مقدمه
اوردوز زمانی است که شما بیش از مقدار طبیعی یا توصیه شده چیزی مانند دارو مصرف کنید. مصرف بیش از حد ممکن است منجر به علائم جدی و مضر یا مرگ شود. اگر مقدار زیادی از چیزی را عمدا مصرف کنید، به آن اوردوز عمدی گفته می شود. از مدت ها پیش مشخص شده بود که مرگ ناشی از مصرف بیش از حد مواد افیونی یا اوردوز، به دلیل اختلال در تنفس ایجاد می شود. اما مکانیسم واقعی این داروها در سرکوب تنفس، تاکنون به طور دقیق شناخته نشده است. در حال حاضر، یک مطالعه جدید توسط دانشمندان، گروهی از سلول های عصبی را در ساقه مغز مشخص کرده است که در این فرایند نقش کلیدی دارند.
این یافته ها، در 8 ژوئن 2021 در مجله Proceedings of the National Academy of Science منتشر شد.
نتایج نشان می دهد که چگونه فعال شدن گیرنده های خاص در این نورون ها، باعث سرکوب تنفسی ناشی از مواد افیونی یا OIRD می شود. اختلال در تنفس ناشی از اوردوز بیش از حد مواد، در نهایت در بیشتر موارد باعث مرگ می شود. همچنین نتایج نشان می دهد که چگونه انسداد (بلاک) این گیرنده ها می تواند باعث معکوس شدن OIRD شود.
اوردوز
درواقع زمانی که مصرف کننده، بیش از حد مواد مصرف می کند مشکلاتی ایجاد می شود. افزایش مواد سمی در بدنش و درواقع سمیت عصبی ایجاد شده، ممکن است منجر به مرگ او شود. اوردوز کردن معمولا زمانی اتفاق می‌افتد که فرد بیشتر از حد توان بدنش از انواع مخدرها مصرف می‌کند یا اینکه به طور هم زمان از چند نوع مواد اعتیاد آور استفاده می‌کند.
چرا فرد اوردوز می کند؟
در پاسخ به این سوال دو گزینه محتمل تر است. مورد اول اینکه فرد مصرف کننده درگیر اعتیاد ماده مخدر، بیش از یک نوبت و همچنین بیش از اندازه مصرف می‌کند که در این صورت از آستانه تحمل بدنش بیشتر است. مورد دوم حالتی است که فرد مصرف کننده، در یک دوره به طور دائم، یک یا چند ماده مخدر مصرف کند. بنابراین اثرات مواد در بدنش مانده و تشدید شده که در نهایت سبب اوردوز می شود.
مصرف همزمان چند ماده مخدر یا الگوی چندمخدری
دراین حالت، فرد مصرف کننده با مصرف چند ماده مخدر، بدنش را تحت فشار قرار می دهد. بنابراین عوارض مواد مصرفی نیز افزایش می یابد. برای مثال، در اکثر موارد مسمومیت با هروئین، در نتیجه ترکیب هروئین با چند ماده مخدر دیگر است. همچنین مطالعات نشان داده است که تمازپام (تماز)، بنزودیازپین هایی مانند آلپرازولام (با نام تجاری زاناکس) و الکل، داروهایی اند که مصرف آنها با موادی مانند هروئین، اکسی کودون (اکسی کانتین) یا مورفین به شدت احتمال اوردوز را افزایش می‌دهد.
نشانههای اوردوز
متخصصین معتقدند شناخت و آشنایی با این نشانههای بیش مصرفی، تاثیر زیادی در نجات و درمان فرد خواهد داشت. هرچند نشانه های جسمانی و روانی بیش مصرفی به نوع ماده مخدر، میزان مصرف و یا چندمصرفی مخدرها بستگی دارد. برخی نشانههای شایع اوردوز مواد مخدر در ادامه آورده شده است:
- درد قفسه سینه
- گشاد شدن مردمک چشم
- مشکلات تنفسی شدید (تنفس سطحی یا وقفه کامل تنفسی)
- حالت تهوع یا استفراغ
- شنیدن صدای خرخر از گلوی بیمار (نشانه انسداد مجاری هوا است)
- کبود شدن سر انگشتان و لب‌ها
- تب بسیار بالا
- بیهوشی
- عدم واکنش پذیری
- تشنج
- صرع
- رفتار خشونت آمیز یا تهاجمی
- احساس گیجی
- هذیان
- عدم تعادل به ویژه هنگام راه رفتن
- بی‌قراری
- مرگ
این اتفاق فقط در مصرف بیش از اندازه مخدر پیش نمی‌آید. ممکن است بزرگسالان در مصرف داروی تجویز شده زیاده روی کنند. حتی افراد برای آسیب رساندن به خود (خودکشی) به عمد، اقدام به مصرف بیش از حد دارو می کنند. در مواردی هم ممکن است کودکان به اشتباه، با داروهای در دسترس، دچار مسمومیت شوند.
دکتر سونگ هان، محقق ارشد این مطالعه:
در آزمایشگاه های بنیاد کلکت Salk مربوط به بیولوژی پپتیدها، می گوید: “مکانیسم اساسی این که چرا مواد مخدر باعث کند شدن و کاهش تنفس می شوند، به طور کامل مشخص نشده است”. ” این دانش می تواند گامی برای گزینه های درمانی بهتر برای OIRD باشد”.
ایالات متحده در سال 2020 بیش از 93،000 مرگ ناشی از اوردوز با دارو یا مواد مخدر را گزارش کرد. از این تعداد 60 درصد مربوط به مواد افیونی مانند فنتانیل ها بود. مواد افیونی (اپیوئیدی) با اتصال به پروتئین ها بر روی سلول های عصبی (سلول های عصبی) به نام گیرنده های افیونی (اپیوئیدی) کار می کنند و متعاقباً فعالیت آنها را مهار می کنند.
