نارکولپسی نوع 1 و پرخوابی ایدیوپاتیک (IH) دو بیماری مرتبط با خواب آلودگی بیش از حد هستند. افرادی که یکی از این بیماری ها را دارند اغلب در طول روز احساس خستگی و خواب آلودگی می کنند. و حتی ممکن است برای مدت کوتاهی به خواب بروند.
دو نوع نارکولپسی وجود دارد: نوع 1 که به آن نارکولپسی همراه با کاتاپلکسی نیز می گویند. و نوع 2 که به آن نارکولپسی بدون کاتاپلکسی نیز می گویند.
پرخوابی ایدیوپاتیک (IH) دقیقاً مانند نارکولپسی نوع 2 عمل می کند. و فقط از طریق آزمایش تأخیر خواب چندگانه (MSLT) قابل تشخیص است که در ادامه بیشتر به آن خواهیم پرداخت. نارکولپسی نوع 1 همان چیزی است که بیشتر افراد در مورد نارکولپسی فکر می کنند و این چیزی است که در این مقاله به آن خواهیم پرداخت.
با این حال، تفاوت های مهمی نیز بین نارکولپسی نوع 1 و پرخوابی ایدیوپاتیک (IH) وجود دارد. اینها به علائم، علل و درمان آنها مربوط می شود.
با ما همراه باشید تا بیشتر در مورد این دو بیماری، علل ایجاد آنها و نحوه درمان آنها بیشتر بدانید.
مقایسه علائم
جدول زیر مقایسه سریع علائم نارکولپسی نوع 1 و پرخوابی ایدیوپاتیک (IH) را ارائه می دهد. ما در مورد معنای این علائم و تفاوت بین هر یک در زیر بیشتر خواهیم پرداخت.
| نارکولپسی نوع 1 | پرخوابی ایدیوپاتیک | |
| خواب‌آلودگی مفرط در طول روز | بله | بله |
| حملات خواب | بله | بله |
| مه مغزی | بله | بله |
| کاتاپلکسی | بله | خیر |
| فلج خواب | بله | گاهی |
| توهمات | بله | گاهی |
| راه رفتن درخواب | بله | خیر |
| رفتار خودکار | بله | بله |
| چرت های طراوت بخش | بله | خیر |
| مستی خواب | بله | بله |
نارکولپسی نوع 1 در مقابل پرخوابی ایدیوپاتیک
سه علامت مهم نارکولپسی و پرخوابی ایدیوپاتیک (IH) دارند:
خواب‌آلودگی مفرط در طول روز. این می تواند شامل احساس خستگی شدید در طول روز یا نیاز شدید به خواب در طول روز باشد.
حملات خواب: در طول حمله خواب ، فرد بدون هشدار به خواب می رود. حمله خواب می تواند چند ثانیه یا تا چند دقیقه طول بکشد.
مه مغزی و احساس خستگی دائمی می تواند منجر به مه مغزی شود که با مشکلات حافظه، توجه یا تمرکز مشخص می شود. همچنین ممکن است احساس کنید ذهنتان خالی شده است.
در حالی که شباهت هایی بین این دو شرط وجود دارد، چندین تفاوت نیز وجود دارد.
نارکولپسی چیست؟
نارکولپسی یک اختلال عصبی مزمن است که چرخه خواب و بیداری را که توسط مغز کنترل می شود، تحت تاثیر قرار می دهد. برای افراد مبتلا به نارکولپسی، مغز قادر به تنظیم این چرخه نیست، که منجر به علائمی مانند خواب آلودگی بیش از حد در طول روز و حملات خواب می شود.
شاید بدانید که خواب دارای چندین چرخه است که با سطوح مختلف فعالیت مغز مرتبط است. این شامل:
خواب با حرکت غیر سریع چشم (NREM). وقتی به خواب می روید، معمولاً ابتدا سه مرحله از خواب NREM را طی می کنید.
خواب حرکت سریع چشم (REM). بعد از اینکه مراحل خواب NREM را طی کردید، وارد خواب REM می شوید. در این مدت ممکن است خواب ببینید.
در طول شب، شما معمولاً خواب NREM و REM دارید. با این حال، در افراد مبتلا به نارکولپسی، این چرخه های خواب معمول مختل می شوند. این بدان معناست که فرد ممکن است خواب پراکنده و بی قرار بیشتری را تجربه کند.
