تحقیقات جدید که با هدف مشخص کردن پتانسیل فن آوری های جدید برای تشخیص بیماری انجام شده، نشان می دهد که واقعیت مجازی ممکن است نقش مهمی در نظارت بر بیماری آلزایمر داشته باشد.
دماانس یک اصطلاح کلی برای توصیف اختلال در عملکردهای شناختی مانند حافظه، تفکر و ارتباطات است.
کاهش شناختی مرتبط با زوال عقل، پیش رونده است و افراد ممکن است مراحل مختلفی را طی کنند.
نقص خفیف شناختی (MCI) مرحله اولیه زوال عقل است، اما برخی از افراد مبتلا به MCI به بیماری آلزایمر مبتلا نمی شوند.
MCI می تواند ناشی از اضطراب یا پیری طبیعی باشد، بنابراین تعیین علت ارزیابی خطر زوال عقل، مهم است.
آلزایمر شایعترین نوع دمانس است. براساس آمار سازمان بهداشت جهانی (WHO)، حدود 50 میلیون نفر در جهان دچار زوال عقل هستند.
پزشکان هر سال حدود 10 میلیون نفر زوال عقل را تشخیص می دهند و 60 تا 70 درصد از این تشخیص ها با بیماری آلزایمرمرتبط است.
چندین آزمایش شناختی می توانند زوال عقل را ارزیابی کنند، اما اخیراً محققان در حال بررسی پتانسیل فن آوری های جدید برای نظارت بر این شرایط هستند.
یک مطالعه جدید از دانشگاه کمبریج در انگلستان – که نتایج آن اکنون در مجله Brain منتشر شده – نشان می دهد که واقعیت مجازی (VR) ممکن است دقیق تر از تست های استاندارد باشد.
آزمایش مشکلات “جهت یابی”
قشر entorhinal، بخشی از “Satnav” داخلی است که به ما کمک می کند تا حرکت کنیم و گم نشویم. همچنین یکی از اولین مناطق مغز است که بیماری آلزایمر به آن آسیب می رساند.
پروفسور جان اوکایف، از دانشگاه لندن (UCL) در انگلستان، این سیستم موقعیت یابی را در مغز کشف کرد و متعاقباً برنده یک جایزه نوبل در فیزیولوژی شد.
از آنجا که آزمونهای شناختی موجود قادر به آزمایش مشکلات جهت یابی نیستند، تیمی از محققان گروه علوم اعصاب بالینی در دانشگاه کمبریج – با همکاری پروفسور نیل بورگس در UCL – آزمایش جهت یابی توسط واقعیت مجازی VR را تهیه کردند.
محققان 45 نفر را با MCI و 41 نفر بدون آن را در آزمایش خود وارد کردند. به همگی هدست واقعیت مجازی VR دادند و از آنها خواستند که در یک محیط شبیه سازی شده قدم بزنند.
محققان برای جستجوی نشانگرهای زیستی بیماری آلزایمر در مبتلایان به MCI، نمونه هایی از مایع مغزی نخاعی آنها (CSF) را گرفتند. در دوازده شرکت کننده تست مثبت بود. به طور کلی، افرادی که دارای MCI هستند در آزمایش جهت یابی بدتر از آنهایی که بدون MCI هستند، عمل می کنند.
این مطالعه نشان داد که افراد مبتلا به MCI با نشانگر CSF مثبت، نسبت به افراد با نشانگر CSF منفی عملکرد پایین تری دارند. همچنین، آزمایش جهت یابی VR در تمایز بین افراد مبتلا به MCI در معرض خطر ابتلا به زوال عقل، از آزمایشهای استاندارد مؤثرتر بود.
“این نتایج نشان می دهد که آزمایش VR برای تست جهت یابی، ممکن است در تشخیص بیماری آلزایمر، زودتر از آزمایشاتی که در حال حاضر در کلینیک و در مطالعات تحقیقاتی استفاده می کنیم، این بیماری را مشخص کند.”
