اختلالات خواب، شرایطی هستند که بر کیفیت خواب و توانایی خوب خوابیدن به‌طور منظم تأثیر می‌گذارند، این اختلالات چه در اثر یک مشکل سلامتی ایجاد شوند، چه به‌خاطر استرس بیش‌ازحد باشد، روزبه‌روز شایع‌تر می‌شوند.
طبیعی است که فرد برخی از شبها در هنگام خواب با مشکل روبرو شود، اما طبیعی نیست که مرتباً شبها از خواب بیدار شود و یا در طول روز احساس خواب آلودگی کنید.
کیفیت خواب مهم تر است یا کمیت خواب؟
پاسخ این است: هردو! خواب زیاد دلیل برتجربه خواب کافی و با کیفیت نیست. اما نداشتن تعداد ساعات خواب کافی میتواند به معنای این باشد که یکی از شرایط خواب خوب را تامین نکرده اید.
بیش از یک سوم بزرگسالان در ایالات متحده کمتر از 7 ساعت خواب در یک دوره 24 ساعته را گزارش کرده اند. بیش از 70 درصد از دانش آموزان دبیرستان گزارش می دهند که کمتر از 8 ساعت خواب در هفته ها را دریافت می کنند.
اکثر افراد، مشکلات خواب را با توجه به استرس، برنامه های هیجان انگیز و سایر تأثیرات خارجی تجربه می کنند.
اما، هنگامی که این مسائل به طور منظم اتفاق بیافتد و با زندگی روزمره فرد تداخل ایجاد کند، ممکن است به عنوان اختلال خواب تعبیر شود و نیاز به رسیدگی جدی داشته باشد.
ارتباط خواب و سلامتی
مطالعاتی در رابطه با اینکه چطور کیفیت و کمیت خواب بر روی سلامتی و تندرستی دانشجویان تأثیر می‌گذارد، انجام شده است. نتیجه‌ی مطالعات این بود که کیفیت خواب نسبت به کمیت خواب تأثیر بهتری بر سلامتی و شادابی زندگی دارد. و سبب افزایش تندرستی میشود.
در این مطالعات، مبنای خواب به‌اندازه‌ی هفت ساعت در هر شب در نظر گرفته شد. افرادی که خواب باکیفیت‌تری را تجربه کرده بودند از زندگی خود رضایت بیشتری داشتند. اضطراب کمتری را تجربه می‌کردند. و در مقایسه با افرادی که خوابی با کمیت بالا و کیفیت پایین‌تری داشتند، احساس افسردگی، خستگی، پریشانی و خشم در آنها کاهش یافته بود.
اینکه در زمان رفتن به رختخواب چقدر احساس خواب‌آلودگی دارید، میتواند در کیفیت خواب‌تان تأثیر بگذارد. هرچه احساس خستگی بیشتری در شب داشته باشید، احتمال بیشتری وجود دارد که خواب شبانه‌ی آرامش‌بخش را تجربه کنید.
چه چیزی سبب اختلالات خواب می شود؟
شرایط، بیماری ها و اختلالات بسیاری می توانند سبب مشکلات خواب و کیفیت پایین خواب شوند. در بسیاری از موارد، اختلالات خواب در نتیجه ی یک مشکل زمینه ای سلامت ایجاد می شوند.
آلرژی ها و مشکلات تنفسی
آلرژی، سرماخوردگی و عفونت های سیستم تنفسی فوقانی می توانند تنفس را در هنگام شب چالش برانگیز کنند. ناتوانی در تنفس از طریق بینی نیز می تواند باعث دشواری های خواب شود.
ادرار مکرر شبانه
ادرار مکرر شبانه ممکن است با وادار کردن شما به بیدار شدن در طول شب، خواب شما را مختل کند. عدم تعادل هورمون ها و بیماری های مجاری ادراری ممکن است در ایجاد این بیماری نقش داشته باشد.
درد مزمن
درد مزمن می تواند به خواب رفتن را دشوار سازد درد حتی ممکن است بعد از به خواب رفتنتان، شما را بیدار کند. برخی از رایج ترین دلایل ممکن است شامل آرتروز، سندروم خستگی مزمن، فیبرومیالژی، بیماری التهابی روده و سردرد های مزمن باشد.
در برخی موارد، درد مزمن ممکن است حتی توسط اختلالات خواب، تشدید شود و کیفیت خواب پایین بیاید. برای مثال، پزشکان بر این باورند که ابتلا به فیبرومیالژی ممکن است با مشکلات خواب در ارتباط باشد.
اضطراب و تشویش
اضطراب و تشویش اغلب اثر منفی بر روی کیفیت خواب دارند. در اثر اضطراب، خوابیدن یا در خواب ماندن می تواند برای شما مشکل شود. کابوس ها، حرف زدن یا راه رفتن در هنگام خواب نیز ممکن است خواب شما را مختل کند.
در ادامه به برخی از اختلالات خواب اشاره میشود.
بی خوابی:
بی‌خوابی اغلب مرتبط با مشکل در خواب رفتن، مشکل در خواب ماندن یا زود بیدار شدن از خواب می‌باشد. در برخی موارد، بیمارانی که دچار بی‌خوابی هستند بعد از بیدار شدن احساس شادابی نمی‌کنند که میتواند بر توانایی عملکرد آنها در طول روز تاثیر بگذارد. بسیاری از بزرگسالان ممکن است در برهه‌ای از زندگی خود بی‌خوابی را تجربه کنند.