سایر علائم نارکولپسی می تواند شامل موارد زیر باشد:
کاتاپلکسی. کاتاپلکسی از دست دادن ناگهانی کنترل عضلات است. اپیزودهای کاتاپلکسی می توانند از نظر شدت متفاوت باشند. از احساس ضعف تا فروپاشی کامل. افراد مبتلا به نارکولپسی و کاتاپلکسی دارای علائمی هستند که در حال حاضر به عنوان نارکولپسی نوع 1 شناخته می شود. در حالی که افراد بدون کاتاپلکسی دارای مواردی هستند که به عنوان نارکولپسی نوع 2 شناخته می شود. اپیزودها می توانند از چند ثانیه تا چند دقیقه طول بکشند. آنها اغلب توسط موارد زیر شناسایی میشوند:
غافلگیر شدن یا هیجان زده شدن
احساس عصبانیت یا ترس
فلج خواب. فلج خواب به معنای از دست دادن موقت توانایی حرکت یا صحبت کردن قبل از به خواب رفتن یا بعد از بیدار شدن است. در حالی که فلج خواب مضر نیست، اما در صورت وقوع می تواند ترسناک باشد.
توهمات افراد مبتلا به نارکولپسی می توانند پس از به خواب رفتن یا بیدار شدن از خواب ، صداها یا بینایی های شدید و بالقوه ترسناک را تجربه کنند. اغلب ممکن است فردی احساس کند که شخص دیگری با او در اتاق است.
بیدار شدن در شب. افراد مبتلا به نارکولپسی اغلب خواب ناآرامی دارند و اغلب در شب از خواب بیدار می شوند.
رفتار خودکار: رفتار خودکار یک کار یا فعالیتی است که بدون داشتن دلیل یا اراده ای از انجام آن انجام می شود.
علائم نارکولپسی معمولاً با افزایش سن بدتر نمی شوند. در واقع، در برخی افراد، ممکن است با گذشت زمان کمی بهبود پیدا کنند.
پرخوابی ایدیوپاتیک چیست؟
پرخوابی زمانی است که فرد دچار خواب آلودگی بیش از حد در طول روز می شود. نارکولپسی یکی از علل بالقوه پرخوابی است.
اصطلاح “ایدیوپاتیک” به وضعیتی بدون علت قابل شناسایی اشاره دارد. بنابراین، افراد مبتلا به پرخوابی ادیوپاتیک و بدون علت شناخته شده، خواب آلودگی بیش از حد در طول روز دارند.
علاوه بر خواب آلودگی بیش از حد در طول روز و حملات خواب، سایر علائم رایج پرخوابی ادیوپاتیک ممکن است شامل موارد زیر باشد:
خواب طولانی و بدون طراوت. افراد مبتلا به پرخوابی ایدیوپاتیک می توانند برای مدت طولانی بخوابند یا چرت بزنند. با این حال، آنها معمولاً پس از بیدار شدن احساس شادابی نمی کنند.
مستی خواب. افرادی که مستی در خواب را تجربه می‌کنند ، در بیدار شدن مشکل دارند یا میل شدیدی برای بازگشت به خواب دارند.
افراد مبتلا به پرخوابی ایدیوپاتیک ممکن است فلج خواب و توهمات را ، مشابه برخی از افراد مبتلا به نارکولپسی تجربه کنند. با این حال، این علائم به طور کلی کمتر از موارد ذکر شده در بالا برجسته هستند.
مانند نارکولپسی، پرخوابی ایدیوپاتیک نیز یک بیماری مزمن است. علائم اغلب در طول زمان یکسان باقی می مانند، اگرچه شدت آنها گاهی اوقات می تواند نوسان داشته باشد. که در 14 تا 25 درصد در افراد، علائم می توانند خود به خود ناپدید شوند.
علل
حال بیایید علل نارکولپسی و پرخوابی ایدیوپاتیک را بررسی کنیم.
نارکولپسی
افراد مبتلا به نارکولپسی اغلب فاقد یک ماده شیمیایی به نام هیپوکرتین هستند که در مغز یافت می شود. این ماده شیمیایی برای تنظیم بیداری و چرخه خواب مهم است.
