همه ما در سلامتی و روابط خود اشتباه می کنیم. تصمیمات بد ممکن است برای هر کسی رخ دهد. برخی از این خطاها نسبتاً جزئی هستند ، اما سایر انتخاب های ما تأثیر منفی و طولانی مدتی بر سلامت جسمی و عاطفی ما خواهد داشت. چیزی که ما به آن توجه نمی کنیم این است که این اشتباهات ذهنی غالباً ناشی از خطاهای شناختی ظریف است.
در اینجا نگاهی دقیق تر به چگونگی تأثیر سوگیری های ذهنی در تصمیم گیری های روزمره که می تواند بر سلامتی ما تأثیر بگذارد می اندازیم :از موارد کوچک مانند آنچه برای ناهار می خوریم گرفته تا تصمیمات بزرگتری که می تواند عواقب مادام العمری برای سلامتی ما داشته باشد.
1.خطای تایید
صرفا گوش دادن به توصیه هایی که باورهای ما را تأیید می کند
ما آدمها به طور عادی تمایل داریم که به جستجوی اطلاعاتیبپردازیم که درستی عقاید ما را ثابت و تایید کند. این پدیده به عنوان “سوگیری تأیید” شناخته می شود. این سوگیری تأیید چگونه بر سلامتی ما تأثیر می گذارد؟
ما تمایل داریم که بر اخبار یا گزارش های تحقیقاتی که سلامتی و شیوه زندگی فعلی ما را تقویت می کند متمرکز شویم در حالی که اطلاعات مفید اما مغایر با رفتار ، عادت ها ، ترجیحات و انتخاب های مان را کنار می گذاریم.به عنوان مثال ، اگر هفته ای چند بار ورزش می کنیم ولی بیشتر وقت خود را پشت میز می نشینیم ، گزارشهای سلامت که می گوید، زیاد پشت میز نشستن برای سلامتی ما مضر است را نادیده می گیریم.
راهکاری که می توانیم برا کم کردن این خطای شناختی انجام دهیم:
آگاهی از سوگیری تأیید ، نقطه ای خوب برای شروع است. دفعه بعدی که متوجه شدیم اطلاعات را به این دلیل رد می کنیم که اعتقاد ما را تأیید نمی کند یا از رفتارهای ما پشتیبانی نمی کند ، کمی وقت را صرفتجزیه و تحلیل این کنیم که چرا خیلی سریع آن را رد می کنیم.
به چالش کشیدن پیش فرض هایمان می تواند راهی عالی برای گسترش ذهن و کشف شیوه های جدید تفکر باشد. ممکن است اطلاعات مخالف را بپذیریم، گرچه این لزوماً به این معنی نیست که برای مطابقت با آن باید زندگی خود را تغییر دهیم. در عوض ، به دنبال تغییرات کوچکی باشیم که می توانیم در برنامه روزانه خود ایجاد کنیم و در نهایت ممکن است منجر به سلامتی بهتر شود. مطمئنا نیاز نیست که کل صندلی ها را کنار بگذاریم و همیشه پشت میز بایستیم فقط به این دلیل که یک مقاله خبری را خوانده ایم که ادعا می کند نشستن برای ما مضر است. با این وجود می توانیم سعی کنیم آگاهی بیشتری نسبت به میزان نشستن در روز داشته باشیم و به دنبال فرصت هایی برای برخاستن و حرکت باشیم.
2 .خطای خوش بینی
بیش از حد خوش بین بودن در مورد امور زندگی مثل سلامتی مان
ما آدمها، مستعد خوش بینی بیشتر در مورد شانس موفقیت و سلامتی خود هستیم ، پدیده ای که اغلب به عنوان “سوگیری خوش بینی یا توهم آسیب پذیری” شناخته می شود.
اگر از مردم بخواهید تخمین بزنند که آیا دچار یک حادثه ، بیماری جدی ، طلاق یا از دست دادن شغل خواهند شد ، احتمال وقوع این اتفاقات برای آنها را دست کم می گیرند. ما آدمها باور داریم که زندگی مان با رویدادهای مثبتی مانند درآمد بالا، داشتن خانه های شخصی و زندگی طولانی پر خواهد شد. مثلا شاید ما هیچوثت فکر نکنیم که به خاطر قرار گرفتن در معرض زیاد خوشید، به ما زیان برساند و دچار سرطان پوست شویم، به همین خاطر از ضدآفتاب استفاده نمی کنیم.
این سوگیری(خطای شناختی) به این معنی است که ما همچنین احتمال می دهیم که انجام رفتارهای ناسالم یا خطرناک تأثیر منفی بر سلامتی ما نخواهد داشت. اضافه بر آن بیشتر وقت ها ما معتقدیم نتایج منفی نادر یا بعید است. خوش بین بودن چیز بدی نیست. داشتن یک دیدگاه مثبت و اعتقاد به اینکه اقدامات ما می تواند تغییری ایجاد کند ، غالباً چیزی است که ما را به دنبال اهداف و فعالیت های سالم تشویق می کند.
راهکار برای کنترل و تعادل خوش بینی
محققان دریافته اند که غلبه بر خوش بینی بیش از حد بسیار دشوار است. در یک مطالعه که سعی داشت خطای شناختی شرکت کنندگان را از طریق روش های مختلف (مانند ذکر فاکتورهای خطر)کاهش دهد ، تمام روش هایی که برای کاهش خطاها در نظر گرفته شده بودند باعث افزایش آن شدند. یک استراتژی که ممکن است کارساز باشد ، مقایسه خود با افراد بسیار نزدیک یا شبیه خودمان است. به عنوان مثال ، اگر دوستان نزدیک و اعضای خانواده ای داریم که به سرطان پوست مبتلا شده اند ، ارزیابی ما از خطر واقع بینانه تر خواهد بود.