حمله خواب یا نارکولاپسی:
نارکولپسی یک اختلال خواب است که فرد مبتلا دارای خواب آلودگی روزانه بیش از حد است.
در یک چرخه خواب معمولی، فرد ابتدا به مرحله اولیه خواب، سپس مراحل خواب عمیق وارد خواهد شد. این زمانی است که خواب REM رخ می دهد. رسیدن به مرحله خواب REM، حدود 60 تا 90 دقیقه طول می کشد.
با این حال، برای افراد مبتلا به نارکولپسی، خواب REM در عرض 15 دقیقه در چرخه خواب و به طور متناوب در طول ساعات بیداری رخ می دهد. در طول خواب REM است که دیدن رویاهای زنده و فلج عضلانی رخ می دهد.
اگر نارکولپسی تشخیص دا ده نشود یا درمان نشود، می تواند با عملکرد روانشناختی، اجتماعی و شناختی منجر به کاهش عملکرد های اجتماعی، دانشگاهی و کار فرد شود.
سندرم پای بی قرار:
بیماری “سندرم پای بیقرار“ نوعی اختلال خواب است که در آن، فرد مبتلا دچار احساس ناخوشایند در پاها میشود. افراد این سندرم را به‌صورت احساس گزگز، مورمور، سوزش، درد و کشش یا حرکت حشرات روی پوست توصیف می‌کند و بیمار برای کاهش این حس ناچار است پای خود را تکان دهد یا بکشد.
این احساس ناخوشایند معمولاً در نرمه ساق پا اتفاق می‌افتد اما میتواند در هر جای اندام تحتانی از مچ پا گرفته تا ران احساس شود. این احساس معمولاً وقتی رخ می‌دهد که بیمار دراز می‌کشد، یا برای مدت طولانی می‌نشیند.
کم‌خونی و پایین بودن سطح آهن خون، مصرف قهوه و ترکیبات حاوی کافئین، ضعف اعصاب، حرص‌وجوش، کبد چرب، دیسکوپاتی و سیاتالژیها میتواند علت سندرم پای بیقرار در این افراد باشد.
سندرم پای بیقرار در بارداری:
پزشکان معتقدند بین سندرم پای بیقرار و علائم بارداری ارتباط مستقیمی وجود دارد. تقریبا از هر ۵ زن باردار، ۱ نفر در ۳ ماه آخر بارداری علائم سندرم پای بیقرار را تجربه می‌کند. در چنین مواردی، نشانه‌های این بیماری پس از زایمان زن به طور کامل از بین می‌رود. تحقیقات هنوز نتوانسته علت ایجاد این سندرم در دوران بارداری را مشخص کند. برخی پزشکان معتقدند چون کمبود ویتامین یا مواد معدنی و تغییرات هورمونی با یکدیگر مرتبط هستند و در این دوران، سطح آهن خون به طور طبیعی کاهش می‌یابد، این کمبود میتواند در برخی افراد باعث ایجاد سندرم پای بیقرار شود.
پاراسومنیاها:
پاراسومنیاها، گروهی از اختلالات خواب هستند که باعث حرکات و رفتارهای غیرطبیعی در هنگام خواب می‌شوند. آنها عبارت‌اند از:
راه رفتن در خواب؛
حرف زدن در خواب؛
ناله کردن در خواب؛
کابوس‌های شبانه؛
شب‌ادراری؛
دندان قروچه یا فشردن فک‌ها روی هم.
آپنه خواب یا وقفه تنفسی در خواب :
خروپف ممکن است تنها باعث ناراحتی دیگران باشد، اما برای بسیاری از افراد از علائم آپنه انسدادی خواب است که در طی آن نفس کشیدن در اثر بسته شدن راه هوایی چندین بار در طول خواب به مدت ۱۰ ثانیه یا بیشتر قطع میشود. افراد مبتلا به وقفه تنفسی در خواب ممکن است در اثر احساس خفگی یا نفس نفس زدن در طول شب بیدار شوند. این اختلال خواب میتواند باعث افت میزان اکسیژن در بدن شده و مانع داشتن خوابی راحت در طول شب گردد. و در نتیجه موجب خستگی و مشکل در تمرکز در روز بعد شود.
فلج خواب:
فلج خواب احساس هوشیاری اما عدم توانایی برای حرکت است. این وضعیت زمانی رخ می‌دهد که یک شخص بین مراحل بیداری و خواب قرار دارد. در طول این دوره‌ی گذار، ممکن است به مدت چند ثانیه تا چند دقیقه نتوانید حرکت کنید یا حرف بزنید.
درمان هر گونه شرایط زمینه‌ای مانند حمله‌ی خواب ممکن است در صورتی که مضطرب باشید یا نتوانید درست بخوابید موثر باشد.
کیفیت زندگی افراد با کیفیت خواب آنها ارتباط مستقیم و تنگاتنگ دارد. بنابراین از آنجایی که دو سوم 24 ساعت شبانه روز را که بیداریم، وابسته به یک سوم زمانی در 24 ساعت است، که خواب هستیم می باشد، بهتر است با مراجعه به کلینیک های خواب، اقدامات لازم جهت رفع مشکلات مربوط به خواب را به عمل بیاوریم.
دانشجوی دکتری پژوهشی ارگونومی شناختی، عاشق یادگیری، عاشق خواب و مباحث مرتبط با آن و عاشق دانستن درباره عملکردهای شناختی انسان… خوشحالم که در این بستر، فرصت اشتراک اطلاعات با شما عزیزان را دارم.