشد. حتی گاهی ممکن است بیش از یک دهه به طول بینجامد. این دوره یک دوره طلائی محسوب می شود از این نظر که می توان اقدامات مهمی برای درمان زودهنگام و یا حتی پیشگیری از بیماری پارکینسون و بیماری زوال عقل انجام داد.

برخلاف بسیاری از بیماری های عصبی که دوره نهفتگی (prodromal) آن ها غالبا توسط علائم غیر طبیعی در همان زمینه تشخیص داده می شود، مثل بیماری آلزایمر که اولین و غالب ترین نشانه آن اختلال شناختی خفیف می باشد، نشانه های نهفتگی سینوکلئین پاتی synuleionopathy معمولا بسیار متفاوت و مختلف هستند.

علاوه بر علائم حرکتی، علائم نهفته دیگر شامل اختلال در دستگاه اتونومیک، از بین رفتن و اختلال در حس بویایی، تغییرات شناختی، افسردگی، اضطراب و … می باشد. اغلب این علائم اختصاصی نیستند و بسیاری از افرادی که این علائم را در خود مشاهد می کنند هیچوقت ممکن است به این بیماری ها دچار نشوند.

درحالیکه یک استثناء در این میان ناهنجاری رفتاری خواب REM می باشد. RBD نوعی ناهنجاری خواب است و بیماران فلج شدن طبیعی عضلات را در حین خواب REM از دست داده، به طوری که اعمالی که در رویاهای خود می بینند را انجام می دهند. بیماری ایدیوپاتیک RBD غالبا در 1درصد افراد بالای 60 سال اتفاق می افتد. اکثر افراد که دچار این ناهنجاری هستند به پزشک مراجعه نمی کنند.

مطالعات نشان میدهند که اکثر بیماران مبتلا به بیماری RBD آیدیوپاتیک، در نهایت یکی از بیماری های نورودژنراتیو که مربوط به سینوکلئین پاتی synucleinopathy است، در آن ها تشخیص داده می شود. در واقع، دراینجا ممکن است که RBD به دلیل تخریب عصبی در نواحی pontin و یا نواحی medulla اتفاق بیفتد. از شروع علائم RBD تا تشخیص بیماری نورودژتراتیو معمولا یه دهه تخمین زده شده است. بنابراین، افراد مسن که با این بیماری های نورودژنراتیو تشخیص داده شده اند، از قبل علائمی قابل تشخیص داشته اند که نادیده گرفته شده اند.

The biological clock: Future of neurological disorders therapy

در سال 2017 ،  Jeffrey Connor Hall, Michael Rosbash ،Michael Warren Young جایزه نوبل فیزیولوژی و پزشکی را از آن خود کردند. آن ها نوعی مکانیسم مهم فیزیولوژیکی را برای ساعت بیولوژیک بدن توضیح دادند که بسیار در سلامت انسان و بیماری ها حائز اهمیت است. در واقع، آن ها ارتباط بین لوپ فیدبکی transcriptional و ساعت بیولوژیکی بدن را توضیح دادند. بنابراین در میابیم که اهمیت ساعت بیولوژیک در سلامتی انسان بسیار قابل توجه می باشد.

 این مقاله ارتباط بین اختلال در ساعت بیولوژیکی و خطر ابتلا به ناهنجاری های تخریب شونده عصبی را بررسی می کند. هم چنین بر اهمیت تعدیل کننده های ساعت بیولوژیک و تاثیر آن ها در مداخلات درمانی برای بیماری های تخریب شونده عصبی تاکید می کند. تحقیقات نشان می دهند  افرادی که به بیماری های عصبی مانند بیماری پارکینسون، آلزایمر، هانتیینگنون و … مبتلا هستند، ساعت بیولوژیک آن ها دچار اختلال شده است.

ناهنجاری های ساعت بیولوژیک بدن منجر به وقفه در خواب، اختلال در ریتم ترشح کورتیزول و تنظیم دمای بدن، کاهش سطح ملاتونین در شب و اختلال در بیان ژن های CLOCK می شود. ساعت بیولوژیکی بدن در سطح مولکولی توسط نوعی مکانیسم فیدبکی و گروهی از ژن های CLOCK در طول 24 ساعت تنظیم می شود.

ژن های CLOCK، عملکردهای بیولوژیکی مختلفی را در طول چرخه خواب و بیداری، مانند عملکردهای شناختی، پاسخ های ایمنی و پاسخ به استرس اکسیداتیو، تنظیم می کنند. اختلال در عملکرد CLOCK باعث افزایش استرس اکسیداتیو، التهاب و از بین رفتن ارتباطات سیناپسی می شود که همه این ناهنجاری ها به نوبه خود به بیماری های نورودژنراتیو و از دست دادن عملکردهای شناختی منجر می شوند.

با توجه به مطالعات فوق، اختلالات خواب می تواند نشانه یک بیماری جدی سیستم اعصاب مرکزی باشد. همچنین اختلالات خواب میتواند باعث ایجاد بیماری های مهم سیستم عصبی شوند. میتوان نتیجه گرفت، تشخیص و درمان به موقع این اختلالات و بیماری ها از اهمیت جدی برخوردار است و کلید درمان موفق این نوع بیماری ها می باشد.