3 .خطای غفلت از احتمالات بالا
نگرانی درباره ی خطرات نا محتمل و نادیده گرفتن خطرات احتمالی
به عنوان مثال ، اکثر مردم هر بار که اتومبیل خود را روشن می کنند خود را مملو از ترس و وحشت نمی کنند ، اما بسیاری از افراد هنگام پرواز در هواپیما اضطراب قابل توجهی را تجربه می کنند با وجود این واقعیت که احتمال مرگ در یک تصادف رانندگی بسیار بیشتر از مرگ در سقوط یک هواپیماست.
محققان بررسی کرده اند که چرا گاهی آدمها از بستن کمربند ایمنی، غفلت می کنند.. افراد گاهی نگران میشوند که در صورت تصادف در جایی که ماشین شان در زیر آب گیر کرده یا در شعله های آتش فرو رفته باشد ، بستن کمربند ایمنی باعث خطر بیشتری می شود – دو موقعیتی که محدودیت ها می توانند برایشان خطرساز باشد. این سناریو یک واقعه با احتمال بسیار کم را نشان می دهد ، با این وجود “سوگیری غفلت احتمالی” ممکن است باعث شود مردم احتمال وقوع آن را بیش از حد تصور کنند یا برعکس، احتمال سناریو های بسیار محتمل تصادف را نادیده بگیرند. در نظر گرفتن بیش از حد این احتمالات کم، میتواند برای سلامتی ما مضر باشد.
مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها(CDC )می گوید ، با وجود این که استفاده از کمربند ایمنی موثرترین راه برای کاهش آسیب ها و تلفات در هنگام تصادفات رانندگی است ، میلیون ها آمریکایی از کمربند ایمنی برای هر مسافرت در وسیله نقلیه خود استفاده نمی کنند.
راهکار ما برای کنترل این موقعیت و چالش شناختی
تحقیقات واضح نیست ، اما اینکه به خودمان وقت دهیم تا گزینه های خود را بسنجیم ، نگاهی خوب به احتمالات هر سناریو داشته باشیم. همچنین پیروی از دستورالعمل های بهداشتی پزشکی و سالمتمحور را در تصمیم گیری ها و ارزیابی احتماالت مد نظر قرار دهیم.
4 .خطای ماندن در وضعیت فعلی و ترس از تغییر
ترس از ضرر ناشی از ایجاد تغییر
ما هر ساله مزایای بیمه درمانی خود را مرور می کنیم تا مشخص کنیم کدام برنامه ،بهترین است. آیا ما به برنامه فعلی خود پایبند هستیم یا یک برنامه جدید را می پذیریم؟ چه چیزی باعث تصمیم ما می شود؟یک سوگیری شناختی ظریف دیگر، که می تواند بر روی انتخاب های ما تأثیر بگذارد ” سوگیری حفظ وضعیت موجود” شناخته می شود. مردم تمایل دارند که چیزها ثابت بمانند حتی اگر ایجاد تغییراتی به طور بالقوه منجر به منافع بزرگی شود. مردم مستعد این هستند که به آنچه می دانند پایبند بمانند تا اینکه در امر ناشناخته ریسک کنند.
یک مطالعه نشان داد که در حالی که کارگران جوان تمایل بیشتری به استفاده از یک برنامه بهداشتی جدید دارند که دارای حق بیمه کمتری است ، کارگران مسن کمتر احتمال تغییر کار را دارند و ترجیح می دهند به برنامه های قدیمی “که از قبل برایشان ثابت شده است” پایبند باشند. “سوگیری وضع موجود” یکی از دلایلی است که افراد نزدیک به سن بازنشستگی اغلب تمایل کمتری برای تغییر یک برنامه بهداشتی بهتر اما با ریسک بالاتر دارند. این مسئله به ویژه هنگامی که افراد به سن بازنشستگی نزدیک می شوند و احساس می کنند بیشتر در معرض خطر و زمان کمتری برای جبران اشتباهات احتمالی هستند ، شدید تر می شود.
راهکار برای کنترل این سوگیری شناختی
سوگیری وضعیت موجود می تواند بر سلامتی ما تاثیر منفی بگذارد ، مثلا بخواهیم از یک برنامه بهداشتی پیروی کنیم که پوشش ضعیف تری را ارائه می دهد فقط به این دلیل که از ایجاد تغییر می ترسیم. با این حال ، سوگیری وضعیت موجود دارای برخی از مزایای محافظت از سالمتی است. به حداقل رساندن خطر به این معنی است که افراد، کمتر دچار خساراتی می شوند که می تواند بر سالمتی بهبود و حال خوب آنها تأثیر منفی بگذارد.
نکته پایانی
تصمیماتی که هر روزه می گیریم می تواند تأثیرات جزئی و عمده ای بر سلامتی و حال خوب ما داشته باشد. آگاهی از “سوگیری های ذهنی ظریف” که در انتخاب های ما نقش دارد، می تواند به ما در تصمیم گیری بهتر کمک کند.
منبع:
https://www.verywellmind.com
سید مهدی ساداتی هستم. عاشق مغز! داروساز و دانشجوی دکترای تخصصی علوم اعصاب. عضو تیم مرکز سلامت مغز دانا! از علاقه هام شناسوندن کارایی های هیجان انگیز مغز به زبان ساده به آدمهاست! جست و جو می کنم در افسردگی، داروهای موثر بر مغز و سایر بیماری های حوزه ی روان و البته نوروپلاستیسیتی!