اعتقاد بر این است که در برخی از افراد مبتلا به نارکولپسی، سیستم ایمنی به مناطقی از مغز که هیپوکرتین تولید می کنند حمله می کند. این می تواند منجر به کمبود هیپوکرتین شود که بر چرخه خواب و بیداری فرد تأثیر می گذارد.
با این حال، کمبود هیپوکرتین در همه موارد نارکولپسی یافت نمی شود. در این موارد، علت به طور کلی نامشخص است.
اعتقاد بر این است که ژنتیک در نارکولپسی نقش دارد. در حقیقت، تا 10 درصد افراد مبتلا به نارکولپسی یکی از بستگان نزدیک با علائم مشابه دارند. نشانگرهای ژنتیکی مرتبط با نارکولپسی نیز شناسایی شده است.
نارکولپسی همچنین می تواند ناشی از آسیب ، تومور یا وضعیت سلامتی باشد که بر مناطقی از مغز درگیر با خواب تأثیر می گذارد. به این حالت نارکولپسی ثانویه می گویند.
پرخوابی ایدیوپاتیک
علت دقیق IH در حال حاضر ناشناخته است. ممکن است به دلیل تولید بیش از حد یک مولکول کوچک باشد که فعالیت گیرنده‌های گاما آمینوبوتیریک اسید یا GABA را افزایش می‌دهد. آنها گیرنده‌هایی در مغز هستند که با افزایش خواب مرتبط هستند.
همچنین ممکن است ژنتیک در ایجاد پرخوابی ادیوپاتیک نقش داشته باشد. در 34 تا 38 درصد از افراد مبتلا به پرخوابی ادیوپاتیک یکی از اعضای خانواده مبتلا به پرخوابی یا اختلال خواب دیگری است.
چند نمونه از علل شناخته شده پرخوابی عبارتند از:
- محرومیت از خواب
- نارکولپسی
- آپنه خواب
- عوارض جانبی دارو
- شرایط سلامت روان، مانند افسردگی یا اختلال دوقطبی
- بیماری های زمینه ای مانند بیماری پارکینسون ، کم خونی یا بیماری تیروئید
تشخیص
روند تشخیصی هم برای نارکولپسی و هم برای پرخوابی ایدیوپاتیک مشابه است. این به این دلیل است که نارکولپسی یک علت بالقوه پرخوابی است.
اگر به دلیل خواب‌آلودگی بیش از حد در طول روز به پزشک مراجعه می‌کنید، آنها می‌خواهند بفهمند که آیا ناشی از نارکولپسی یا بیماری دیگری مانند پرخوابی ایدیوپاتیک یا آپنه خواب است یا خیر.
تشخیص نارکولپسی یا پرخوابی ایدیوپاتیک با بررسی سابقه پزشکی شما و انجام معاینه فیزیکی توسط پزشک شروع می شود. در طول قرار ملاقات شما، آنها از شما در مورد موارد زیر میپرسند:
- علائم شما و مدت زمانی که آنها را داشته اید
- آیا فرد دیگری در خانواده شما علائم مشابهی را تجربه کرده است
- سوال درباره هر گونه بیماری زمینه ای
- هر دارویی که مصرف می کنید
سپس پزشک می‌تواند آزمایش‌های اضافی را برای کمک به تعیین اینکه چه چیزی ممکن است باعث علائم شما شود، تجویز کند. برخی از این موارد می تواند شامل موارد زیر باشد:
تست های آزمایشگاهی
آزمایشات معمولاً شامل تجزیه و تحلیل نمونه خون یا ادرار است. پزشک شما می تواند از نتایج این آزمایشات برای کمک به رد سایر شرایطی که ممکن است باعث علائم شما شوند استفاده کند.
پلی سومنوگرام
در طی یک پلی سومنوگرام یا PSG ، خواب شما برای یک شب بطورکامل کنترل می شود. این معمولاً در یک مرکز ویژه انجام می شود. در طول آزمایش، عملکردهای مختلف بدن با استفاده از حسگرها و الکترودهای کوچکی که روی بدن شما قرار می‌گیرند، کنترل میشوند.