تولید داروهای آینده با کمک VR
VR همچنین ممکن است یک ابزار مفید در طول آزمایشات بالینی، برای کشف داروهای آینده باشد. این آزمایشات معمولاً شامل آزمایش بر روی حیوانات است. دانشمندان تأثیر داروها را بر روی حیواناتیکه از water maze استفاده می کنند، بررسی می کنند که در آن موش ها باید سکوهای مخفی را در زیر استخرهای تاریک مکان یابی کنند.
اگر آزمایش اولیه بر روی حیوانات موفقیت آمیز باشد، مرحله بعدی آزمایشات بر روی انسان انجام می شود. این تست، معمولاً شامل تست های حافظه کلمه ای و تصویری است. تفاوت بین آزمایش حیوانات و انسانها چالش بزرگی را برای آزمایشات نشان می دهد زیرا مقایسه نتایج، مشکل می باشد.
چان توضیح می دهد: “سلولهای مغزی که مسُول جهت یابی هستند، در جوندگان و انسانها مشابه اند. بنابراین آزمایش جهت یابی، ممکن است به ما امکان دهد تا بر آزمایش های دارویی آلزایمر غلبه کنیم و به کشف اکتشافات علوم پایه برای استفاده های بالینی کمک کنیم.”
وی اضافه می کند که دانشمندان مدتی علاقه مند به کشف نقش فناوری های جدید در تشخیص پزشکی بودند، اما فناوری واقعیت مجازی VR اخیراً به جایی رسیده است که دانشمندان احساس راحتی کنند و از آن برای آزمایش در انسان استفاده کنند.
چان و همکارانش در تلاشند تا برنامه هایی را برای تلفن ها و ساعتهای هوشمند ایجاد کنند، که تغییرات در فعالیت های روزمره را ردیابی کرده و علائم اولیه ی آلزایمر را تشخیص دهد.
ما در جهانی زندگی می کنیم که دستگاه های تلفن همراه تقریباً فراگیر هستند، بنابراین رویکردهای مبتنی بر برنامه، امکان تشخیص بیماری آلزایمر را با حداقل هزینه اضافی و در مقیاس فراتر از اسکن مغز و سایر روشهای تشخیصی فعلی، به ما میدهد.
برای اطلاعات بیشتر، به موسسه سلامت مغز دانا، به ویژه واحد واقعیت مجازی مراجعه کنید.
درباره نویسنده
دکتر علی محمد کمالی فارغ التحصیل دکترای تخصصی علوم اعصاب از دانشگاه علوم پزشکی شیراز، بیش از 15 سال است که در زمینه پژوهش، تدریس و فعالیت های اجرایی در حوزه علوم اعصاب فعالیت و تجربه دارد. وی همچنین در ارتقا عملکرد های شناختی با استفاده از نوروتکنولوژی و مطالعات خواب تخصص ویژه ای دارد. او یکی از بنیانگذاران انستیتو سلامت مغز دانا است، (گروهی که سلامت مغز را اولویت جامعه می داند).
دکتر کمالی بیش از 50 مقاله پژوهشی (h-index 13) در مجلات معتبر علمی به چاپ رسانده و در حال حاضر مدیر عامل انستیتو سلامت مغز دانا است. بعلاوه به عنوان پژوهشگر ارشد واحد مغز، شناخت و رفتار دپارتمان علوم اعصاب دانشگاه علوم پزشکی شیراز مشغول فعالیت می باشد. می توانید پژوهش او را در Google Scholar دنبال کنید.
دکتر کمالی علاوه بر تخصص در زمینه علوم اعصاب، سال ها است که به عنوان مدیر اجرایی مجله علوم پزشکی پیشرفته و فناوری های کاربردی (JAMSAT) مشغول به فعالیت است. همچنین به عنوان دبیر اجرایی انجمن علوم اعصاب ایران شاخه فارس فعالیت می کند.