ارتباط مؤثر، ارتباطی است که به روشی که حامل هدف باشد، بیان شود. بر خلاف آموزش های ارتباطی سنتی که بر مهارت های قاطع بودن تمرکز دارند، ارتباطات مؤثر، فضای ارتباط و شرایط، نحوه رساندن هدف و از همه مهمتر، نحوه شنیدن پیام را مورد تأکید قرار می دهد.
این بدان معنی است که یک ارتباط فقط در صورت دریافت صحیح مؤثر است. بنابراین، صرف نظر از اینکه چقدر زیبا ممکن است چیزی را بیان کنیم، اگر شخص مقابل پیام و هدف آن را دریافت نکرد، ارتباط بی اثر بوده است.
ارتباطات مانند پرتاب توپ است. یک نفر توپ را با هدف گیرنده توپ می اندازد. این کار به اندازه کافی به مهارت انداختن توپ و مهارت گرفتن آن نیاز دارد. این کمک می کند که هر دو هم پرتاب کننده توپ و هم گیرنده، توجه و انگیزه لازم برای گرفتن توپ را داشته باشند. اگر توپ به خوبی پرتاب نشود، ممکن است گیرنده تنواند توپ را بگیرد. یا اگر گیرنده از مهارت و آمادگی لازم برخوردار نباشد، توپ را رها می کند.
بنابراین، برقراری ارتباط مؤثر، بسیار فراتر از قاطعیت است. بعضی وقتها قاطعیت راه خوبی برای ارسال پیام است، اما ممکن است موثر واقع نشود.
مؤثرترین ارتباطات بسته به شرایط اتفاق می افتد. به عنوان مثال، بعضی اوقات تأخیر در برقراری ارتباط مؤثرتر است (به عنوان مثال، اگر کسی با خشم و عصبانیت و یا وضعیت ناراحتی روبرو باشد، بهتر است در آن زمان با او مکالمه ای نداشته باشید). بعضی اوقات پرخاشگری مؤثرتر است از جمله محافظت از کودک در برابر تصادف در خیابان. گاهی قاطعیت می تواند به عنوان فشار بیش از حد تعبیر شود. در این حالت، یک پیام دریافت می شود، اما نه به روشی که شخص قصد دارد هدف خود را برساند.
شما مسئولیت آنچه که می گویید و نحوه بیان آن، بر عهده دارید. به عنوان یک نتیجه خاص می خواهید چه تأثیری ایجاد کنید؟ بعضی اوقات افراد بدون در نظر گرفتن نتیجه، خشم و عصبانیت خود را ابراز می کنند. در حالی که ممکن است بخواهید فقط احساس خود را بیان کنید و امیدوار هستید که ارتباط شما را به هم نزدیک کند (مثلاً بهبود درک، اجازه بخشش و افزایش اعتماد و صمیمیت)، اگر به خوبی مدیریت نشده باشد، ممکن است حتی نتیجه عکس داشته و باعث افزایش فاصله شما شود.
1. شرایط را بررسی کنید. اول از همه، به جای تکیه بر یک استراتژی همیشگی (به عنوان مثال، قاطعیت)، داشتن استراتژی های متنوعی که بسته به موقعیت استفاده می شوند، ممکن است مؤثرتر واقع شود. قبل از صحبت، بهتر است شرایط را بررسی کنید و ارزیابی کنید که گیرنده شما چگونه شخصی است. آیا از مسئله دیگری ناراحت می باشد، یا آرام و باز برای مکالمه؟
آیا زمان خوبی برای مطرح کردن یک مسئله مهم می باشد؟ آیا گیرنده آماده و قادر به شنیدن حرف شما است؟ آیا از حساسیت های خاصی بر اساس گذشته، آگاه هستید؟
هدف این است که با موفقیت پیام را به روشی که در نظر گرفته شده است، بفرستید.
2. سطح عاطفی خود را بررسی کنید. آیا از شخصی که با او صحبت می کنید، ناراحت هستید؟ آیا چیزی در زمان گذشته احساسات اکنون شما را برانگیخته است؟ در این صورت، شما ناخواسته یک توپ سرعتی پرتاب می کنید و شخص را با زور به زانو می زنید. آیا این همان چیزی است که شما قصد داشتید؟
3. پیام شما چیست؟ آیا پیام شما مشخص است یا در حال ارسال چند پیام همزمان و متناقض هستید؟ یک پیام نامشخص و دارای تضاد مانند پرتاب دو توپ در جهت های مخالف! به عنوان مثال، اظهار می کنید “من خوب هستم”، اما زبان بدن شما ناراحتی را نشان می دهد. پس آن شخص واقعاً چه می گوید؟ از گیرنده انتظار می رود چه کاری انجام بدهد؟
4- به نحوه پکیج کردن پیام خود توجه کنید. هنگامی که یک ظرف بلوری و شکننده را در یک جعبه بسته بندی شده ضعیف حمل می کنید، احتمالاً ترک خورده می شود یا حتی ممکن است به قطعاتی شکسته شود. به همین ترتیب، اگر پیام حساسی دارید، به نحوه بسته بندی آن فکر کنید. شما ممکن است قصد داشته باشید یک احساس مهم را به اشتراک بگذارید، اما اگر تحت عنوان سرزنش، متهم کردن یا تهدید بسته بندی شده باشد، مکالمه بدون تأثیر دلخواه به زودی از بین می رود.
5- شنونده خوبی باشید. شاید حتی مهمتر از ارائه ارتباطات خوب، دریافت کننده خوبی بودن است. نه تنها به کلمات بلکه به تون آنها و زبان بدن گوش دهید. احساسی که آنها منتقل می کنند چیست؟ به عنوان یک راهنما، اگر می توانید احساس شخص دیگر را بفهمید، مهارتهای ارتباطی خود را به شدت بهبود خواهید بخشید. این در واقع همدلی و تلاش در جهت درک دیدگاه شخص دیگر است. هنگامی که مردم احساس می کنند به حرف های آن ها گوش داده می شود، خیلی بیشتر احتمال دارد که به شما گوش دهند. سعی کنید به گفته شخص مقابل فیدبم بدهید. این برای شخصی که در حال ارتباط برقرار کردن و صحبت کردن است، بسیار رضایت بخش است.
برای اطلاعات بیشتر به موسسه سلامت مغز دانا مراجعه کنید.
منبع:
Gottman, J & Silver, N. (1999). “Solve Your Solvable Problems”. The Seven Principles for Making Marriage Work. Three Rivers Press.
ISBN 978-0-609-80579-4.
Katz, L. (2015). Warrior Renew: Healing from military sexual trauma, Springer Publishing, New York, NY. ISBN-13: 978-0826122315
psychologytoday.com
درباره نویسنده
دکتر علی محمد کمالی فارغ التحصیل دکترای تخصصی علوم اعصاب از دانشگاه علوم پزشکی شیراز، بیش از 15 سال است که در زمینه پژوهش، تدریس و فعالیت های اجرایی در حوزه علوم اعصاب فعالیت و تجربه دارد. وی همچنین در ارتقا عملکرد های شناختی با استفاده از نوروتکنولوژی و مطالعات خواب تخصص ویژه ای دارد. او یکی از بنیانگذاران انستیتو سلامت مغز دانا است، (گروهی که سلامت مغز را اولویت جامعه می داند).