یک PSG چه مواردی را گزارش میکند:
فعالیت مغز ( الکتروانسفالوگرافی )
حرکات چشم (الکترواکولوگرافی)
تون عضلانی ( الکترومیوگرافی )
فعالیت الکتریکی در قلب شما ( الکتروکاردیوگرافی )
نفس کشیدن
ضربان قلب
سطح اکسیژن خون ( پالس اکسیمتری )
تست تاخیر خواب چندگانه
تست تأخیر خواب چندگانه یا MSLT معمولاً یک روز پس از PSG انجام می شود. این تست زمان به خواب رفتن شما و سرعت رخ دادن خواب REM را اندازه گیری می کند.
افراد مبتلا به نارکولپسی اغلب به خواب می روند و به سرعت وارد خواب REM می شوند. افراد مبتلا به پرخوابی ایدیوپاتیک به سرعت به خواب می روند اما الگوهای REM مشابه افراد مبتلا به نارکولپسی را ندارند.
اندازه گیری هیپوکرتین
سطح هیپوکرتین شما را می توان با استفاده از نمونه مایع مغزی نخاعی جمع آوری شده از یک سوراخ کمری اندازه گیری کرد. با این حال، این تنها در موارد نادر انجام می شود.
آزمایش ژنتیک
نمونه خون ممکن است برای جستجوی نشانگرهای ژنتیکی مرتبط با نارکولپسی جمع آوری شود.
درمان ها
درمان های نارکولپسی و پرخوابی آدیوپاتیک می تواند به عوامل مختلفی از جمله شدت علائم، سن و سلامت کلی بستگی داشته باشد. پزشک شما با شما همکاری خواهد کرد تا یک برنامه درمانی مناسب تهیه کند که ممکن است شامل موارد زیر باشد:
تغییر سبک زندگی
ممکن است پزشک شما تغییراتی در سبک زندگی ایجاد کند که خواب خوب را تقویت کند. برخی از نمونه ها عبارتند از:
- تعیین روال قبل از خواب و پایبندی به آن
- ایجاد یک محیط خواب آرام، راحت و عاری از حواس‌پرتی
- انجام یک فعالیت آرامش بخش قبل از خواب
- اجتناب از کافئین، نیکوتین یا الکل قبل از خواب
- پرهیز از یک وعده غذایی حجیم کمی قبل از رفتن به رختخواب
- ورزش منظم هر روز
داروها
داروهای تایید شده برای درمان نارکولپسی وجود دارد. اما این مورد برای پرخوابی ادیوپاتیک(IH) صادق نیست. در برخی موارد، افراد مبتلا به پرخوابی ادیوپاتیک(IH) ممکن است داروهای نارکولپسی را بدون برچسب برای درمان بیماری خود مصرف کنند. مثالها عبارتند از:
محرک ها: مصرف یک داروی محرک می تواند به جلوگیری از احساس خواب آلودگی بیش از حد در طول روز کمک کند. برخی از نمونه ها عبارتند از مودافینیل (Provigil)، آرمودافینیل (Nuvigil)، و داروهای مشابه آمفتامین .
داروهای ضد افسردگی: برخی از انواع داروهای ضد افسردگی می توانند به کنترل عضلات در افراد مبتلا به نارکولپسی کمک کنند. اینها شامل مهارکننده های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs) و ضد افسردگی های سه حلقه ای (TCAs) است.
سدیم اکسیبات. سدیم اکسیبات یک آرام‌بخش قوی است که هر شب دو بار مصرف می‌شود. این دارو می تواند به کاهش علائم نارکولپسی، از جمله خواب آلودگی بیش از حد در طول روز و کاتاپلکسی کمک کند.
چرت درمانی
چرت درمانی شامل چند چرت کوتاه و منظم در طول روز است. این ممکن است به مدیریت خواب آلودگی بیش از حد در طول روز و جلوگیری از حملات خواب کمک کند.
به طور معمول، چرت درمانی برای پرخوابی ایدیوپاتیک موثر نیست. زیرا افراد مبتلا به پرخوابی ایدیوپاتیک تمایلی به درمان با چرت زدن ندارند.