نالوکسان
در حال حاضر، نالوکسان، تنها دارویی است که می تواند اثرات مواد افیونی را مسدود کرده و مصرف بیش از حد آن ها را معکوس کند. اما نالوکسان دارای محدودیت هایی است، از جمله اینکه نیمه عمر کوتاهی داشته و نیاز به تجویز چندین بار دارد. همچنین به طور سیستمیک عمل می کند و گیرنده های مواد افیونی (اپیوئیدی) را در سراسر بدن، از جمله گیرنده های کنترل کننده درد، مسدود می کند.
برای توسعه استراتژی هایی برای نجات OIRD با خاصیت بیشتر، تیم دکتر هان به دنبال نورون های تنفسی در مغز است که گیرنده های مواد افیونی (اپیوئیدی) را نیز حمل می کنند. در مطالعه جدید، محققان، گروهی از سلول های عصبی را شناسایی کردند که نوع خاصی از گیرنده های افیونی یعنی گیرنده μ را بیان می کنند. این سلول هاس عصبی در مرکز تعدیل تنفس در ساقه مغز قرار دارند. محققان سپس نقش این نورون ها در OIRD را مشخص کردند.
پژوهشگران دریافتند:
موش هایی که از نظر ژنتیکی مهندسی شده بودند و فاقد گیرنده های افیونی (اپیوئیدی) در این سلول های عصبی بودند، در صورتی که در معرض مورفین قرار می گرفتند، مانند موش های گروه کنترل، تنفس آنها مختل نمی شد. آن ها همچنین دریافتند که بدون حضور مواد افیونی، تحریک این گیرنده ها در موش های گروه کنترل، باعث علائم OIRD می شود.
این تیم تحقیقاتی، سپس راه هایی را برای معکوس کردن این روند در پیش گرفتند.
درواقع آن ها، موش ها را با ترکیبات شیمیایی مورد هدف گیرنده های دیگر، در همان سلول های عصبی مورد بررسی قرار دادند. به طوری که نقش متضاد گیرنده های افیونی را ایفا می کردند.
شیجیا لیو، دانشجوی حاضر در این تیم تحقیقاتی، در آزمایشگاه هان است. او می گوید: “ما چهار ترکیب شیمیایی مختلف را کشف کردیم. اینها سلول های عصبی را با موفقیت فعال کرده و سرعت تنفس را در زمان OIRD باز می گرداند”. بهبودی در موش های که دچار اوردوز شدید شده بودند، حدودا 100 درصد بود. این نتیجه تیم را شگفت زده کرد.
محققان در آینده قصد دارند:
بررسی کنند که آیا سلول های عصبی دیگری نیز در OIRD نقش دارند یا خیر. مطالعات بیشتر، همچنین ارتباط بین تنظیم تنفس و درک درد در مغز را بررسی می کند و به طور بالقوه راه را برای توسعه درمان های هدفمندتر برای OIRD باز می کند.
دکتر هان، می گوید: “ما امیدواریم بتوانیم تفکیک مشکلات تنفسی و درد را در سطح مولکولی یا میکروسیستم توضیح دهیم”. با انجام این کار، می توانیم تنفس را بدون تاثیر بر روی اثرات ضد درد مواد مخدر، بازگردانیم. ”
مبانی عصبی سرکوب تنفسی ناشی از مواد افیونی و بهبود آن
سرکوب تنفسی ناشی از مواد افیونی (OIRD) به دنبال مصرف بیش از حد مواد مخدر یا اوردوز، در نهایت باعث مرگ می شود. اما مکانیسم های عصبی این فرآیند به خوبی شناخته نشده است.
در اینجا، ما نشان دادیم که سلول های عصبی درون هسته پارابراکیال جانبی، که بیان کننده گیرنده μ اپیوئیدی (مو اپیوئیدی) هستند (نورون های PBLOprm1) در پاتوژنز OIRD نقش دارند. فعالیت عصبی PBLOprm1 با میزان تنفس، ارتباط تنگاتنگی دارد و این ارتباط پس از تزریق مورفین قطع می شود.
غیرفعال سازی شیمیایی سلول های عصبی PBLOprm1 مانند OIRD در موش ها عمل می کند.
در حالی که فعال شدن آنها پس از تزریق مورفین، ریتم های تنفسی را تا سطح اولیه بر می گرداند. همچنین ما چندین گیرنده تحریکی همراه با پروتئین G را که توسط سلول های عصبی PBLOprm1 بیان شده اند، شناسایی کردیم و نشان داد که آگونیست های این گیرنده ها میزان تنفس را در موش هایی که OIRD را تجربه می کنند، باز می گرداند.
بنابراین، سلول های عصبی PBLOprm1 برای پاتوژنز OIRD حیاتی هستند و یک هدف درمانی امیدوار کننده برای درمان OIRD در بیماران ارائه می دهند.
منبع: https://neurosciencenews.com/opioid-death-neurons-19119/
درباره نویسنده
خجسته رحیمی جابری، پژوهشگر دکترای تخصصی علوم اعصاب دانشگاه علوم پزشکی شیراز و نویسنده وب سایت انستیتو سلامت مغز دانا. زمینه کاری تخصصی ایشان مشکلات حافظه و آلزایمر است وی بیش از 20 مقاله معتبر بین المللی در این زمینه به چاپ رسانده است. می توانید پژوهش های او را در اینجا (کلیک کنید) دنبال کنید.