مشاوره ایمنی
افراد مبتلا به نارکولپسی و پرخوابی ادیوپاتیک(IH) اغلب می توانند احساس خستگی زیادی کنند یا حتی برای دوره های کوتاهی به خواب بروند. این می تواند برای فعالیت هایی مانند رانندگی یا کار با ماشین آلات سنگین خطرناک باشد در صورتی که:
- اغلب در طول روز احساس خستگی شدید می کنید
- متوجه شوید که برای مدت کوتاهی به خواب می روید یا اغلب در طول روز چرت می زنید
- علائمی مانند ضعف عضلانی ناگهانی، فلج خواب یا توهم را تجربه کنید
توجه داشته باشید که علائم شما تأثیر قابل توجهی بر زندگی روزمره شما دارد. بنابراین یک متخصص پزشکی می تواند برای تعیین اینکه آیا علائم شما به دلیل نارکولپسی، پرخوابی ادیوپاتیک(IH) یا یک بیماری دیگر است، کار کند. سپس می توانند یک برنامه درمانی مناسب را توصیه کنند.
خلاصه
نارکولپسی نوع 1 و پرخوابی ایدیوپاتیک دو بیماری مشابه هستند. در هر دو بیماری نارکولپسی و پرخوابی ادیوپاتیک(IH)، فرد می تواند علائمی مانند خستگی شدید در طول روز، حملات خواب و مه مغزی را تجربه کند.
نارکولپسی نوع 1 می تواند علائم دیگری از جمله کاتاپلکسی، فلج خواب و توهم داشته باشد. افراد مبتلا به پرخوابی ایدیوپاتیک ممکن است علائم دیگری مانند خواب طولانی و بدون طراوت و مستی خواب داشته باشند.
نارکولپسی به دلیل اختلال در چرخه خواب و بیداری مغز، اغلب اما نه همیشه به دلیل سطوح پایین ماده شیمیایی به نام هیپوکرتین ایجاد می شود. علت دقیق پرخوابی ادیوپاتیک(IH) هنوز ناشناخته است.
هر دو بیماری را می توان با تغییر شیوه زندگی و داروها درمان کرد. چرت درمانی نیز ممکن است برای نارکولپسی موثر باشد.
اگر خواب آلودگی بیش از حد در طول روز را تجربه کردید که به طور قابل توجهی بر زندگی روزمره شما تأثیر می گذارد، حتماً به پزشک خود مراجعه کنید.
نارسایی آدرنال یک وضعیت سلامتی است که در آن غدد آدرنال شما به اندازه کافی هورمون های خاص تولید نمی کنند. این می تواند منجر به علائمی مشابه علائم نارکولپسی شود، مانند خستگی مزمن و ضعف عضلانی.
اصطلاح مرتبط دیگری که ممکن است درباره آن شنیده باشید « خستگی آدرنال » است که برای توصیف نوع خفیف نارسایی آدرنال که ظاهراً توسط استرس مزمن ایجاد می شود، استفاده می شود. با این حال، خستگی آدرنال یک وضعیت پزشکی اثبات شده نیست. در مقالات آینده راجع به خستگی آدرنال صحبت خواهیم کرد.
منابع:
- خواب آلودگی بیش از حد در طول روز (هیپرخوابی). (2020).
uk/conditions/خواب-خوابی-زیاد-روز-هیپرخوابی/ - پرخوابی ایدیوپاتیک (2018).
info.nih.gov/diseases/8737/idiopathic-hypersomnia - نارکولپسی. (2019).
uk/conditions/narcolepsy/ - برگه اطلاعات نارکولپسی (2020).
nih.gov/Disorders/Patient-Caregiver-Education/Fact-Sheets/Narcolepsy-Fact Sheet - نارکولپسی/سایر پرخوابی ها (خواب زیاد). (دوم).
org/medical-care/medical-services/procedures-treatments/narcolepsy-other-hypersomnias-excessive-sleep/ - Slowik JM، و همکاران. (2020). نارکولپسی.
nlm.nih.gov/books/NBK459236/ - تروتی ال ام. (2017). پرخوابی ایدیوپاتیک
nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5558858/ - ورنت سی و همکاران (2010). علائم ذهنی در پرخوابی ایدیوپاتیک: فراتر از خواب آلودگی بیش از حد.
wiley.com/doi/full/10.1111/j.1365-2869.2010.00824.x
دانشجوی دکتری پژوهشی ارگونومی شناختی، عاشق یادگیری، عاشق خواب و مباحث مرتبط با آن و عاشق دانستن درباره عملکردهای شناختی انسان… خوشحالم که در این بستر، فرصت اشتراک اطلاعات با شما عزیزان را دارم.